Οι πυρκαγιές σε Μέλαμπες – Σαχτούρια – Κρύα Βρύση – Αγία Γαλήνη – Ορνέ

Ήταν τέτοιες μέρες, απόγευμα της Πέμπτης 27 Αυγούστου 1964 όταν από την τοποθεσία «Χαλασέ» της κοινότητας Χορδάκι εκδηλώθηκε πυρκαγιά, η οποία έκαιγε τέσσερις ημέρες τις περιουσίες των παραπάνω περιοχών και έμελλε να εξελιχθεί σε μια από τις πιο καταστροφικές, απειλώντας μάλιστα ολόκληρους οικισμούς, οι οποίοι χρειάστηκε να εκκενωθούν. Η πυρκαγιά κατέκαψε 100.000 στρέμματα χορτολιβαδικής και γεωργικής έκτασης εξαφανίζοντας 60.000 ελαιόδεντρα, στερώντας το βασικό βιοποριστικό προϊόν των οικογενειών της εποχής εκείνης. Για μεγάλο χρονικό διάστημα το γεγονός της καταστροφής αυτής καθώς και οι επιπτώσεις της ήταν από τα βασικά θέματα του τύπου. Η πολιτεία με σειρά μέτρων προσπάθησε να ενισχύσει τους πυρόπληκτους, οι οποίοι με επικεφαλείς τότε τους προέδρους των κοινοτήτων Μελάμπων Νικόλαου Ψυλλάκη, Αγίας Γαλήνης Χαρ. Λινοξυλάκη, Ορνές Εμμ. Παπαδογιάννη, Κρύα Βρύσης Διογένη Βαβουράκη και Σαχτουρίων Δημ. Γρηγοράκη, συγκρότησαν επιτροπή η οποία επέδωσε υπόμνημα στον πρόεδρο της κυβέρνησης Γεώργιο Παπανδρέου δια μέσω του υπουργού Παύλου Βαρδινογιάννη, με το οποίο ζητούσαν «..υποστήριξη, προκειμένου να αποφευχθεί η ολοσχερή εξαθλίωση και η ομαδική εγκατάλειψη της περιοχής».

Δυστυχώς, η μάστιγα της περιοχής όπως εξελίχθηκε, σε τακτά χρονικά διαστήματα έκανε την επανεμφάνιση της επιβαρύνοντας περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά, προκαλώντας φαινόμενα μετανάστευσης, εγκατάλειψης της περιοχής, υποβάθμισης του βιοτικού επιπέδου των κατοίκων.

Μερικές μόνο από τις πυρκαγιές που ακολούθησαν ενδεικτικά είναι οι εξής:

Εκδηλώθηκε στις 13:30 περίπου το μεσημέρι της Κυριακής στην αγροτική περιοχή «Πατέλα» Ακουμίων. Επεκτάθηκε με κατεύθυνση προς Μέλαμπες και Σαχτούρια, δημιουργώντας πύρινο μέτωπο 10 χιλιομέτρων. Η πύρινη κόλαση κράτησε 3 ολόκληρες ημέρες. Το μέγεθος της καταστροφής 20.000 στρέμματα καμένης γης, 10.000 αποτεφρωμένα ελαιόδεντρα αλλά και σοβαρές ζημιές σε 30.000 ελαιόδεντρα. Αποτεφρώθηκαν ακόμα περιβόλια, αμπέλια, αμυγδαλιές, αχλαδιές, κυψέλες κ.λπ. Το οικονομικό κόστος εκτιμήθηκε σε 200 εκατομμύρια δραχμές

Εκδηλώθηκε στις 3:00 το μεσημέρι και λόγω των ισχυρών ανέμων πήρε μεγάλες διαστάσεις. Η φωτιά τέθηκε υπό έλεγχο στις 8:00 το βράδυ.

Έκαψε στις περιοχές Αγία Γαλήνης και Μελάμπων χιλιάδες ελαιόδεντρα, θερμοκήπια, δίχτυα συλλογής, λάστιχα άρδευσης. Η δασική και αγροτική έκταση που αποτεφρώθηκε ήταν 1.000 στρέμματα. Η περιοχή εντάχθηκε σε σύστημα ανασύστασης και αναδιάρθρωσης των ελαιώνων

Εκδηλώθηκε από πρόκληση σπινθήρων σε αγωγούς της ΔΕΗ σε αγροτική περιοχή της Κρύα Βρύσης και λόγω των ισχυρών ανέμων δημιουργήθηκε πύρινο μέτωπο που απείλησε σοβαρά τις Μέλαμπες, αφού η φωτιά μπήκε στις αυλές των σπιτιών. Αποτεφρώθηκαν 9.000 στρέμματα δασικής και αγροτικής έκτασης. Μάλιστα τα 7.000 στρέμματα από αυτά ήταν καλλιέργειες που περιείχαν 40.000 ελαιόδεντρα που κάηκαν ολοσχερώς. Το 95% του εισοδήματος των κατοίκων των περιοχών, οι οποίες επλήγησαν από την καταστρεπτική πυρκαγιά , είχε οριστικά καταστραφεί.

