Τις νέες προτεραιότητες του Δήμου Ρεθύμνου μέσα από την εκπόνηση του νέου ολοκληρωμένου Σχεδίου Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας παρουσίασε ο δήμαρχος Ρεθύμνου στην επιστημονική διημερίδα που διοργάνωσε το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών σε συνεργασία με τους εταίρους του ευρωπαϊκού προγράμματος CiVITAS – SUMPs UP, την περασμένη Πέμπτη.
Ο δήμαρχος Ρεθύμνης συμμετείχε στις εργασίες της επιστημονικής διημερίδας ως εισηγητής και παρουσίασε με ομιλία του και παράλληλη προβολή οπτικού υλικού, τη «Βιώσιμη Αστική Κινητικότητα στην πόλη του Ρεθύμνου».
Μεταξύ άλλων στην ομιλία του ο Γιώργος Μαρινάκης, ανέφερε:
«Διατηρώντας τους βασικούς άξονες που έχουν τεθεί από το πρόγραμμα Destinations την εμπλουτίζουμε με νέες προτεραιότητες, που αφορούν:
⦁ το πολύπλοκο πολεοδομικό καθεστώς της πόλης και των κύριων γύρω οικισμών και την προστασία του περιβάλλοντός τους,
- τη δημόσια υγεία κατοίκων και επισκεπτών με πρόσθετες λύσεις αναβάθμισης αστικού και υπεραστικού περιβάλλοντος και αντιμετώπισης της ρύπανσης,
- την ανάδειξη του πρασίνου και τη διασύνδεση κοινοχρήστων χώρων και γραμμικών πράσινων επιφανειών, που τις συμπληρώνει έντονο υδάτινο στοιχείο,
- την ενσωμάτωση έξυπνων εργαλείων και τεχνολογιών για τη διαχείριση της κινητικότητας,
Την ίδια ώρα παραμένουμε ως Δήμος, δεκτικοί σε νέες ιδέες και προτάσεις που θα κατατεθούν από τον ανάδοχο και την ομάδα εργασίας μας, κατά τη διάρκεια της εκπόνησης του ολοκληρωμένου ΣΒΑΚ.
- Στην ίδια κατεύθυνση συνεργαζόμαστε με το σύνολο των φορέων και πολιτών που συνδέθηκαν επιτυχημένα με το πρόγραμμα Destinations, τους οποίους ενθαρρύνουμε και ενεργοποιούμε διαρκώς στην κατεύθυνση της ενεργούς συμμετοχής στη διαδικασία συγκρότησης ενός ολοκληρωμένου πακέτου μέτρων, ενισχυτικού του οράματός μας. Θέλουμε την κοινωνία ενήμερη ώστε συνειδητά να συνοδοιπορεί σε αυτή την προσπάθεια.
- Ο κ. Μαρινάκης μίλησε για την ανάγκη να συνταχθεί ένα ρεαλιστικό σχέδιο δράσης που θα είναι προσαρμοσμένο στις χρηματοδοτικές δυνατότητες του Δήμου. Με τον τρόπο αυτό όπως είπε θα υπάρχει απόλυτη διαύγεια ως προς το πού, το πότε και το ποιας έκτασης θα είναι οι παρεμβάσεις, ποια τα χρηματοδοτικά εργαλεία, ποιες οι αδειοδοτήσεις, ποια η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, ποιοι θα είναι οι άμεσα εμπλεκόμενοι και ποιοι οι ωφελούμενοι. Η αναλυτική και διεξοδική μελέτη όλων των παραμέτρων και δυνατοτήτων, θα μας επιτρέψει, πέραν της καλής οργάνωσης, να κάνουμε ασφαλείς προβλέψεις για την κοινωνική αντίδραση και το βαθμό κοινωνικής συναίνεσης.
«Μια ακόμη σημαντική παράμετρος στο νέο ολοκληρωμένο ΣΒΑΚ, στην οποία θα επενδύσουμε, είναι οι συνεργασίες και οι συνέργειες με τις γειτονικές πόλεις, Ηρακλείου και Χανίων, που επίσης εκπονούν ΣΒΑΚ (όπως εξάλλου και οι δήμοι Χερσονήσου και Αγ. Νικολάου), με τους οποίους θα ανταλλάξουμε εμπειρίες. Ούτως ή άλλως, εκτός από το αταλάντευτο τοπικό ενδιαφέρον μας, αντιλαμβανόμαστε την Κρήτη ως μια ενιαία, αδιαίρετη ολότητα» πρόσθεσε.
Ο δήμαρχος έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην σταδιακή αλλαγή νοοτροπίας των ίδιων των πολιτών, κάτι όπου αποτελεί και τη μεγάλη πρόκληση για τον Δήμο.
