Ο πλούτος της Κρήτης
Ο Νομός μας, όπως και η υπόλοιπη Κρήτη, στηρίζεται σε δύο κυρίως τομείς οικονομικής δραστηριότητας. Στην γεωργία και τον τουρισμό.
Πρωταρχική λοιπόν υποχρέωση της πολιτείας, είναι να δημιουργήσει εκείνα τα έργα και τις υποδομές ώστε να μπορούν να βελτιώνονται και να αναπτύσσονται περισσότερο αυτοί οι δύο τομείς στις περιοχές μας.
Όσον αφορά τον τομέα του τουρισμού, οι απαραίτητες υποδομές είναι:
– Οι πολύ καλοί οδικοί άξονες.
– Τα έργα προστασίας και ανάδειξης των περιβαλλοντικών θησαυρών της Κρήτης, όπως οι παραλίες του νησιού, τα μικρά δάση κυπαρισσιών, κέδρων, πρίνων και βελανιδιάς που υπάρχουν, όπως και των μοναδικών φαραγγιών.
– Η ανάδειξη των Αρχαιολογικών χώρων, και η διατήρηση και ανάδειξη των μνημείων της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και άλλα.
Όσον αφορά τον γεωργικό τομέα, οι επίσης απαραίτητες υποδομές είναι σίγουρα:
– Oι οδικοί άξονες για την εύκολη διακίνηση των προϊόντων, όπως και το πολύ καλό οδικό δίκτυο της ενδοχώρας.
– Oι ικανοποιητικές δομές Υγείας που θα επιτρέπουν στους ασχολούμενους με τη γη να παραμένουν στον τόπο τους.
– Η ριζική αλλαγή του συνεταιριστικού συστήματος και η λειτουργία του σε εντελώς νέα και σύγχρονη βάση.
Αλλά αυτό που έχει πολύ μεγαλύτερη σπουδαιότητα για το Νομό μας αλλά και ολόκληρη την Κρήτη, είναι η σημαντική αύξηση των αρδευομένων εκτάσεων.
H ευλογημένη Κρητική γη
Η Κρήτη, λόγω της χαρισματικής γεωγραφικής της θέσης αποτελεί το διαμάντι της Μεσογείου. Διαθέτει από τα ποιοτικότερα κλιματολογικά χαρακτηριστικά του πλανήτη μας, όπως η διακύμανση της θερμοκρασίας κατά τη διάρκεια του έτους, η ελάχιστη ή και μηδενική υγρασία του ατμοσφαιρικού αέρα, η ετήσια διασπορά της έντασης των ξηρών ανέμων και ίσως τη μεγαλύτερη ηλιοφάνεια σε συνολική ετήσια διάρκεια από τις περιοχές της Μεσογείου.
Συγχρόνως με τα κλιματολογικά αυτά χαρακτηριστικά του ήπιου θερμού κλίματος, διαθέτει αρκετά υψηλό ετήσιο ποσοστό βροχοπτώσεων και χιονιού, που είναι μεγάλης σημασίας για την γεωργία και την κτηνοτροφία.
Στο σημείο αυτό υπάρχει και η διαφοροποίηση της Κρήτης από την άλλη Μεγαλόνησο της Μεσογείου, την Κύπρο, όπου ενώ τα κλιματολογικά χαρακτηριστικά της είναι σχεδόν τα ίδια, η Κύπρος στερείται βροχοπτώσεων που δυσχεραίνει σε μεγάλο βαθμό τις υδρευτικές και αρδευτικές συνθήκες στο νησί.
Ωστόσο είναι γνωστό τόσο από τις επιστημονικές μελέτες όσο και από την εμπειρία των καλλιεργητών της Κρήτης, ότι οι αρδευόμενες καλλιέργειες αποδίδουν και τρείς φορές περισσότερο από τις ξηρικές. Ακόμη περισσότερο σημαντικό όμως είναι το ότι οι περισσότερες καλλιέργειες κηπευτικών, λαχανικών και φρούτων δεν μπορούν να γίνουν αν δεν αρδεύονται. Το νερό λοιπόν για αρδευτικούς σκοπούς στη Κρήτη, είναι τόσο σημαντικό όσο είναι και η ηλιοφάνειά της.
Υπόγεια και επιφανειακά νερό. Τι διαθέτει το Ρέθυμνο!
Σήμερα οι αρδευόμενες εκτάσεις στο Νομό μας είναι πολύ περιορισμένες και εντοπίζονται μόνο σε ορισμένες περιοχές όπου υπάρχουν αρδευτικά δίκτυα, κυρίως από νερό που προέρχεται από μεγάλες πηγές όπως του Κουρταλιώτη, της Αργυρούπολης, της Φοντάνας και της Αναβρετής, της Λίγκρες, του Σπηλίου και της Αγιάς Φωτιάς, αλλά και από γεωτρήσεις.
Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι η αξιοποίηση των περισσότερων αρδευτικών αυτών νερών στο Νομό μας έγινε από το σπουδαίο έργο του ΟΑΔΥΚ (Οργανισμός Ανάπτυξης Δυτικής Κρήτης), ο οποίος βέβαια Οργανισμός είναι και εκείνος που σχεδίασε και κατασκεύασε το μεγάλο έργο του Φράγματος των Ποταμών Αμαρίου. Υπάρχουν όμως μεγάλες πεδινές εκτάσεις πολλών χιλιάδων στρεμμάτων σε όλο το Νομό, που θα μπορούσαν να αρδευτούν εάν εξασφαλιζόταν νερό για άρδευση και βέβαια οι αποδόσεις των καλλιεργειών θα ήταν πολλαπλάσιες.
Αυτό λοιπόν που προέχει είναι να εντοπιστούν νέες ποσότητες νερών για άρδευση, και συγχρόνως να προωθηθούν τα κατάλληλα τεχνικά έργα ώστε να γίνει η αξιοποίησή τους.
Το πράσινο Ρέθυμνο. Τα 9 προτεινόμενα έργα για τα νερά του Ρεθύμνου που θα αλλάξουν την οικονομία του νομού
Τέτοια μεγάλα τεχνικά έργα για να εντοπιστούν και να δοθούν για άρδευση τα νερά που υπάρχουν στο Νομό μας, υπόγεια ή επιφανειακά, θα μπορούσαν να είναι:
Α. Η αξιοποίηση του ανακυκλωμένου νερού του βιολογικού καθαρισμού του Ρεθύμνου το οποίο τώρα διοχετεύεται στη θάλασσα και χάνεται.
Το νερό αυτό θα μπορούσε να αρδεύσει ολόκληρη την περιοχή του Δυτικού Ρεθύμνου από τον Πρινέ και το Γεράνι έως τα Ρούστικα και την Επισκοπή, αφού ο ετήσιος όγκος προσδιορίζεται στα 4 εκατ. κυβ. μέτρα ετησίως με πρόβλεψη τα 7 εκατ. κυβ. μέτρα σε 20 χρόνια. Καθόσον γνωρίζομε πρόταση αξιοποίησης προς το Υπουργείο Γεωργίας έχει κατατεθεί από την ΔΕΥΑ Ρεθύμνου, και έχει εκτιμηθεί από το Υπουργείο ως πρωτοποριακή, αφού μόνο στην Κύπρο έχουν κατασκευαστεί δύο τέτοια ανάλογα έργα, και εξετάζεται ως πρόταση προτεραιότητας.
Β. Η δημιουργία ενός μεσαίου φράγματος, σε παραπόταμο του Πετρέ ποταμού, Ανατολικά του οικισμού των Αλώνων σε υψόμετρο περίπου 500 μέτρων, όπου υπάρχουν και τα κατάλληλα πετρώματα αλλά και οι κατάλληλες γεωμορφολογικές συνθήκες για τη κατασκευή της στέψης του, για άρδευση των ημιορεινών περιοχών των Δυτικότερων οικισμών του Δήμου Ρεθύμνου από τις Αλώνες έως και τον Καλονύκτη. Η χωρητικότητα του φράγματος με ένα αρχικό υπολογισμό εκτιμάται στα 2 εκατ. κυβικά μέτρα.
Γ. Αξιοποίηση της υπόγειας υδροφορίας των περιοχών του κεντρικού Ρεθύμνου, με ένα πλέγμα τουλάχιστον 8 βαθιών γεωτρήσεων σε περιοχές διαπιστωμένης υδροφορίας. Οι γεωτρήσεις αυτές θα εκτελεστούν σε περιοχές των οικισμών Σαϊτούρων, Μαλακίου, Γωνιάς, Καστέλλου, Κούμων έως και Φωτεινού. Εν συνεχεία με τη χάραξη των κατάλληλων διαδρομών στα αρδευτικά δίκτυα θα μπορέσουν να αρδευτούν οι αγροτικές εκτάσεις από τις Σαϊτούρες στα δυτικά και έως τους Κούμους και του Φωτεινού στα ανατολικά.
