Η ΔΕΗ παράγει και διαχειρίζεται ένα ζωτικής σημασίας κοινωνικό αγαθό, όπως και το νερό, η Υγεία, η Παιδεία, η Ασφάλιση, το καθαρό περιβάλλον, οι ελεύθερες ακτές. Το ηλεκτρικό ρεύμα όμως είναι και ένα αγαθό στρατηγικής σημασίας για την οικονομία, την ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων. Γι’ αυτό και κάθε σοβαρή χώρα στη Δύση φροντίζει να έχει υπό δημόσιο έλεγχο τον ενεργειακό της «πυρήνα». Η παρέμβαση που γίνεται με το υπό ψήφιση νομοσχέδιο αφορά ακριβώς αυτόν τον σκληρό πυρήνα της παραγωγής ενέργειας στη χώρα μας, που εκποιείται μαζί με τους αντίστοιχους ενεργειακούς πόρους, με τα δίκτυα μεταφοράς και με ένα μέρος της πελατειακής βάσης της ΔΕΗ.
Είναι απολύτως σαφές ότι δεν πρόκειται ούτε για επένδυση, ούτε για εξυγίανση της επιχείρησης. Δεν ανοίγει η αγορά σε νέες μονάδες, δεν δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας, δεν υπάρχει κανένα αναπτυξιακό σχέδιο. Έχουμε να κάνουμε με σκέτο, προκλητικό και εγκληματικό ξεπούλημα (οικονομικό, κοινωνικό, εθνικό). Και μάλιστα με εγγυημένο κέρδος και χωρίς κανένα επιχειρηματικό ρίσκο, αφού όλες οι υποδομές (απαλλοτριώσεις γαιών, ορυχεία, φράγματα, δίκτυα) έχουν γίνει με ευθύνη και χρηματοδότηση του Κράτους. Η ΔΕΗ δεν ήταν μια οποιαδήποτε ΔΕΚΟ, ήταν μια επιχείρηση κερδοφόρα (γιατί η ζήτηση ενέργειας είναι ανελαστική) που το Δημόσιο είχε «προικοδοτήσει» για να διασφαλίσει την παροχή ενός δημόσιου αγαθού, όπως το ρεύμα εκεί που η ιδιωτική πρωτοβουλία δεν έχει οικονομικό ενδιαφέρον να επενδύσει. Παρά τα αλλεπάλληλα κύματα ιδιωτικοποίησης που έχει υποστεί η ΔΕΗ, παρά την είσοδό της στο Χρηματιστήριο, παρά τον αποκλεισμό της από το χώρο των ΑΠΕ, παρά τις γνωστές στρεβλώσεις στην αγορά, παρά την κομματοκρατία και τη ρουσφετοκρατία δεκαετιών, παρά το ότι χρησιμοποιήθηκε ως «εργαλείο» είσπραξης δυσβάστακτων χαρατσιών αυξάνοντας τα χρέη των καταναλωτών, η ΔΕΗ παρέμεινε μια εταιρεία ανταγωνιστική στην απελευθερωμένη αγορά, που διατήρησε (λόγω εμπειρίας και τεχνογνωσίας) το στρατηγικό της πλεονέκτημα. Αυτό το πλεονέκτημα είναι που η κυβέρνηση πουλά ξεδιάντροπα σήμερα, υλοποιώντας με τη «μικρή» ΔΕΗ το τελικό βήμα ιδιωτικοποίησης, για να φτάσουμε στην οριστική απόσυρση του Δημοσίου από τον τομέα της ενέργειας και στη συνεπαγόμενη οικονομική επιβάρυνση των χαμηλών καταναλώσεων και των νοικοκυριών. Αναδιανομή δημόσιου πλούτου και ισχύος υπέρ της αγοράς γίνεται, και το τίμημα για τους εργαζόμενους στη ΔΕΗ αλλά και για τους πολίτες θα είναι πολύ ακριβό όπως μας δείχνει η διεθνής εμπειρία.
Ποιά είναι το κυρίαρχα επιχειρήματα της κυβέρνησης; Για να είμαστε ειλικρινείς, όχι και τίποτα πρωτότυπο: «Η απελευθέρωση της αγοράς που είναι ευρωπαϊκή υποχρέωση, ο κρατισμός με τον οποίο πρέπει να τελειώνουμε, οι συντεχνίες που εμποδίζουν τις μεταρρυθμίσεις και υπονομεύουν την εθνοσωτήρια προσπάθεια της κυβέρνησης, ο ΣΥΡΙΖΑ που υποκινεί τις απεργίες, ο λαϊκισμός που απειλεί την ανάπτυξη της χώρας».
Να τελειώνουμε λοιπόν. Αλλά πρώτα απ’ όλα με την κοροϊδία.
1. Η απελευθέρωση έχει συντελεστεί εδώ και χρόνια, δεν έριξε τις τιμές, δεν απέτρεψε τα οικονομικά σκάνδαλα των ιδιωτών παρόχων ούτε την ενεργειακή φτώχεια. Η ΔΕΗ έχει πληρώσει το άνοιγμα της αγοράς πολύ ακριβά, αφού επιδοτεί με 300-350 εκ. ευρώ το χρόνο στους ιδιωτικούς ομίλους χωρίς να παράγουν, απλώς και μόνο για να έχουν τις μονάδες τους standby (μέσω των Πιστοποιητικών Διαθεσιμότητας Ισχύος και του Μηχανισμού Ανάκτησης Μεταβλητού Κόστους).