Οι κάτοικοι διεκδίκησαν δικαστικά αποζημιώσεις οι οποίες μετά από 13 χρόνια και με εξωδικαστικό συμβιβασμό που προωθήθηκε με πρωτοβουλία της δημοτικής αρχής του πρώην Δήμου Λάμπης, αποδόθηκαν έντοκα στους πληγέντες .

Λίγο πριν τις 6:00 το απόγευμα, στις πύρινες γλώσσες παραδόθηκαν περιοχές των Μελάμπων και Σαχτουρίων. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από την περιοχή του Αγίου Σπυρίδωνα. Από την πύρινη κόλαση απειλήθηκαν ανθρώπινες ζωές καθώς έγιναν στάχτη 2000 στρέμματα, 3 κατοικίες και ποιμνιοστάσια στο χωριό Σαχτούρια, του οποίου οι κάτοικοι του αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν. Αποτεφρώθηκαν δεκάδες χιλιάδες ελαιόδεντρα 120 πρόβατα 500 μελισοσμίνι , καλλιέργειες ,αρδευτικά λάστιχα και ελαιόδιχτα.

Στις 10 π.μ. η φωτιά εκδηλώθηκε στην περιοχή που βρίσκεται το Νεκροταφείο Μελάμπων. Επεκτάθηκε και προχώρησε προς την Αγία Γαλήνη.

Έως αργά το βράδυ η πυρκαγιά μαινόταν και λόγω των ισχυρών ανέμων οι δυνάμεις της Πυροσβεστικής συνέχιζαν το έργο της κατάσβεσης ολόκληρη τη νύχτα αλλά και την επόμενη μέρα. Περισσότερα από 12.000 στρέμματα χορτολιβαδικής και γεωργικής γης έγιναν στάχτη, ενώ ζώα κάηκαν ζωντανά και αμέτρητες πληγές ανοίχτηκαν για άλλη μια φορά.

Μόλις 16 ημέρες μετά την πυρκαγιά της 23ης Ιουλίου νέα πυρκαγιά στην ίδια περιοχή ολοκλήρωσε το καταστροφικό έργο της προηγούμενης. Από την πύρινη κόλαση έγιναν στάχτη 8.000 στρέμματα χορτολιβαδικής έκτασης ενώ κάηκαν και 2.500 ελαιόδεντρα .

Σύμφωνα με τον τότε διοικητή της Π.Υ. η έναρξη της φωτιάς εντοπίσθηκε στον παρακαμπτήριο δρόμο της Κρύας Βρύσης.

Στην περιοχή Μελισουργάκι αποτέφρωσε 1500 στρέμματα χορτολιβαδικής έκτασης και ελαιώνες

Στην περιοχή Μελάμπων αποτέφρωσε 200 στρέμματα

Στην περιοχή Κρύα Βρύσης και αποτέφρωσε 300 στρέμματα

Η πυρκαγιά ξέσπασε μετά τις 9 το βράδυ στην ευρύτερη περιοχή μεταξύ των χωριών Πλατανέ και Κρύα Βρύσης, κατέκαψε περισσότερα από 30.000 στρέμματα χορτολιβαδικών εκτάσεων και ελαιώνων. Ήταν από τις πλέον καταστροφικές πυρκαγιές και αποδίδεται σε εμπρησμό.

Πυρκαγιά στην περιοχή Αγία Γαλήνης αποτέφρωσε 120 στρέμματα

Εκδηλώθηκε το μεσημέρι στην περιοχή Σαχτούρια και αποτέφρωσε 30.000 στρέμματα χορτολιβαδικής βλάστηση και ελαιώνες. Στο μέτωπο της φωτιάς επιχείρησαν 55 πυροσβέστες, με 27 πυροσβεστικά οχήματα, τρία πεζοπόρα τμήματα της ΕΜΑΚ,. Η Αστυνομία και το Λιμενικό κατάφεραν να απεγκλωβίσουν από στεριά και θάλασσα, 18 άτομα, ενώ εκκενώθηκαν οι τουριστικοί οικισμοί Αγίου Παύλου και Αγίου Γεωργίου. Πλησίασε στις πρώτες οικίες και επιχειρήσεις της Αγία Γαλήνης, ενώ αγροτικές αποθήκες, οικίες, υπόστεγα, πέργκολες, κτίσματα σε αγροτικές περιουσίες, έγιναν στάχτη.

