Ο Άι Γιώργης είναι από τους δημοφιλέστερους αγίους της Ορθοδοξίας μας. Θρύλοι και παραδόσεις τον είχαν καταξιώσει στις θρησκευτικές συνειδήσεις σαν ένα προστάτη ισχυρό σε ώρες κρίσιμες. Και πόσες τέτοιες ώρες δεν πέρασε η Ρωμιοσύνη. Σε κάθε δυσκολία λοιπόν η προσευχή προς τον άγιο έφερνε και το θαύμα. Αυτό τουλάχιστον μαρτυρούν οι παραδόσεις.
Αυτό βεβαιώνουν και μνημεία λόγου και τέχνης που συναντάμε παντού.
Μέχρι και τη διαμεσολάβηση του αγίου για το «ξεμπέρδεμα» ζωοκλοπών συναντάμε και μάλιστα πολύ κοντά μας. Εκεί στο ιστορικό Δισκούρι.
Μπροστά στην εικόνα του Άι Γιώργη έπρεπε να πάρει όρκο ο ύποπτος.
Η διαδικασία αλλόκοτη. Κάθε κτηνοτρόφος που έπεφτε θύμα ζωοκλοπής, καλούσε αυτόν ή αυτούς που υποψιαζόταν και τους ζητούσε να ορκιστούν στην εικόνα του Άι Γιώργη. Εκείνοι που δεν είχαν σε τίποτα να φοβηθούν, με άνεση πρόφεραν τα περίεργα λόγια του όρκου:
«Νη Ζα μα και τον Άι Γιώργη φάσκω σου και κάτεχέ το, δε φταίω στο πράμα σου έργω ή Βουλή μου».
Εκτός από τον Δία δηλαδή προσετέθη και ο Άι Γιώργης. Το περίεργο είναι ότι ο ένοχος απέφευγε με τρόμο το ρίσκο και ομολογούσε πριν να πάρει όρκο.
Περίεργη ήταν κι η επίκληση στο Δία «Νη Ζα» όπως λέμε «Μα το Θεό». Αυτό σίγουρα βεβαιώνει κι ότι η όλη διαδικασία χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Σαν αξιοπερίεργο το αναφέρουμε, μέρα που είναι, για να θυμίσουμε πως δεν είναι μόνο το έθιμο της Αση Γωνιάς που προκαλεί τεράστιο ενδιαφέρον κάθε χρόνο τιμώντας τον Άι Γιώργη το Γαλατά.
Επίσης αξιοθέατο μνημείο είναι ο ναός του Άι Γιώργη στ’ Ανώγεια που έχει κτιστεί με γάλα! Αξίζει ν’ ακούσετε από τον παπα Ανδρέα Κεφαλογιάννη την ιστορία.
Από τις σπουδαίες μελέτες του Χάρη Παπαδάκη
Ερχόμαστε όμως σ’ έναν άλλο ναό, δίπλα μας, τον Άγιο Γεώργιο της Γρόττα και να ευχαριστήσουμε τον Χάρη Παπαδάκη, για τη γνώση αυτή που μας έχει δώσει κοντά σε τόσες άλλες μνημειώδεις μελέτες και σπουδαίες έρευνες γύρω από θέματα του νομού. Κάθε του έργο μελετάμε με ξεχωριστό ενδιαφέρον γιατί όλα του τα πονήματα δίνουν μαθήματα τοπικής ιστορίας.
Σε μια εργασία του, που έχει αναρτήσει στην «Άγονη Γραμμή», από τις καλύτερες ιστοσελίδες που γνωρίζω, αναφέρει μεταξύ άλλων, ότι ο Άι Γιώργης της Γρόττα, είναι η μοναδική ορθόδοξη εκκλησία που λειτουργούσε μέσα στην πόλη του Ρεθύμνου επί οθωμανοκρατίας κατά τα έτη 1654 μέχρι 1844.
Ο ναός γνωστός με την επωνυμία Γρότα, βρίσκεται στον ομώνυμο δρόμο, πάροδο της οδού Πατριάρχου Γρηγορίου. Είναι ένα μικρό μονόχωρο κτίσμα.