2. Δεν θέλει η κυβέρνηση να περιορίσει το Κράτος γενικά, αλλά το Κοινωνικό Κράτος που το θεωρεί «δημοσιονομικό βαρίδι» στη φτηνή (σε μισθούς, κοινωνικές παροχές, εργασιακή και περιβαλλοντική προστασία) ανάπτυξη που οραματίζεται. Θέλει να εκμηδενίσει ό,τι απέμεινε από το Κράτος Πρόνοιας και το Κράτος Δικαίου, να αναιρέσει κάθε έννοια δημόσιου αγαθού και κοινωνικού δικαιώματος. Για το κράτος που παρέχει φορολογική ασυλία στους πλούσιους, για το κράτος των μηχανισμών καταστολής, των μέτρων έκτακτης ανάγκης, των φυλακών υψίστης ασφαλείας, κανείς από τους όψιμους αντικρατιστές δεν μιλά. Άλλωστε μια χαρά «παρασιτούσαν» σ’ αυτό το Κράτος οι ίδιοι και τα κόμματα τους, την περίοδο του πελατειακού και φαύλου δικομματισμού.
3. Να τελειώνουμε επίσης με τη θεωρία περί συντεχνιών και διεφθαρμένων συνδικαλιστών, που βεβαίως υπήρχαν αλλά ήταν οργανικό στοιχείο του χρεωκοπημένου οικονομικού και πολιτικού συστήματος της μεταπολίτευσης, ήταν μέρος του «βαθέως κράτους» των κομμάτων εξουσίας και που προφανώς η Αριστερά δεν υπερασπίζεται. Αυτό που επιμελώς αποκρύπτει η ρητορεία περί συντεχνιών είναι ότι η πιο σκληρή συντεχνία στη χώρα είναι το σύστημα εξουσίας που εκπροσωπεί η συγκυβέρνηση, αυτό το «υβρίδιο» πελατειακού κρατισμού, κρατικοδίαιτων τραπεζιτών και εθνικών εργολάβων και απολύτως κρατικά προστατευμένων ιδιωτικών ΜΜΕ.
Ναι, αλλά έτσι αρνείστε στην κυβέρνηση το δικαίωμα να κυβερνήσει, μας λένε. Το ακριβώς αντίθετο συμβαίνει. Η κυβέρνηση αρνείται στα συνδικάτα, στις τοπικές κοινωνίες, στην αντιπολίτευση, το συνταγματικό δικαίωμα της κριτικής, της κοινωνικής και πολιτικής αντιπαράθεσης, ακόμα και της νομιμοποιημένης από την παράδοση του πολιτικού φιλελευθερισμού πολιτικής ανυπακοής. Η κυβέρνηση ενοχοποιεί κάθε διαμαρτυρία και την εντάσσει σε σκοτεινά σχέδια στρατηγικής της έντασης, επειδή η αντιπολίτευση στηρίζει κινητοποιήσεις, επειδή ζητά δημοψήφισμα για ένα ζήτημα κρίσιμης κοινωνικής και εθνικής σημασίας, επειδή με άλλα λόγια ασκεί το ρόλο της στα πλαίσια του δημοκρατικού πολιτικού ανταγωνισμού.
Άρα, πέραν του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της ΔΕΗ που προφανώς είναι ένα σοβαρό στρατηγικό, αναπτυξιακό, εθνικό και πολιτικό πρόβλημα, ίσως το μείζον θέμα είναι η κυβερνητική λογική του «Θατσερισμού», της απέχθειας προς τον Συνδικαλισμό και την Πολιτική, της «κοινωνικής πειθάρχησης» στη νεοφιλελεύθερη βαρβαρότητα.
Ακριβώς λοιπόν γι’ αυτό, η υπεράσπιση του Δημόσιου χαρακτήρα της ΔΕΗ και η αντίσταση στην αυταρχική εκτροπή της κυβέρνησης, είναι ζωτικής σημασίας για την παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας, για τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας σε ορυκτούς πόρους, υποδομές και δίκτυα, για την δυνατότητα δημοκρατικού ενεργειακού σχεδιασμού με βάση τις αρχές της εξοικονόμησης ενέργειας και του κοινωνικού-οικολογικού μετασχηματισμού του ενεργειακού μοντέλου.
Πάνω απ’ όλα όμως, η ΔΕΗ είναι υπόθεση προτεραιότητας των κοινωνικών αναγκών έναντι της αγοράς και του κέρδους, είναι δηλαδή ζήτημα Δημοκρατίας.
(Το κείμενο είναι η ομιλία του βουλευτή στην Βουλή κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για την «μικρή ΔΕΗ»).
* Ο Ανδρέας Ξανθός είναι βουλευτής Ρεθύμνου του ΣΥΡΙΖΑ
