Τώρα που τέλειωσαν και για φέτος οι καταλήψεις στα σχολεία, ας δούμε μερικά πράγματα γι’ αυτές. Οι πρώτες μαθητικές κινητοποιήσεις ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 1990 και τελείωσαν τον Ιανουάριο του 1991. Ήταν οι πρώτες ιστορικά μαθητικές κινητοποιήσεις που σημειώθηκαν στη χώρα μας και συνοδεύτηκαν από καταλήψεις σχολείων και επεισοδιακά γεγονότα.
Αφορμή των γεγονότων στάθηκε το πολυνομοσχέδιο που κατέθεσε ο αλήστου μνήμης υπουργός της κυβέρνησης Μητσοτάκη, Βασίλης Κοντογιαννόπουλος, που προέβλεπε τεράστιες αλλαγές σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ξεχώρισαν ιδιαίτερα οι διατάξεις που αφορούσαν την κατάργηση της παροχής δωρεάν πανεπιστημιακών συγγραμμάτων και περικοπές κοινωνικών παροχών, όπως στη δωρεάν σίτιση και στέγαση. Επίσης, βίαιες αντιδράσεις προκάλεσαν οι διατάξεις για την δευτεροβάθμια εκπαίδευση, που προέβλεπαν την κατάργηση των αδικαιολόγητων απουσιών, την επιβολή ομοιόμορφης ενδυμασίας (από αυτό, έγινε γνωστό και ως «το πολυνομοσχέδιο της ποδιάς»), επέκταση του πειθαρχικού ελέγχου ακόμα και στην καθημερινή εξωσχολική ζωή των μαθητών, κατάργηση των σχολικών περιπάτων και εκδρομών, θέσπιση γραπτών εισαγωγικών εξετάσεων από το γυμνάσιο στο λύκειο και μάλιστα χωρίς τη δυνατότητα επανεξέτασης, μέτρα που χαρακτηρίστηκαν ιδιαίτερα αναχρονιστικά για τα δεδομένα της εποχής.
Σύντομα ξέσπασε ένα κύμα καταλήψεων σε όλη την Ελλάδα και έφτασαν να τελούν υπό κατάληψη περισσότερα από το 70% των γυμνασίων και λυκείων της χώρας. Σε ένα από τα σχολεία που βρίσκονταν υπό κατάληψη, δολοφονήθηκε ο καθηγητής Νίκος Τεμπονέρας κατά τη διάρκεια συμπλοκής που σημειώθηκε στις 8 Ιανουαρίου 1991, όταν γονείς και μέλη της τοπικής ΟΝΝΕΔ προσπάθησαν να ανακαταλάβουν το σχολείο. Ο Νίκος Τεμπονέρας χτυπήθηκε με λοστό στο κεφάλι, από τον πρόεδρο της τοπικής ΟΝΝΕΔ Ιωάννη Καλαμπόκα, ο οποίος καταδικάστηκε για το γεγονός σε φυλάκιση. Στο συλλαλητήριο που διοργανώθηκε με αφορμή την δολοφονία Τεμπονέρα, στις 10 Ιανουαρίου, πήρε φωτιά το κατάστημα Κ. Μαρούσης της οδού Πανεπιστημίου, με αποτέλεσμα να χάσουν την ζωή τους τέσσερα άτομα. Σύμφωνα με αναφορές, η φωτιά προκλήθηκε από δακρυγόνο που ρίχτηκε από την αστυνομία. Ο υπουργός Βασίλης Κοντογιαννόπουλος που είχε παραιτηθεί αμέσως μετά το γεγονός της δολοφονίας του Τεμπονέρα, αντικαταστάθηκε από τον Γεώργιο Σουφλιά, ο οποίος απέσυρε το νομοσχέδιο και η κατάσταση εκτονώθηκε. Στη συνέχεια ο πρώην υπουργός Βασίλης Κοντογιαννόπουλος έγινε βουλευτής στην αντίπαλη παράταξη που τον είχε πολεμήσει λυσσαλέα το ΠΑΣΟΚ!!! Εδώ είναι που λένε: Τι ακριβώς δεν καταλαβαίνεις αγαπητέ αναγνώστη;
Και φτάνουμε αισίως στο σωτήριο έτος που διανύουμε το 2013. Τα ίδια Παντελάκη μου τα ίδια Παντελή μου… πριν καν αρχίσει η σχολική χρονιά, όλοι ξέρουν ότι θα χαθούν σίγουρα κάποιες μέρες μάθημα από τις καταλήψεις των σχολείων που έχουν γίνει πλέον έθιμο θεσμός! Καθηγητές, μαθητές και γονείς βάζουν στοιχήματα για το πότε ακριβώς θα αρχίσουν οι καταλήψεις και με τι αιτήματα! Τελικά είμαστε για γέλια σαν λαός η δεν είμαστε; Η μήπως καλύτερα είμαστε για κλάματα;
Διαβάζω σε τοπική εφημερίδα ότι κατηγορείται ο προϊστάμενος εκπαίδευσης γιατί έσπασε το λουκέτο στην πόρτα σχολείου, για να τελειώσει η κατάληψη. Δεν είμαι νομικός και δεν γνωρίζω τους νόμους, αλλά μήπως θα έπρεπε και θα ήταν καλύτερα να παρέμβαινε από την πρώτη στιγμή αυτεπάγγελτα ο εισαγγελέας; Στη χώρα μας έχει καταντήσει αν κάποιος κάνει το αυτονόητο ή αυτό που λέει η λογική να θεωρείται στην καλύτερη περίπτωση γραφικός. Αναρωτιέμαι τελικά γι’ αυτό που λένε πολλοί.. Μήπως τελικά είναι αλήθεια ότι η πολλή δημοκρατία βλάπτει;
Όμως υπήρξε και άλλη σημαντική είδηση. Οι γονείς για πρώτη φορά αν θυμάμαι καλά ενεργοποιήθηκαν! Συμμετείχαν στον αγώνα των μαθητών και των καθηγητών, για μια καλύτερη παιδεία. Θα ήθελα να δω εννοείται όμως αυτή τη συμπαράσταση, τότε που πραγματικά χρειαζόταν, τον περασμένο Μάιο, όταν επιστρατεύτηκαν όλοι οι εκπαιδευτικοί.