«Είμαι αισιόδοξος, ωστόσο, ότι αλλάζει σιγά σιγά αλλά σταθερά η νοοτροπία των ανθρώπων. Κι αυτό είναι ένα μεγάλο στοίχημα που φαίνεται να κερδίζεται σταδιακά. Το βίωσα κι εγώ σε προσωπικό επίπεδο. Ξεκίνησα με τη νοοτροπία και τις προκαταλήψεις του μέσου Έλληνα. Η 10χρονη συνεργασία μου με τη μονάδα Βιώσιμης Κινητικότητας του Ε.Μ.Π. και ιδιαίτερα με τον κ. Βλαστό, τον κ. Μπακογιάννη και τους συνεργάτες τους, αλλά και οι εμπειρίες μου από άλλες πόλεις της Ευρώπης που έχουν να μας μάθουν πολλά στο θέμα της βιώσιμης μετακίνησης με έκαναν να αναθεωρήσω πολλές από τις απόψεις μου επί του θέματος. Επιπλέον, σας μιλώ ειλικρινά, ότι, προσωπικά, βιώνω με μεγάλη συγκίνηση την εικόνα συνανθρώπων μου με αναπηρία να κυκλοφορούν με ασφάλεια στην πόλη, να γίνονται αποδεκτοί να βγαίνουν έξω από το σπίτι τους που στο παρελθόν ζούσαν ως στιγματισμένοι, με συγκινεί η εικόνα παιδιών με τους γονείς τους να κάνουν βόλτες με τα ποδήλατά τους στο παραλιακό μέτωπο, μητέρες με τα καρότσια τους να βγάζουν τα μωρά τους βόλτα και να έχουν ανεμπόδιστη πρόσβαση σε πλατείες και σε παιδικές χαρές, ακόμη και να συζητώ με συναδέλφους μου στο Δημοτικό Συμβούλιο τα σχέδια του Δήμου για τη βιώσιμη κινητικότητα με σοβαρότητα κι ενδιαφέρον.
Είναι εφικτή λοιπόν η υπέρβαση του εμποδίου της αλλαγής νοοτροπίας. Οφείλουμε βέβαια να παραδεχτούμε πως αυτή η νοοτροπία, δε υπαγορεύτηκε μόνον από την αμέλεια, τεμπελιά, ή την προσωπική ανάγκη των ανθρώπων για διευκόλυνση κι εξυπηρέτηση. Ως ένα βαθμό θεσμοθετήθηκε. Η ίδια η πολεοδομική οργάνωση και η ιεράρχηση του οδικού δικτύου των πόλεων, εκπονήθηκε και βασίστηκε σε εποχές κατά τις οποίες προτεραιότητα στη μετακίνηση αποτελούσε το αυτοκίνητο. Είναι εμφανής και μάλλον αναπόφευκτη η σύγκρουση μεταξύ της παρελθούσας που υφίσταται δια των ήδη εγκεκριμένων Σχεδίων όπως ΓΠΣ/ΤΧΣ, ΠΜΕΑ/ΤΣΕ. κ.α. τα οποία είναι θεσμοθετημένα, με τη σύγχρονη προσέγγιση που διέπει το περιεχόμενο των ΣΒΑΚ. Χρειάζονται λοιπόν τολμηρές πολεοδομικές και χωροταξικές μελέτες, αποφάσεις και έργα για να αλλάξει αυτό το αναχρονιστικό και δυσλειτουργικό σκηνικό».
Παράλληλα αναφέρθηκε στην περιορισμένη χρηματοδότηση εξηγώντας πως αποτελεί ένα σημαντικό εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί: «Καλούμαστε να υπερβούμε και άλλης φύσεως προβλήματα που καθιστούν τα ΣΒΑΚ δύσκολα εφαρμόσιμα όπως η ανεπαρκής χρηματοδότηση για την προετοιμασία και ανάπτυξή τους, καθώς και η γενικότερη έλλειψη χρηματοδοτικών εργαλείων για την υλοποίησή τους.
Συμφωνούμε όλοι πως για την υλοποίηση των ΣΒΑΚ απαιτούνται αστικές αναπλάσεις και πολεοδομικές ρυθμίσεις υψηλού κόστους.
Συμμεριζόμαστε τις δυσκολίες υποστήριξης αυτής της αρμοδιότητας, οι οποίες συνοψίζονται στη διαπίστωση ότι από την προβλεπόμενη χρηματοδότηση των αστικών αναπλάσεων, μόνον το 2,5% διοχετεύεται στους Δήμους για να κάνουν απαλλοτριώσεις και να καταβάλλουν αποζημιώσεις σε ιδιοκτήτες. Αντικειμενικά λοιπόν, δεν μπορεί το Πράσινο Ταμείο, παρότι έχει γενναίο οραματισμό, να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των αστικών αναπλάσεων όταν πάνω από το 97% του Προϋπολογισμού του είναι δεσμευμένο.
Από πού, λοιπόν, θα βρει τα χρήματα, ο κάθε Δήμος, για να περισώσει τον ελάχιστο πλέον δημόσιο χώρο που έχει αφήσει η αδηφαγία της πολεοδομικής και οικοδομικής εξάπλωσης των πόλεων όταν σύμφωνα με την ισχύουσα Νομοθεσία για κάθε τ.μ. γης που απαλλοτριώνει, ο Δήμος θα πρέπει να αποζημιώσει τον ιδιοκτήτη με την τρέχουσα εμπορική τιμή και μάλιστα άμεσα.
