Ο Παναγιώτης Λύκος, μέλος της θεατρικής ομάδας ΑμεΑ Ρεθύμνου είχε σταθεί για δηλώσεις, στην επίσημη προβολή της ταινίας «Πως να εκπαιδεύσεις ένα αντιήρωα», στην οποία και πρωταγωνιστεί. Ήταν φανερά τρακαρισμένος. Το άγχος της πρεμιέρας, βλέπετε· ήταν τόσο μεγάλο και ταυτόχρονα τόσο μικρό για να χωρέσει την ανυπομονησία του. Απέναντί του, φίλοι, γονείς και θεατές που εισέρχονταν στο κινηματογράφο CineLand Παντελής το προχθεσινό ηλιόλουστο κυριακάτικο πρωινό, σταματούσαν, τον εμψύχωναν και …κρέμονταν απ’ τα χείλη του.
«Πέρασα πάρα πολύ ωραία. Ήταν μία ωραία εμπειρία». Με το που ψέλλισε τις πρώτες κουβέντες και στέλνοντας φιλιά στα αγαπημένα του πρόσωπα, ο Παναγιώτης απέβαλλε το άγχος του και η γλώσσα του πήγε …ροδάνι: «Ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου τον Γιάννη, τη Φλώρα και όλα τα παιδιά. Περίμενα πώς και πώς αυτή τη μέρα. Είμαι πάρα πολύ περήφανος για το αποτέλεσμα. Έχω τρομερό άγχος. Θέλω να στείλω ένα μήνυμα αγάπης στη μητέρα μου, που μ’ έχει στηρίξει, στη Φλώρα, στον Παύλο, στην Ειρήνη και στην Ελένη».
Στην ακροτελεύτια – συγκινητική, αναμφίβολα – φράση του Παναγιώτη, όλοι ξέσπασαν σε χειροκροτήματα. Μ’ ένα ζεστό χαμόγελο, εκείνος ανταπέδωσε στις εκδηλώσεις χαράς και ενθουσιασμού.
Εδώ κοτζάμ αστέρες του Χόλυγουντ, μαθημένοι και μυημένοι στο κομμάτι της επικοινωνίας, κομπλάρουν και τα χάνουν μπροστά απ’ τις κάμερες, ένας εραστής της υποκριτικής Τέχνης, με κρυστάλλινα και αδιάρρηκτα αισθήματα και συναισθήματα, θα πήγαινε πίσω;
Ο συμπρωταγωνιστής του Μανόλης Σταυρουλάκης ήταν πιο άνετος και μάλλον πιο προετοιμασμένος για τα ΜΜΕ: «Ήταν κάτι πανεύκολο. Πετύχαμε 1.000% τον στόχο μας. Θέλω να στείλω μήνυμα σε όλους τους ανθρώπους: να κάνουν ό,τι κάναμε κι εμείς και να προσπαθούν. Να μην το βάζουν κάτω με τίποτα. Είναι ένα μήνυμα ζωής». Ο Μανόλης …πνίγηκε στις αγκαλιές των οικείων του κι έφυγε για την αίθουσα προβολής, δεχόμενος συγχαρητήρια.
Οι «Αντιήρωες» του Ρεθύμνου δεν φορούν στολές, παρά μόνο σε πολύ ειδικές …θεατρικές περιστάσεις. Είναι άνθρωποι απλοί, της διπλανής πόρτας, με ανεξάντλητα αποθέματα ψυχικής δύναμης και αγαπούν αληθινά.
«Καλώς ήρθατε στον μικρόκοσμό μας» – «Ελάτε να γίνουμε φίλοι»: Η Φλώρα Ασσουμανάκη, Θεατροπαιδαγωγός και εμψυχώτρια, και ο σκηνοθέτης Γιάννης Μπλέτας, ξεκινούν απ’ το (προσωπικό τους) επιμύθιο, περιγράφοντας στα «Ρ.Ν.» τις εμπειρίες τους από το «Πως να εκπαιδεύσεις ένα αντιήρωα»…
Το ομώνυμο ντοκιμαντέρ μικρού μήκους δημιουργήθηκε από τη Θεατρική Ομάδα ΑμεΑ Ρεθύμνου «Αντιήρωες», σε παραγωγή του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Ατόμων με αυτισμό Ρεθύμνου, με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού μέσω του Προγράμματος «Πύλες Πολιτιστικών Φορέων – Καθολική Προσβασιμότητα ΑμεΑ». Η πρώτη δημόσια προβολή του έγινε την περασμένη Κυριακή στο Ρέθυμνο, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία.
