Τρία χρόνια πριν η πρεμιέρα του προγράμματος στην Πολωνία, που ήταν και η συντονίστρια χώρα, αποτέλεσε την αρχή μιας συναρπαστικής «περιπλάνησης» στις υπόλοιπες έξι συμμετέχουσες χώρες [Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα (Πειραματικό Λύκειο) Νορβηγία, Τουρκία και Ιταλία]. Εκτός από τη θεματική του συγκεκριμένου προγράμματος, στόχο κάθε Erasmus+ ΚΑ2 αποτελεί η εποικοδομητική ανταλλαγή παιδαγωγικών μεθόδων, που δίνουν την ευκαιρία στις συμμετέχουσες κάθε φορά σχολικές κοινότητες να αποκομίσουν σημαντικά οφέλη για τη βελτίωση της ποιότητας της εκπαιδευτικής διαδικασίας με την υλοποίηση και ανταλλαγή καινοτόμων πρακτικών. Παράλληλα καλλιεργούν τη διαπολιτισμική κουλτούρα, καθιστώντας τους μαθητές περισσότερο εξωστρεφείς και ικανούς για την μελλοντική τους στάση και δράση ως πολίτες. Επιπλέον σε επίπεδο καθημερινής ζωής, ο συγχρωτισμός με οικογένειες διαφορετικής νοοτροπίας από τη δική τους αποτελεί μάθημα ζωής για όλους τους συμμετέχοντες εφήβους. Τέλος, η συνειδητοποίηση ότι πανανθρώπινες αξίες, όπως η φιλία, δεν εγκλωβίζονται σε συμβάσεις ή σύνορα αποτελεί ένα ακόμα λίθο στο οικοδόμημα της επιδιωκόμενης εξωστρέφειας και συναδέλφωσης.
Πριν λίγες μέρες αντιπροσωπεία του σχολείου μας επέστρεψε από την τελευταία συνάντηση (23-27 Απριλίου 2018) στη Μεσσίνα της Σικελίας, όπου ολοκληρώθηκε επιτυχώς η προσπάθεια συνεργασίας, συναδέλφωσης και πολιτιστικού πλουραλισμού.
Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος οι συμμετέχοντες αντάλλαξαν απόψεις γύρω από ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως διατροφικές ανάγκες και συνήθειες, διατροφικά προβλήματα, διατροφική κουλτούρα και επιχειρηματικότητα. Αυτό το τελευταίο ζήτημα ήταν το αντικείμενο παρουσίασης της καταληκτικής συνάντησης, στην οποία το Πειραματικό Λύκειο εκπροσωπήθηκε από μια ομάδα τεσσάρων μαθητών, Κουγεντάκη Νικολέττας και Μαρκουλιδάκη Γεωργίου της Α’ τάξης, Κανδυλάκη Χρυσής και Παπατζανή Αθηνάς της Β’ τάξης και τριών συνοδών καθηγητών, Δεικτάκη Αναστασίας, Μπεϊκάκη Κασσάνδρας και Πετρουγάκη-Καλαϊτζαντωνάκη Δέσποινας.
Η Μεσσίνα, που ήταν ο προορισμός μας αυτή τη φορά, είναι μια πόλη στο ΒΔ άκρο της Σικελίας, στον πορθμό που συνδέει τη Σικελία με τη Ν. Ιταλία. Επομένως, το ταξίδι μας από το ένα νησί στο άλλο προϋπέθετε μια σειρά πτήσεων για να φτάσουμε ως εκεί. Στην πλατεία του καθεδρικού ναού της Μεσσίνας, αργά το βράδυ της 22ας Απριλίου μας υποδέχτηκαν η υπεύθυνη καθηγήτρια του σχολείου υποδοχής, κ. Paola Lucchesi, αλλά και οι οικογένειες που θα φιλοξενούσαν τους μαθητές μας με τη θέρμη και την εγκαρδιότητα της σικελικής φιλοξενίας.