Μοιραία έχω νωπές ακόμα τις μνήμες από την επιστράτευσή μου τον περασμένο Μάιο, όπως και όλοι οι συνάδελφοί μου, για να γίνουν, απρόσκοπτα υποτίθεται, οι πανελλήνιες εξετάσεις. Μοιραία αναρωτιέμαι που ήταν τότε οι γονείς και οι μαθητές… μοιραία σκέπτομαι… τελικά αυτό ήταν το ζητούμενο; Να γίνουν τότε οι εξετάσεις; Η να αλλάξει επιτέλους κάτι στην παιδεία προς το καλύτερο; κανένας από τους προαναφερόμενους δεν σκέπτεται ότι ακόμα και εκατό χιλιάδες Αϊνστάιν να δώσουν στα πανεπιστήμια της χώρας, θα μπουν μόνο οι προβλεπόμενοι 60 ή 65 χιλιάδες. Κανένας μαθητής ή γονέας τόσα χρόνια δεν σκέφτηκε: πως είναι δυνατόν να ανοίγει σε κάθε πόλη και σε κάθε χωριό μια πανεπιστημιακή σχολή; κατά τα πρότυπα του δόγματος της χούντας και του τότε υπουργού Αθλητισμού Ασλανίδη, που έλεγε «κάθε πόλη και στάδιο κάθε χωριό και γυμναστήριο…».
Κανένας δεν σκέφτηκε ποτέ: πως είναι δυνατόν να κρατήσεις την ίδια ποιότητα σε ένα προϊόν, όταν αυξήσεις την παραγωγή του πάνω από 1000%; Όλοι όμως είμαστε ευχαριστημένοι, γιατί τα παιδιά μας «έμπαιναν στο πανεπιστήμιο» άσχετα αν χρωστούσαν στο πτυχίο 30 και 40 μαθήματα!!! Τρώγοντας τα λεφτά της οικογένειας στις εκδρομές και στην καλοπέραση, μένοντας, από τις τρώγλες του 50-60 και 70 στα πολυτελή δυάρια και τριάρια του 2000 με όλα τα κομφόρ, για να ικανοποιηθεί όχι το απωθημένο του φοιτητή, αλλά πρωτίστως του γονέα…
Μοιραία σκέπτομαι ότι πριν από μόλις τρία χρόνια οι καθηγητές στα ελληνικά σχολεία αριθμούσαν πάνω από 125 χιλιάδες και δεν έφταναν. Πέρυσι ήταν 87 χιλιάδες και φέτος τα ΜΜΕ μιλούν για 67 χιλιάδες καθηγητές σε όλα τα σχολεία της χώρας!!! Ποσοστό μείωσης μόνο 47,4%!!! αλήθεια για τι και για πια ακριβώς παιδεία μιλάμε στην Ελλάδα πλέον;
Αλλά δεν είναι μόνον αυτά. Είναι οι συγχωνεύσεις και η κατάργηση σχολείων, η διαθεσιμότητα και απόλυση καθηγητών, ενώ το ίδιο το σύστημα χρόνια τώρα ξέρει την αποτυχία του και προσπαθεί να μπαλώσει κάτι με την ενισχυτική διδασκαλία τα απογεύματα! Γνωρίζει δηλαδή ότι η φοίτηση των μαθητών είναι ελλιπής και προσπαθεί να την αναπληρώσει με φροντιστήρια! Από τη μια συγχωνεύει, καταργεί και απολύει και από την άλλη προσλαμβάνει και κάνει μαθήματα το απόγευμα! Ούτε και οι ίδιοι στο υπουργείο δεν ξέρουν τι θέλουν τελικά!