«Καλώς ήρθατε στον μικρόκοσμό μας» – «Ελάτε να γίνουμε φίλοι»
- Πώς είναι, λοιπόν, να εκπαιδεύεις έναν αντιήρωα; ρωτάμε και μας απαντούν:
Φλώρα Ασσουμανάκη: «Είναι μία πολύ ωραία διαδικασία. Αντιήρωες ονομάσαμε την ταινία, γιατί τα παιδιά έχουν – όπως και όλοι μας – τόσο ηρωικά, όσο και αντιηρωικά στοιχεία. Αυτό που θέλαμε να δείξουμε είναι ότι αντιμετωπίζονται ως αυτόνομα και ανεξάρτητα άτομα, ο καθένας με τη μοναδικότητά του, τη διαφορετικότητά του, με το ενδιαφέρον που έχει ως χαρακτήρας. Και κάπως έτσι δουλέψαμε θεατρικά».
Γιάννης Μπλέτας: «Τα παιδιά εκπαιδεύονται θεατρικά. Αντιήρωες είναι γιατί εξαρτώνται κυρίως, παθολογικά, από κάποιον τρίτο. Βέβαια, στο τέλος του ντοκιμαντέρ συνειδητοποιούμε ότι τελικά μόνο αντιήρωες δεν είναι».
- Απόλαυσαν τη διαδικασία;
Φλώρα Ασσουμανάκη: «Την απόλαυσαν πάρα πολύ, έτσι δείχνουν. Μέσα στη διάρκεια του ενός χρόνου πια που συναντιόμαστε, έχουν αλλάξει πάρα πολύ. Έχει δεθεί η ομάδα. Εκτός από ηθοποιοί, έχουμε γίνει και φίλοι. Η ομάδα έχει μία δυναμική, η οποία εξελίσσεται συνέχεια».
Γιάννης Μπλέτας: «Το απόλαυσαν τα παιδιά, αλλά το θέμα είναι ότι το απολαύσαμε κι εμείς πάρα μα πάρα, μα πάρα πολύ! Ήταν μία πολύ ευχάριστη διαδικασία. Είναι από τα πιο ευχάριστα γυρίσματα που έχω κάνει. Δεν δυσκολευτήκαμε σχεδόν καθόλου. Τα παιδιά χρειαζόντουσαν μία πολύ – πολύ μικρή κατεύθυνση. Από εκεί και πέρα, τα περισσότερα τα έκαναν μόνα τους. Οπότε, στήναμε την κάμερα μπροστά στα παιδιά κι εκείνα δημιουργούσαν: μας παρουσίαζαν τον μικρόκοσμό τους, που είναι πραγματικά, μοναδικός! Αξίζει, πραγματικά, να μπούμε σε αυτή τη διαδικασία και να γνωρίσουμε αυτά τα παιδιά από κοντά».
- Πρώτη φορά δουλεύετε με παιδιά με ειδικές ανάγκες/ικανότητες;
Φλώρα Ασσουμανάκη: «Έχω δουλέψει στο παρελθόν σε κάποια μικρότερα project, αλλά τόσο εντατικά με στόχους μακροπρόθεσμους, είναι η πρώτη φορά».
-Τί είδους μηνύματα θέλατε να περάσετε;
Γιάννης Μπλέτας: «Θέλουμε να μεταφέρουμε ένα πολύ σημαντικό και σπουδαίο μήνυμα: ότι το θέατρο ανήκει σε όλους· οι Τέχνες είναι δικαίωμα όλων των ανθρώπων. Όλοι οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί, όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι».
- Πόσο διάστημα σας πήρε η δημιουργία της ταινίας;
«Περίπου δύο χρόνια προετοιμαζόταν το ντοκιμαντέρ» απαντούν κι οι δύο, σχεδόν με μία φωνή. Συνεχίζει ο κ. Μπλέτας: «Είχαμε γράψει ένα σενάριο. Τελικά, τα παιδιά μας ανέτρεψαν ευχάριστα το σενάριο – μια και στην πρώτη μας συνάντηση μάς είπαν ότι θέλουν να γίνουν ηθοποιοί, κι αποφασίσαμε να το αλλάξουμε κάπως (το σενάριο). Τα γυρίσματα ξεκίνησαν τον Σεπτέμβρη του 2020, ολοκληρώθηκαν πέρσι τον Δεκέμβρη. Φυσικά, έχουμε ξεκινήσει την φεστιβαλική μας πορεία στην Ελλάδα, και στο εξωτερικό – καλώς εχόντων των πραγμάτων – θα πάμε στη συνέχεια».