Σχολείο υποδοχής μας το Istituto Tecnico Economico Statale «A. M. Jaci», με μεγάλο αριθμό μαθητών αλλά και υλικοτεχνική υποδομή που συνέβαλε στην επιτυχή έκβαση των εργασιών της συνάντησης. Κάθε χώρα παρουσίασε τις παραμέτρους και τις προοπτικές της επιχειρηματικής δραστηριότητας πρωτογενούς, δευτερογενούς ή τριτογενούς τομέα του τόπου της, σε σχέση με την τροφική αλυσίδα και την εστίαση. Το Πειραματικό Λύκειο παρουσίασε σχετικούς τομείς επαγγελματικής δραστηριότητας σε τοπικό επίπεδο και τους τρόπους καλής συμπεριφοράς του κρητικού/ελληνικού τραπεζιού σε αντιδιαστολή με εκείνους του διεθνούς. Εκτός των άλλων στην παρουσίαση αυτή αξιοποιήθηκε η μέθοδος της δραματοποίησης τόσο ως μέσο πρόσληψης της γνώσης, όσο και ως μέσο αξιολόγησης του βαθμού πρόσληψής της.
Το πρόγραμμα της συνάντησης εκτός των προβλεπόμενων συναντήσεων εργασίας στον χώρο του σχολείου συμπεριελάμβανε και μια σειρά ξεναγήσεων στα αξιοθέατα της περιοχής.
Είχαμε λοιπόν την ευκαιρία να ξεναγηθούμε στο ιστορικό κέντρο της πόλης, που ο πληθυσμός της μαζί με τα προάστια υπολογίζεται στους 500.000 κατοίκους. Ξεναγηθήκαμε στην Piazza Duomo, όπου μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει τον καθεδρικό της ναό και να απολαύσει την επίδειξη του εμβληματικού ρολογιού της, που αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της πόλης. Επίσης, είχαμε την ευκαιρία να δούμε μια σειρά άλλων μνημείων, όπως τη στοά Vittorio Emanuele III, το άγαλμα του Ιωάννη της Αυστρίας, την εκκλησία των Καταλανών, την εκκλησία της Pieta και του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, την Κρήνη του Ποσειδώνα κ. ά. Πολύ ενδιαφέρον είχε η ξενάγηση στο Περιφερειακό Μουσείο της Μεσσίνας, ένα μεγάλης έκτασης σύγχρονο μουσείο με εκθέματα και στον εξωτερικό του χώρο, όπου γίνεται φανερή η μακρόχρονη ιστορική πορεία της πόλης, από την εποχή της ίδρυσής της από Έλληνες αποίκους, καθώς και όλες τις άλλες περιόδους της που πέρασε σε ρωμαϊκή, βυζαντινή, αραβική, νορμανδική και γαλλική κυριαρχία, ενώ δεσπόζουν έργα πολλών καλλιτεχνών, αλλά κυρίως του Caravaggio.
Η περιοχή της Μεσσίνας είναι μια περιφέρεια με παραγωγή εσπεριδοειδών και κρασιού. Οι ξεναγήσεις προέβλεπαν επίσκεψη και στη μη αστική της περιοχή σε καλλιέργειες εσπεριδοειδών, όπου φρέσκοι δροσιστικοί χυμοί πορτοκαλιών και λεμονιών αποτέλεσαν ευχάριστο διάλειμμα στο πρόγραμμα της ημέρας. Διαπιστώσαμε επίσης την ύπαρξη μονάδων αγροτουρισμού στην περιοχή.
Η επίσκεψη στο φαράγγι Alcantara ήταν μια αξέχαστη εμπειρία που μας έδωσε τη δυνατότητα να περιηγηθούμε σε διαμορφωμένους χώρους ανάδειξης της πανίδας και χλωρίδας της περιοχής. Η άγρια ομορφιά του βραχώδους τοπίου, που οφείλεται στο ορμητικό πέρασμα του νερού από το φαράγγι, σε συνδυασμό με τις ειδυλλιακές λίμνες άλλων σημείων, ευνοεί ποικίλες αθλητικές δραστηριότητες.
Μια από τις πολλές φυσικές ομορφιές της περιοχής και συνάμα πηγή πλούτου για την περιοχή είναι οι λίμνες Ganzirri, όπου λειτουργεί και ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα καλλιέργειας οστρακοειδών της Ευρώπης. Συγκεκριμένα επισκεφθήκαμε την εταιρία Farau (www.tecnoimpianti-riccione.com), όπου μας έγινε ξενάγηση στον χώρο επεξεργασίας των οστρακοειδών πριν διοχετευτούν στην αγορά. Δεν μπορούσαμε φυσικά να μην φτάσουμε ως το ακρωτήρι της περιοχής το Capo Peloro και να απολαύσουμε την όμορφη παραλία του.
