Μέρος Α’
Συμπληρώνονται φέτος 150 χρόνια από το Ολοκαύτωμα του Αρκαδίου και με την ευκαιρία αυτή, κάνουμε μια αναδρομή στις πρώτες εορταστικές εκδηλώσεις, αλλά και στους πρώτους αγώνες στο Ρέθυμνο.
Για πρώτη φορά το 1885 με την επιμέλεια του φιλεκπαιδευτικού συλλόγου «Μουσών» στην Ι.Μ. Αρκαδίου στις 8 Νοεμβρίου τελέστηκε μνημόσυνο και η ανύψωση της ιερής σημαίας, όπου παρέστησαν και οι επιζώντες αγωνιστές.
Από πλευράς αθλητικής ο «Γυμναστικός Σύλλογος Ρεθύμνης» που ιδρύθηκε το 1899 με πρωτοβουλία του Γυμνασιάρχη Γενεράλι Εμμανουήλ, του Εμμ. Τσουδερού (μετέπειτα πρωθυπουργού) κ.α. παραγόντων, έγιναν οι πρώτοι αγώνες, τα «Α’ Ρεθύμνια» το 1908, στη Σχολή Χωροφυλακής.
Στους αγώνες αυτούς ομιλητής ήταν ο διευθυντής του ημιγυμνασίου Μ. Πρεβελάκης και πρόεδρος του συλλόγου, αγώνες που ήταν οι πρώτοι στην πόλη.
Ακολούθησαν το 1928 με διοργανωτή το 44ο Σ.Π. με διοικητή τον Στ. Στεφανουδάκη στη Σοχώρα σ’ ανάμνηση της ιστορικής μάχης του «Καλέ Κρότο Μ. Ασίας», όπου παρασημοφορήθηκε η σημαία του, αλλά και το 1929 από μαθητές στο γυμναστήριο της Σχολής Χωροφυλακής.
Πώς ξεκίνησαν τα «Αρκάδια»
Είχαν μπει οι πρώτες βάσεις για τους αθλητικούς αγώνες στο Ρέθυμνο μέχρι το 1929, με τους επόμενους αγώνες να διεξάγονται στις 25-4-1930 ως εσωτερικοί με διοργανωτή τον Α.Ο Ατρομήτου και τη συμμετοχή μαθητών, προσκόπων, αθλητών και στρατιωτών του 44ου Σ.Π.
Ο Α.Ο. Ατρομήτου με πρόεδρο το λοχαγό ε.α Νίκο Ζερβό, για να τιμήσει την επέτειο του ολοκαυτώματος του Αρκαδίου, διοργάνωσε στις 8 Νοεμβρίου 1930 αθλητικούς αγώνες, με την ονομασία «Πανρεθύμνια».
Επειδή το 1930 τελούνταν σ’ όλη τη χώρα εκδηλώσεις για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον τουρκικό ζυγό και συνέπεσε να τελείωναν το Νοέμβριο, οι αγώνες μετονομάστηκαν ανεπίσημα ως «Α’ Αρκάδια».
Αποτελέσματα Α’ Αρκάδιων 1930 (Ανεπίσημων)
Μήκος: 1) Γ. Καραμανώλης (Ατρ.) 5,65 2) Κουτσουράκης (ΑΟΡ) 3) Κ. Δρανδάκης (ΑΟΡ)
Σφαιροβολία: 1) Κουτσουράκης 9,29 μ. 2) Βλαράκης
Ύψος: 1) Αν. Κλάδος (Ατρ.) 1,52 μ. 2) Ν. Καραμώλης 1,48 μ.
100 μ.: 1) Πανάγος (Ατρ.) 12” 2) Κουτσουράκης (Ατρ.) 12”2
Τριπλούν: 1) Ε. Μαραγκουδάκης 10,88 μ. 2) Ν. Καραμανώλης 10,77 μ.
Δισκοβολία: 1) Παπαδάκης 22,20 μ. 2) Ανδρουλιδάκης 23,30 μ.