Δ. Η ανακατασκευή με σύστημα κλειστών αγωγών του αρδευτικού έργου των πηγών του Κουρταλιώτη, η οποία θα αποδώσει τέτοιες ποσότητες νερού επιπλέον, ώστε να αρδευτούν τουλάχιστον διπλάσιες εκτάσεις λόγω του ότι δεν θα υπάρχουν πολύ μεγάλες απώλειες από τους αγωγούς που υπάρχουν τώρα και έτσι θα εξασφαλιστεί τεράστια εξοικονόμηση των ποσοτήτων νερού. Σημειώνεται ότι η παροχή των πηγών του Κουρταλιώτη ανέρχεται στην τεράστια ποσότητα των 30 εκατομμυρίων κυβικών το χρόνο!
Ε. Η δημιουργία του μεσαίου φράγματος στον Ακουμιανό ποταμό, σε τοποθεσία που έχει εντοπιστεί από παλαιότερη προμελέτη κατάντι του επαρχιακού δρόμου Σπηλίου – Αγίας Γαλήνης. Οι περιοχές που θα μπορέσουν να αρδευτούν, θα είναι όλες οι παράλιες εκτάσεις από τις εκβολές στου Πρέβελη έως και την περιοχή της Αγίας Γαλήνης.
ΣΤ. Η εκπόνηση μιας μελέτης για την εξεύρεση λύσης και μεθόδου αξιοποίησης των μεγάλων ποσοτήτων νερού του ποταμού Γεροποτάμου. Ο Γεροπόταμος εκφορτίζει μερικές δεκάδες εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού κάθε χρόνο στη θάλασσα.
Θα ήταν πολύ ωφέλιμο οι τεράστιες αυτές ποσότητες νερού να μπορούσαν να συγκρατηθούν και σαν τελευταία λύση να χρησιμοποιούνταν για τον εμπλουτισμό των ανάντι υδροφόρων οριζόντων οι οποίοι τυχαίνουν εκμετάλλευσης από πλήθος γεωτρήσεων που ήδη υπάρχουν. Με αυτό τον τρόπο δηλαδή θα αυξανόταν σε μεγάλο βαθμό η απόδοση των γεωτρήσεων αυτών. Η μεθοδολογία αυτή αύξησης της δυναμικότητας των γεωτρήσεων, ονομάζεται «εμπλουτισμός των υδροφορέων» και εφαρμόζεται με μεγάλη επιτυχία, στο Ισραήλ, τη Νότια Γαλλία, αλλά και την Κύπρο!
Ζ. Και βέβαια η κατασκευή του φράγματος του Πλατύ ποταμού, η οποία έχει εξαγγελθεί τώρα και αρκετά χρόνια, και οι περισσότερες μελέτες έχουν εκπονηθεί. Το νερό του φράγματος αυτού του οποίου το σημείο στέψης θα είναι στο ύψος περίπου του οικισμού του Αγίου Ιωάννη Αμαρίου, όπως έχει εξαγγελθεί, θα χρησιμοποιηθεί για την άρδευση των εκτάσεων του Ν. Ρεθύμνης προς τα Νοτικά έως και την Αγία Γαλήνη και ένα μέρος θα οδηγηθεί για την άρδευση εκτάσεων του κάμπου της Μεσσαράς Ηρακλείου.
Η. Σαν συνοδό έργο του φράγματος του Πλατύ ποταμού θα πρέπει να κατασκευαστεί και το μικρότερο φράγμα Γερακαρίου – Ελενών, χωρητικότητας 1,7 εκατ. κυβικά μέτρα, από το οποίο θα μπορούν να αρδευτούν όλες οι εκτάσεις της κοιλάδας από την Αγία Φωτεινή και έως τον Φουρφουρά και τη Νίθαυρη, που δεν θα μπορούν να καλυφθούν από το φράγμα του Πλατύ ποταμού, αφού βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο.
Θ. Και τέλος η ολοκλήρωση του κεντρικού αγωγού διανομής του νερού του φράγματος των Ποταμών καθώς και των δικτύων διανομής, από την περιοχή του χωριού της Πηγής έως και τον Λατζιμά όπως έχει σχεδιαστεί στην μελέτη που ήδη έχει εκπονηθεί. Δυστυχώς έως και σήμερα το νερό του φράγματος παραμένει ανεκμετάλλευτο σε ποσοστό 90%.
Εκτιμούμε λοιπόν ότι με τα ανωτέρω μεγάλα και μεσαία έργα συνοδευόμενα βέβαια και από τα ανάλογα αρδευτικά δίκτυα διανομής θα αυξηθούν τουλάχιστον επί τρεις φορές οι αρδευόμενες εκτάσεις του Νομού.
Αυτό θα έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην υπεραπόδοση της αγροτικής παραγωγής του Νομού μας και βεβαίως και στο εισόδημα των κατοίκων του!
* Ο Γιώργος Ουρανός είναι γεωλόγος
(ouranosgeo@gmail.com)