Στο πλαίσιο των προγραμματισμένων ξεναγήσεων του προγράμματος συμπεριλαμβανόταν και η επίσκεψη στο θέρετρο της περιοχής, την Ταορμίνα. Η περιήγηση στην πόλη με τη χαρακτηριστική της αρχιτεκτονική και την αμφιθεατρική θέση στον χώρο μάς πρόσφερε μια μοναδική εμπειρία. Επίκεντρο της ξενάγησης αποτέλεσε η είσοδος στο Teatro Greco με ξεναγό την καταπληκτική Vera Mazzara, που μάς παρουσίασε τις διαφορετικές φάσεις του θεάτρου, δημιουργημένου αρχικά από τους αρχαίους Έλληνες αποίκους και διαμορφωμένου στη συνέχεια από τους Ρωμαίους. Το Teatro Greco δεσπόζει επιβλητικό στη μια πλαγιά της πόλης «συνομιλώντας» με την απέναντι αιώνια σύντροφο και συνεχώς «ανήσυχη» Αίτνα, ενώ από την πίσω πλευρά του μπορεί κανείς να θαυμάσει το απέραντο γαλάζιο, στο οποίο καταλήγουν οι δενδροσκέπαστες ακτές που ξεδιπλώνονται στις παρυφές του.
Η επίσκεψή μας όμως στη Μεσσίνα σφραγίστηκε από την έντονη παρουσία του ελληνικού στοιχείου, όχι μόνο σε σχέση με τα αρχαιολογικά κατάλοιπα, αλλά κυρίως με την προβολή του σήμερα από τους ίδιους τους κατοίκους. Από την πρώτη μέρα, κατά την υποδοχή μας στο Δημαρχείο της πόλης η έκπληξή μας υπήρξε μεγάλη όταν ο αντιδήμαρχος, αφού έκανε λόγο για την ίδρυση της πόλης από τους αρχαίους Έλληνες της Μεσσήνης, απευθυνόμενος στην ελληνική αντιπροσωπεία είπε χαρακτηριστικά: «είστε οι παππούδες μας και είμαστε τα εγγόνια σας» – εξάλλου η Μεσσίνα αποτελεί δήμο ελληνικής μειονότητας. Η παρουσία της ελληνικής κοινότητας γίνεται φανερή και στα διάφορα ονόματα επιγραφών που μπορεί κανείς να διαβάσει παντού, αλλά και εξαιτίας της δραστηριότητας της εκεί Ελληνικής Κοινότητας. Τον πρόεδρό της, καθηγητή Νεοελληνικής Γλώσσας, prof. Daniele Macris, συναντήσαμε κατά την επίσκεψή μας στα γραφεία της κοινότητας. Δεν είναι δυνατόν να αποδοθεί το κλίμα της συνάντησης, η φιλοξενία και η συγκίνηση όχι μόνο για την αγάπη των εκεί ομοεθνών μας προς την Ελλάδα και τη γλώσσα μας, αλλά και των Ιταλών-φιλελλήνων που συσπειρώνονται γύρω από την ελληνική κοινότητα. Μια τέτοια περίπτωση είναι εκείνη της κ. Anna De Trovato, η οποία έχει μαθητεύσει στα προγράμματα εκμάθησης ελληνικής γλώσσας και μετέχει σε εκδηλώσεις της κοινότητας.
Με τον Daniele Macris στα γραφεία της Ελληνικής κοινότητας Μεσσίνας και την κ. Anna de Trovato
Οι Σικελοί μάς προσέφεραν μια πολύ ζεστή φιλοξενία, που θα τη χαρακτηρίζαμε ανάλογη της κρητικής. Η φιλοξενία περιελάμβανε καθημερινά μπουφέ γλυκών με καφέ ή χυμούς, granita breaks, πλούσια γεύματα και δείπνα, που μας επέτρεψαν να γευτούμε ποικίλες τοπικές συνταγές (arancini, pidoni, focaccia, strozzapreti macaroni, braciole, spaggeti, cassata, pignolata, cannoli, κ.ά.), γευματίζοντας και σε επαγγελματικό σχολείο τροφοδοσίας, με επίδειξη της προετοιμασίας του φαγητού από μαθητές του.