- Τα παιδιά πώς προσέγγισαν τον ρόλο τους;
Φλώρα Ασσουμανάκη: «Λειτούργησαν όπως όλοι οι ηθοποιοί. Και υπήρχαν αυτοσχεδιασμοί, είτε ελεύθεροι είτε καθοδηγούμενοι».
Γιάννης Μπλέτας: «Είναι πιο ατόφια τα συναισθήματά τους. Και σε αυτό ταιριάξαμε πολύ επαγγελματικά με τη Φλώρα, γιατί μας αρέσει πάρα πολύ με τους ανθρώπους που έχουμε απέναντί μας να δουλεύουμε με βάση τον αυτοσχεδιασμό. Να γίνονται, δηλαδή, πιο αυτοσχεδιαστικά πράγματα, έτσι ώστε να μας οδηγήσουν οι ίδιοι οι ηθοποιοί προς τα πού θέλουν να το πάνε. Τα παιδιά ήθελαν να γίνουν πρωταγωνιστές, ήθελαν να γίνουν σούπερ ήρωες, ήθελαν να γίνουν ηθοποιοί».
- Μία από τις πιο ευχάριστες τηλεοπτικές παρουσίες εφέτος είναι ο Λευτέρης Κοκογιαννάκης, ο «Ντόντος» απ’ την σειρά «Κομάντα και Δράκοι». Θεωρείτε ότι έχει ανοίξει ο δρόμος να δούμε κι άλλα τέτοια χαρισματικά παιδιά στην μικρή και την μεγάλη οθόνη;
Φλώρα Ασσουμανάκη: «Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον. Παρατηρείται διεθνώς τις τελευταίες δεκαετίες, μία τάση για μεγαλύτερη συμπερίληψη και μεγαλύτερη ορατότητα των ατόμων με αναπηρία: στην τέχνη και στις παραστατικές τέχνες. Αυτό είναι μόνο ευχάριστο. Είναι ο μόνος τρόπος να σπάσει το αφήγημα, το στερεοτυπικό, ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν μία θυματοποίηση κι ότι χαρακτηρίζονται με όρους «άσπρου» ή «μαύρου». Η Τέχνη είναι ένα πάρα πολύ ισχυρό μέσο και μας δίνει τη δυνατότητα να δούμε σφαιρικά το τί πραγματικά συμβαίνει».
Γιάννης Μπλέτας: «Είναι ένα πολύ σπουδαίο και μεγάλο βήμα. Η αλήθεια είναι ότι στην Ελλάδα τα ΑμΕΑ συνεχίζουν να είναι κοινωνικά αποκλεισμένα από πάρα πολλές δραστηριότητες, αλλά γι’ αυτό είμαστε κι εμείς εδώ, ώστε με τη βοήθεια και οδηγούς τα παιδιά και τον Σύλλογο Γονέων Ατόμων με Αυτισμό Ρεθύμνου, να προσπαθήσουμε να πάμε και την πόλη μας ένα βήμα πιο πέρα. Με οδηγούς τα παιδιά μπορούμε να κάνουμε πάρα πολλά και ωραία πράγματα».
Κουβέντα στην κουβέντα, μας αποκαλύφθηκε ότι στο Ρέθυμνο «έρχονται πολύ ωραία πράγματα», μια και οι «Αντιήρωες» ετοιμάζουν και θεατρική παράσταση… για το καλοκαίρι. «Covid επιτρέποντος» όπως εύστοχα αναφώνησε η κα Ασσουμανάκη, με τον κ. Μπλέτα να επιφυλάσσεται δια τα περαιτέρω εν ευθέτω χρόνω…
Η αλήθεια (που) δεν κρύβεται!