Η παράδοση, αναφέρει πως είναι ναός των Κρυπτοχρισταινών. Ανακαινίστηκε το 1954 όπως αναφέρει ο Μιχάλης Τρούλης.
Στο τέμπλο του ναού υπάρχει εικόνα του Αγίου Γεωργίου, που φέρει υπογραφή του αγιογράφου Ιωάννη Φραγκόπουλου, Ζακυνθίου το 1844.
Μέσα στο ιερό υπάρχει φορητή εικόνα του Αγίου Γεωργίου που φέρει υπογραφή: Κωνσταντίνου Γεωργίου Σινωπέως 1871.
Πολλοί νεορεθεμνιώτες, παρατηρεί ο κ. Παπαδάκης, αγνοούν αυτή την εκκλησία αν και βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη από 300 μέτρα, από την πλατεία των Τεσσάρων Μαρτύρων και πολλοί παλαιορεθεμνιώτες έχουν να την επισκεφθούν από τα παιδικά τους χρόνια.
Αυτό που έχει μεγάλο ενδιαφέρον είναι ο προβληματισμός του γύρω από ένα δημοσίευμα του Ι. Δεττοράκη στο ΒΗΜΑ το 1950.
Σύμφωνα με αυτό, κατά τον εσπερινό της Ανάστασης ο Διοικητής Πασάς έστελνε το άλογό του στον Επίσκοπο με τον ιπποκόμο του και τιμητική φρουρά. Ο Αρχιερέας ανέβαινε, αφού έδινε φιλοδώρημα στον υπηρέτη, και ξεκινούσε πομπή από τον Ιερό Ναό του Αγίου Γεωργίου, όπου έψαλλαν το μισό εσπερινό και μετά από τα Πεταλάδικα, την Αντιστάσεως και την Αρκαδίου κατέληγαν στον Καθεδρικό Ναό για τον υπόλοιπο εσπερινό και τον ασπασμό της Ανάστασης.
Με την περιουσία γνώσεων που διαθέτει ο κ. Χάρης Παπαδάκης εύστοχα παρατηρεί ότι απορίας άξιον ήταν τι ζητούσε μια ορθόδοξη εκκλησία, στην καρδιά του Τουρκομαχαλα.
Επίσης κάτι ακόμα πιο περίεργο. Εκείνα τα χρόνια της τουρκοκρατίας, απαγορευόταν αυστηρά, να βρεθεί έφιππος χριστιανός μπροστά σε οθωμανό και να μην ξεπεζέψει. Ακόμα κι ο Δεσπότης κατέβαινε από το μουλάρι του πριν μπει στην πόλη.
Κι όμως ο Τούρκος διοικητής κάνει τη μεγάλη τιμή να δίνει και το άλογο και τον ιπποκόμό του για να μεταφέρει τον Δεσπότη για την εκτέλεση αυτού του καθήκοντος, κάτι που δεν γίνεται στον εορτασμό της Αγίας Βαρβάρας, που ακόμα και οι μουσουλμάνοι την θεωρούσαν πολιούχο της πόλης.
Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι ο, Άι Γιώργης της Γρόττα είναι η μοναδική ορθόδοξη εκκλησία, που λειτουργείται μέσα στην πόλη του Ρεθύμνου, επί Τουρκοκρατίας. Κι αυτό αποδεικνύει ότι ο Άγιος προκαλούσε δέος στους μουσουλμάνους.
Θεωρήσαμε χρήσιμο να κάνουμε αυτή την αναφορά, από την εργασία του κ. Παπαδάκη, για να θυμίσουμε κάποιες ιστορικές λεπτομέρειες άγνωστες στους περισσοτέρους που αφορούν την ιστορία του τόπου μας.
Πόσα και πόσα, τελικά, δεν έχει να μας παρουσιάσει αυτός ο ευλογημένος τόπος. Αρκεί να έχουμε τη διάθεση να τα ανακαλύψουμε.