Το αποχαιρετιστήριο πάρτι είχε αρχικά φολκλορικό χρώμα και μας δόθηκε η ευκαιρία να παρακολουθήσουμε αλλά και να χορέψουμε τοπικούς χορούς. Το ταξίδι μας στη Σικελία μόνο με θετικό πρόσημο μπορεί να αποτιμηθεί σε όλα τα επίπεδα. Η αναφορά στην επιτυχία του δεν αποτελεί ρητορικό σχήμα, καθώς εκτός της διακρατικής συνεργασίας, της αλληλεπίδρασης διαφορετικών πολιτισμών και της διάπλασης ευρωπαϊκής συνείδησης, ως επιτυχία αποτιμάται και η δυσκολία του αποχαιρετισμού μεταξύ των «νέων φίλων», αποτέλεσμα αυτής της τρίχρονης συνεργασίας.
Για την ελληνική αντιπροσωπεία το ταξίδι επισφραγίστηκε από τη μετακίνηση και διανυκτέρευσή μας κατά την ελεύθερη ημέρα μας σε ένα ακόμη «ελληνικό» κέντρο της Σικελίας, τις Συρακούσες.
Παρά τον ελάχιστο χρόνο που είχαμε στη διάθεσή μας καταφέραμε να επισκεφτούμε το ιστορικό κέντρο, την Ορτυγία, με τα θαυμάσια μνημεία της (Duomo, Palazzo Beneventano, Via Maestranza, Fontana di Diana, Templo di Appolo) και την Πλατεία του Αρχιμήδη, όπου νομίζεις πως τον ακούς να αναφέρει τη γνωστή ρήση του μη μου τους κύκλους τάραττε. Εκτός Ορτυγίας επισκεφθήκαμε τις κατακόμβες του ευαγγελιστή Ιωάννη, το αρχαιολογικό πάρκο της Νεάπολης με το ελληνικό θέατρο, το ρωμαϊκό αμφιθέατρο, τα λατομεία του Παραδείσου, το αυτί του Διονυσίου. Απολαύσαμε τον βραδινό περίπατο στα γραφικά σοκάκια και τις επιβλητικές πλατείες της Ορτυγίας και γευτήκαμε ακόμα μια φορά τις τοπικές σπεσιαλιτέ. Αποχαιρετίσαμε την όμορφη και φιλόξενη Σικελία γεμάτοι από αισθήματα πληρότητας και ρουφώντας και την τελευταία σταγόνα πολιτισμού που μάς πρόσφερε, βάζοντας στις βαλίτσες μας την πιο μεγάλη παρακαταθήκη, τις εμπειρίες και τις όμορφες αναμνήσεις του ταξιδιού μας.
Ως αποχαιρετιστήριο δώρο στο αεροδρόμιο της Catania, έκπληκτοι ακούσαμε την κ. Franca από τη Βενετία να μάς ρωτά στη γλώσσα μας αν είμαστε Έλληνες. Η ελληνική της παιδεία και η αγάπη της για την Ελλάδα επισφραγίστηκαν με την ομολογία της ότι έχει επισκεφθεί τη χώρα μας απ’ άκρου εις άκρον και διατηρεί θερινή κατοικία στο νησί της Πάτμου. Συμπλήρωσε δε ότι για πρώτη φορά επισκεπτόταν τη Σικελία, γιατί ένιωθε άσχημα να μη γνωρίζει ένα τόσο σημαντικό «ελληνικό» σημείο του τόπου της.
Με γεμάτες λοιπόν τις πνευματικές και τις υλικές αποσκευές μας- και τις δύο υπέρβαρες- απογειωθήκαμε κυριολεκτικά πια για Ρώμη-Αθήνα-Χανιά, για να φτάσουμε τα μεσάνυχτα στο Ρέθυμνο γεμάτοι εμπειρίες και πλούσιοι με όσα κερδίσαμε στον δρόμο…