Επί Κοντώ: 1) Ι. Κλάδος (ΑΟΡ) 2) Προκοπάκης
1.500 μ.: 1) Ι. Τζέλησις 4’49” 2) Φύκιας
Λιθοβολία: 1) Καπετανάκης 16,15 2) Ανδρουλιδάκης
5.000: 1) Ι. Τζέλησις 19′ 2) Φύκιας 20′
110 μ. Εμπ.: 1) Α. Κλάδος 18” 2) Ν. Καραμώλης 18”7
Στους πρωτεργάτες των αγώνων μέχρι το 1935 στο Ρέθυμνο, εκτός από τους αναφερθέντες παραπάνω, ήταν ακόμη ο Μανούσος Χατζηγρηγόρης, Αν. και Μαν. Κλάδος, Χ. Κουτσουράκης, ο Γιάννης Τζέλησις και ιδιαίτερα ο αξιωματικός στρατολογίας Κωνσταντινοπολίτης και ποδοσφαιριστής της ΑΕΚ Τάσος Μεσθεναίος, που θεωρείται και ιδρυτής του Ρεθεμνιώτικου ποδοσφαίρου, ο Ν. Γκαγκαουδάκης και άλλοι.
Στις εκδηλώσεις Ρεθύμνου του 1930 ο Ελ. Βενιζέλος
Με ξεχωριστή λαμπρότητα έγιναν στο Ρέθυμνο οι εκδηλώσεις για την 100ρίδα, όπου στις 8 Νοεμβρίου με το καταδρομικό «Έλλη» ήρθε στην πόλη μας ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος και παρακολούθησε την παρέλαση από τον εξώστη του δημαρχείου στην οδό Αρκαδίου. Μετά πήγε στην Ι.Μ. Αρκαδίου, όπου έγινε επιμνημόσυνη δέηση και το απόγευμα έγινε δεξίωση στο δημαρχείο και στη συνέχεια παρακολούθησε το δράμα «Μπροστά στο θάνατο» στο θέατρο «Ιδαίον Άντρο». Φιλοξενήθηκε στο σπίτι του Μ. Τσάκωνα και το βράδυ δεξιώθηκε στη λέσχη Αξιωματικών, ενώ τα μεσάνυχτα αναχώρησε με το «Έλλη».
Το 1933 τα Β’ ανεπίσημα Αρκάδια
Το 1933 έγιναν νέες εκδηλώσεις για την επέτειο του Ολοκαυτώματος και αγώνες που διοργάνωσε ο πρόεδρος του Ατρομήτου Ψύρρης, τους οποίους καθιέρωσε ο ΣΕΓΑΣ και πήραν μέρος 120 αθλητές απ’ όλη την Κρήτη και από τα 7 σωματεία της πόλης (Ατρόμητος, ΑΟΡ, Εθνικός, Αχιλλέας, Άρης, Άφοβος, Αραράτ). Οι αγώνες έγιναν στην πλατεία Αβέρωφ (Νομαρχίας) και στους οποίους παρέστησαν Ν. Πλαστήρας, Ασκούτσης, Τ. Πετυχάκης και άλλοι.
Η επιτυχία των αγώνων αυτών ανάγκασε τον πρόεδρο του ΣΕΓΑΣ Νικολαΐδη να τους καθιερώσει ως πανελληνίους, ενώ ονομάστηκαν ανεπίσημα και ως «Β’ Αρκάδια 1933».
Στους αγώνες το 1933 διακρίθηκαν οι αθλητές: Γ. Τζέλησις, Χ. Κουτσουράκης, Μ. Κλάδος, Β. Φύκιας, Γ. Κυδωνάκης, Σοφ. Τζέλησις, Μιχ. Αετουδάκης, και άλλοι.
Συνεχίζεται
ΠΗΓΕΣ: Λευτ. Κρυοβρυσανάκη «Ρεθυμνιώτικος Στίβος». Από το προσωπικό αρχείο μου και από στοιχεία των: Ν. Γκαγκαουδάκη, Γ. Σταράκη, Γ. Δογάνη, Β. Τριαντάφυλλο και τοπικές εφημερίδες.