Αν πάει κάποιος σε ένα χωριό θα θαυμάσει τα σχολικά κτήρια κατασκευής του 1928-32, της λεγόμενης χρυσής τετραετίας του Βενιζέλου, που στέκουν ακόμα περήφανα και ευτυχώς πολλά από αυτά ανακαινισμένα από πολιτιστικούς συλλόγους, και θα δει ότι ουδεμία απολύτως σχέση έχουν, με τα σημερινά χαμηλοτάβανα σχολικά κτήρια φυλακές, που δεν μπορείς όχι μόνο να κάνεις μάθημα, αλλά ούτε καν να αναπνεύσεις. Μια βόλτα από τα, ευτυχώς ακόμα υπέροχα νεοκλασικά, σχολικά κτήρια του πρώτου και του τρίτου λυκείου της πόλης μας, παρ’ ότι είναι ταλαιπωρημένα, κακοσυντηρημένα και βαρυφορτωμένα από μαθητές, θα πείσει και τον πιο δύσπιστο για αυτά που λέω.
Μετά από κάμποσα χρόνια διδασκαλίας στα σχολεία και με το χέρι στην καρδιά, μπορώ στην κυριολεξία να πω με σιγουριά πως «κάθε πέρυσι και καλύτερα». Για όλα αυτά, το μόνο σίγουρο είναι ότι δεν φταίει μόνο η εκάστοτε κυβέρνηση. Κάποτε πρέπει όλοι μας να αναλάβουμε τις ευθύνες που μας αναλογούν. Φταίνε και οι καθηγητές και οι γονείς και οι μαθητές. Κανένας ποτέ δεν ζήτησε επιτακτικά τα αυτονόητα, αλλά κυρίως οι συνδικαλιστές αρέσκονταν στο να παίρνουν ψίχουλα και υποσχέσεις για να μπορούν να πουν στον κλάδο μετά, ότι κάτι έκαναν στη θητεία τους. Ποτέ κανένας από όσους εμπλέκονται, δεν κάθισε στο ίδιο τραπέζι, δεν έκανε συγκεκριμένες προτάσεις και διάλογο για την παιδεία. Οι γονείς ήταν ευχαριστημένοι που τα παιδιά τους τελείωναν το λύκειο, άσχετα αν ήταν αμόρφωτα λόγω συστήματος, και οι μαθητές ευχαριστημένοι που θα ζούσαν «επιτέλους την τρελή φοιτητική ζωή».
Η πικρή αλήθεια είναι όμως, ότι ποτέ δεν έγινε κανένας σοβαρός προγραμματισμός, από καμία κυβέρνηση και από καμία ηγεσία της εκπαίδευσης, τουλάχιστον τα τελευταία 40 χρόνια. Ας μην κρυβόμαστε λοιπόν, αυτός είναι και ο λόγος που φτάσαμε και κάθε χρόνο φτάνουμε ως εδώ… άντε πάλι να ‘μαστε καλά και του χρόνου, εκεί γύρω στον Οκτώβριο, ξανά με καταλήψεις για μια-δυο εβδομάδες, ανάλογα με τα κέφια των μαθητών, ή και των κομμάτων της αντιπολίτευσης.
Πριν από χρόνια σε μια απεργία των καθηγητών, που κράτησε πάνω από ένα μήνα, συζητούσα με κάποιον υπερήλικα, από εκείνους που είχαν φάει τη ζωή με το κουτάλι, σε βουνά και σε λαγκάδια, σε πολέμους και ειρήνη, θεός συγχωρέστον, και μου έλεγε: άκου να δεις Βαγγέλη παιδί μου! Αν πραγματικά θέλετε να αλλάξει κάτι προς το καλύτερο στην παιδεία, να ξέρεις πως: «φωνή λαού οργή θεού!» Θα πρέπει γονείς, μαθητές και καθηγητές να ξεκινήσουν μαζί και να μην αφήσουν πέτρα πάνω στην πέτρα, σε ότι αφορά την παιδεία, σε κάθε σχολείο, σε κάθε πόλη, σε κάθε χωριό! Μόνο όταν ισοπεδώσεις το παλιό, θα φτιάξεις πραγματικά κάτι καινούριο. Όλα τα αλλά θα είναι απλά εικονικές επισκευές πάνω στις επισκευές και τελικά όλο το οικοδόμημα θα είναι μόνιμα σάπιο και δεν θα μπορεί να αντέξει άλλο με συνέπεια να καταρρεύσει! Συχνά θυμάμαι τα λόγια του και με τρόμο, όλο και περισσότερο, πλέον σκέπτομαι… μήπως τελικά είχε δίκιο;
Σημείωση: τα ιστορικά στοιχεία στην αρχή έχουν αντιγραφεί από το διαδίκτυο el.wikipedia.org
* Ο Βαγγέλης Παπαδάκις είναι καθηγητής Φυσικής Αγωγής