Εκτός από τις παραπάνω περιπτώσεις όμως, εκδηλώθηκαν πλήθος πυρκαγιών μικρότερων σε έκταση και ζημιές, που λόγω των ασθενών ανέμων δεν πρόλαβαν να εξελιχθούν. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Πυροσβεστικής υπηρεσίας και μόνο για την χρονική περίοδο 1998 έως το 2016 οι μικρότερης έκτασης αυτές πυρκαγιές ανέρχονται σε 58. Η ασυνήθιστα μεγάλη συχνότητα εμφάνισης πυρκαγιών αποτυπώνεται μάλιστα σε πρόσφατη έκθεση του Αντιστράτηγου – Υπαρχηγού ΠΣ, Ανδριανού Γκουρμπάτση.

Γίνεται αντιληπτό από την παράθεση των παραπάνω στοιχείων, ότι μέσα σε ένα τέτοιο αβέβαιο περιβάλλον, με αυτές τις προϋποθέσεις και στατιστικές που προβλέπουν κάθε 2-3 χρόνια εκδήλωση μεγάλης πυρκαγιάς είναι πολύ δύσκολο έως αδύνατο να επιλέξουν οι νέοι να παραμείνουν στην περιοχή, να επενδύσουν στην γεωργία, στην κτηνοτροφία και γενικά στον πρωτογενή τομέα. Κάθε φορά που επιχειρεί ο αγρότης ή κτηνοτρόφος την αποκατάσταση των ζημιών, νέα εκδήλωση πυρκαγιάς έρχεται να λαβώσει την αισιοδοξία και τη θέληση του για να παραμείνει στον τόπο του.

Σοβαρά όμως πλήττεται και ο τουρισμός, ειδικά μάλιστα όταν οι πυρκαγιές αυτές προσεγγίζουν τα καταλύματα και τις επιχειρήσεις της περιοχής.

Θυμάμαι, μικρά παιδιά κάθε φορά που ξεσπούσε πυρκαγιά ζούσαμε τον φόβο, τον πανικό, καθώς ο πύρινος εφιάλτης πλησίαζε έξω από τις πόρτες των σπιτιών μας, απειλούσε τα σπίτια μας, το χωριό μας, τις ίδιες μας τις ζωές.

Τα φαινόμενα των πυρκαγιών δικαίως έχουν εδραιωθεί στη συνείδηση των κατοίκων ως «ο κακός δαίμων» της περιοχής

Σαφέστατα το πρόβλημα σχετίζεται άμεσα με τον ανθρώπινο παράγοντα: επιπολαιότητα, έλλειψη προσοχής, αδιαφορία, εγκληματικότητα  καθώς και με στοιχεία της φύσης, όπως οι ισχυροί άνεμοι, χαρακτηριστικά που καθιστούν το πρόβλημα πολυδιάστατο και δυσεπίλυτο.

Μπροστά λοιπόν σε αυτή την πρόκληση για μείωση του φαινομένου και των επιπτώσεων του, πρόσφατα ο δήμος Αγίου Βασιλείου, ξεκίνησε την συλλογή στοιχείων σχετικών με τις πυρκαγιές στην περιοχή και σε συνεργασία με ειδική ομάδα επιστημόνων θα προσπαθήσει i) να αναδείξει τις αρνητικές κοινωνικοοικονομικές περιβαλλοντικές συνέπειες τους ii) να προτείνει μεθόδους για την πρόληψη αλλά και την καταστολή iii)να συντάξει ρεαλιστικό στρατηγικό σχέδιο για την αναπτυξιακή αναβάθμιση της περιοχής .

Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας συνεργάζεται με όλες τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες, ενώ ήδη έχει ξεκινήσει ουσιαστικό διάλογο με τους κατοίκους, στοχεύοντας στην αξιοποίηση της εμπειρίας, ζητώντας παράλληλα προτάσεις που θα συμβάλουν στην αναπτυξιακή αναβάθμιση.

Σε ένα πρώτο βήμα πραγματοποιήθηκε την Πέμπτη 19 Ιουλίου συνάντηση με τους τοπικούς φορείς.

Ως δεύτερο προωθήθηκε στους μόνιμους και μη, κατοίκους, ειδικό έντυπο ερωτηματολόγιο προς συμπλήρωση και διατύπωση απόψεων και προτάσεων. Το ερωτηματολόγιο μπορεί να συμπληρωθεί και ηλεκτρονικά στην διεύθυνση  https://goo.gl/1pWoii (ελληνική γλώσσα). Υπάρχει επίσης ειδική ηλεκτρονική φόρμα στην αγγλική https://goo.gl/yM3a5N για τους ξενόγλωσσους κατοίκους

Υποχρέωση όλων μας, η εντατικοποίηση των προσπαθειών τόσο για τον περιορισμό του φαινομένου όσο και για την αναβάθμιση της περιοχής.

 Η συμμετοχή πάντως στις συναντήσεις καθώς και οι πρώτες έως τώρα προτάσεις που διατυπώθηκαν γεννούν αισιοδοξία και ως προς τη συνέχεια της προσπάθειας και ως προς την ποιότητα του αποτελέσματος.