Πόσες πλατείες αλήθεια έχουν θυσιαστεί πόσοι πεζόδρομοι και πόσα πάρκα έδωσαν τη θέση τους σε άναρχα δομημένους χώρους, εξαιτίας της οικονομικής αδυναμίας του κάθε Δήμου ν’ ανταποκριθεί στον παραλογισμό του νομοθετικού πλαισίου των απαλλοτριώσεων και των πράξεων εφαρμογής και λόγω έλλειψης οικονομικής του ενίσχυσης από το Πράσινο Ταμείο, ή το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων;
Ειλικρινά θλιβόμαστε όταν γινόμαστε μάρτυρες της απαξίωσης που έχει τύχει για παράδειγμα απόπειρα εξειδικευμένων επιστημόνων να καταθέσουν στη Βουλή χρήσιμες προτάσεις αλλαγής του Κ.Ο.Κ., οι οποίες δεν φτάνουν ποτέ προς συζήτηση στο κοινοβούλιο ή όταν προσπαθούμε οι δημοτικές να διασυνδέσουμε τις επιμέρους δράσεις και τις υποδομές για το ποδήλατο, δηλαδή τις οδικές αρτηρίες με τους ποδηλατόδρομους και τις πλατείες σ’ ένα ενιαίο, συνεκτικό και ευέλικτο δίκτυο ολοκληρωμένων παρεμβάσεων και υποχρεωνόμαστε τελικώς σε αποσπασματικές και ασύνδετες μεταξύ τους πρωτοβουλίες και μέτρα λόγω των εγγενών προβλημάτων που έχουν οι πόλεις μας.
Ειδικής εξέτασης και μελέτης χρήζει το θέμα των τεχνικών προδιαγραφών και της σχετικής, ισχύουσας νομοθεσίας. Η ελληνική νομοθεσία, αντί να υποστηρίζει την προσπάθεια δημιουργίας βιώσιμων πόλεων, μας επιβάλει προδιαγραφές και διαδικασίες ανεφάρμοστες που τελικά καταλήγουν τροχοπέδη στην πραγματική ανάπτυξη και το βιώσιμο αστικό σχεδιασμό.
Πρόσθετη δυσκολία συνθέτουν και οι απαιτούμενες πολλαπλές εγκρίσεις για την υλοποίηση των ΣΒΑΚ όπως κατωτέρω προβλέπεται στην παρ. 9 του αρ.22 του Ν. 4599/2019:
Πρέπει λοιπόν να επανεξεταστεί το ισχύον σημερινό νομοθετικό πλαίσιο και να προσαρμοστεί στις σύγχρονες ανάγκες. Προηγουμένως όμως θα πρέπει να συναποφασίσουμε στο πως θέλουμε να είναι η ελληνική πόλη και να συμφωνήσουμε στο κατά πόσο και σε ποια σημεία αντιστρατεύεται η κείμενη νομοθεσία αυτό το όραμα.
Σε ό,τι αφορά τους ΟΤΑ, εκτιμώ πως τη μόνη διαβεβαίωση την οποία μπορούμε να παράσχουμε είναι πως πέραν των επιμέρους στόχων που κάθε Δήμος θέτει, σεβόμενος και αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητές του, αντιλαμβανόμαστε, στην παγκοσμιοποιημένη κοινότητα που εντασσόμαστε, πως οι συνεργασίες είναι πάντοτε αποτελεσματικότερες, από τις μοναχικές διαδρομές. Γι’ αυτό και παραμένουμε ανοιχτοί σε κάθε νέα πρόταση, διεκδικητικοί σε κάθε νέο πρόγραμμα και θετικοί για ανταλλαγή εμπειριών, ιδεών και μέσων, με κάθε συνάδελφο Δήμο, απ’ όλα τα μέρη του κόσμου, με κάθε φορέα της τοπικής αυτοδιοίκησης ή της κεντρικής εξουσίας, με κάθε πανεπιστημιακό ίδρυμα με οποιονδήποτε ιδιώτη, έχει την ικανότητα, τη θέληση και την γνώση να συνδράμει στην υπέρβαση των αγκυλώσεων νομοθετικών ή άλλων και την ποιοτική αναβάθμιση της καθημερινής μας ζωής, της παρούσας και της μέλλουσας».
Στην επιστημονική αυτή συνάντηση, τις εργασίες της οποίας χαιρέτησε ο υφυπουργός Υποδομών και Μεταφορών κ. Γιάννης Α. Κεφαλογιάννης, προσκλήθηκαν κι έλαβαν μέρος εκπρόσωποι των ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού, πανεπιστημιακών ιδρυμάτων και πολυτεχνικών σχολών, Ινστιτούτων και ιδιωτικών φορέων, από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Από τις εισηγήσεις και το διάλογο που ακολούθησε επιτεύχθηκε ο στόχος του Συνεδρίου που ήταν η ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας από την εκπόνηση ΣΒΑΚ, η παρουσίαση βέλτιστων πρακτικών, καθώς και η συζήτηση γύρω από τις δυνατότητες χρηματοδότησης μέτρων των ΣΒΑΚ.