Μητέρα μα και παιδαγωγός: Ιερές, αλληλένδετες και αλληλοεξαρτώμενες ιδιότητες.«Η μία συμπληρώνει την άλλη. Η μία προσθέτει στην άλλη» συνηγορεί υπέρ του παραπάνω σκεπτικού και η κα Ειρήνη Κλάδου, πρόεδρος του Συλλόγου Γονέων και Φίλων Ατόμων με Αυτισμό Ρεθύμνου, συνοδός στην Θεατρική ομάδα ΑμΕΑ. «Οι γονείς γίναμε ειδικοί παιδαγωγοί, από τη στιγμή που γεννήσαμε ένα άτομο με αναπηρία. Είμαστε συνεκπαιδευτές. Δεν μπορεί να κάνει τίποτα ο θεραπευτής μας, αν δεν είμαστε κι εμείς εκεί παρούσες και παρόντες για ν’ ακούμε, αλλά και για να μετατρέπουμε το σπίτι μας σ’ ένα χώρο εκπαίδευσης και θεραπείας».
Η γραμματέας του συλλόγου, Ελένη Στάμαργα, επίσης εκπαιδευτικός και συνοδός καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος, αναπολεί τις (μόνο) ευχάριστες στιγμές όλης αυτής της διαδρομής: «Πέρα από όλη αυτή την εμπειρία, περάσαμε πάρα πολύ ωραία. Είχαμε μία πολύ όμορφη παρέα. Και δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο, απ’ το να απολαμβάνεις την παρέα και τη συντροφιά των ανθρώπων που συνεργάζεσαι».
Ο λόγος τους έγινε καθαρά βιωματικός, καθότι εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής.
Ειρήνη Κλάδου: «Οι αντιήρωες είναι δικά μας παιδιά: είναι στις ομάδες μας πάρα πολλά χρόνια, μέσα από το Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης ΑμΕΑ, μέσα από τα σχολεία ειδικής αγωγής στο Ρέθυμνο. Είναι παιδιά φίλοι των παιδιών μας. Είναι οι δικοί μας ήρωες. Θέλαμε τα παιδιά μας να αποκτήσουν αυτονομία μέσα από την θεατρική αγωγή και μέσα από μια τόσο υψηλή Τέχνη. Με τον Γιάννη τον Μπλέτα είχαμε σκεφτεί εδώ και πολλά χρόνια τί θα μπορούσαμε να κάνουμε, για να μπορέσουμε να συνεργαστούμε. Και τελικά με το πρόγραμμα αυτό του υπουργείου Πολιτισμού (Καθολική Προσβασιμότητα ΑμΕΑ) αυτό έγινε πράξη».
Ελένη Στάμαργα: «Όλη αυτή η δραστηριότητα ήταν πολύ σημαντική για τα παιδιά μας, ακριβώς επειδή και εγώ και η Ειρήνη είμαστε εκπαιδευτικοί και γνωρίζαμε πάρα πολύ καλά το πόσο σπουδαίο είναι το θέατρο για τα παιδιά μας. Στα σχολεία που δουλεύαμε, συχνά κάναμε θεατρικές παραστάσεις. Αλλά θέλαμε όλο αυτό να το εξελίξουμε, να πάει λίγο παραπέρα. Τα παιδιά μας εξελίχθηκαν κι αυτό δεν αποτελεί έκπληξη για εμάς. Τα παιδιά μας ξεπέρασαν τα όριά τους. Και όχι μόνο αυτά: νομίζω ότι κι εμείς ξεπεράσαμε τα όριά μας. Ήταν μία πολύτιμη εμπειρία για όλους».
Η ειδική αγωγή είναι όπως και το θέατρο: κρύβουν και αναζητούν την αλήθεια. «Τα παιδιά μας δεν έχουν κανένα ταμπού στο να εκφραστούν, γιατί δεν μένουν στις κοινωνικές νόρμες των ενηλίκων» μας πληροφορεί η κα Κλάδου και προσθέτει καταληκτικά: «Έχουν μέσα τους την καθαρότητα της αλήθειας και της ειλικρίνειας που έχουν οι παιδικές ψυχές. Οπότε, το θέατρο και όλη αυτή η δραστηριότητα, ήταν ένας τρόπος να αλλάξουν τους ίδιους τους εαυτούς τους. Να γίνουν αυτοί που φαντάστηκαν, που στην πραγματικότητα είναι πιο δυνατοί από αυτούς που φαντάστηκαν. Η χαρά της έκφρασης γι’ αυτούς είναι ένα πανηγύρι και για εμάς!».
