Του ΚΩΣΤΑ ΚΛΕΙΔΗ
27 Ιουλίου, του Αγίου Παντελεήμονα, στο βαθύτερο πλάτωμα της ρεματιάς που χωρίζει τα όρια των χωριών Ορθές και Μαργαρίτες, περίπου 100 άτομα κοντοχωριανοί και από το Ρέθυμνο, οικογένειες το πλείστον, κατηφορίσαμε στην από φέτος ασφαλτοστρωμένη πλήρως διαδρομή προς το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα. Πεζοπορώντας απολαύσαμε ένα τοπίο που καθηλώνει και συναρπάζει με τη φύση, τις εναλλαγές και τα χρώματά του και το οποίο παρότι δεν σπανίζει στη Ρεθεμνιώτικη ύπαιθρο, οι ιδιομορφίες του το καθιστούν ιδιαίτερα αξιόλογο. Οι ήχοι της φύσης το πρωί, συνοδεύουν τον περίπατο με ποικιλία ακουσμάτων που συναρμόζουν στην ποικιλομορφία της τοποθεσίας. Χρώματα γης, πέτρας, καλλιεργειών, δέντρων και πλατύφυλλων φυτών καθώς αναρριχώνται, πλαισιώνουν ειδυλλιακά το ξωκλήσι. Διακρίνεται μόνον όταν το φθάσεις, ένα ευρύχωρο πλάτωμα πέτρινο μάς υποδέχεται σαν αυλή του, στεγασμένη από το ύψος της πίσωθε κατάφυτης ρεματιάς.
Νεαρός στη δεκαετία του 1920, ο Γιάννης Πίτερης, κάτοικος στις Μαργαρίτες, φρόντιζε εκεί κτήματα όταν βρήκε το μικρό σπήλαιο στο τέρμα της ρεματιάς και του πλατώματος. Ιερέας από το 1957, εφημέρευε στο Ρέθυμνο, ξαναπήγε στο μέρος που παιδιόθεν γνώριζε άριστα, βρήκε μετά τρεις δεκαετίες μία πέτρα με σταυρό που είχε ο ίδιος χαράξει, στο σημείο που την άφησε και όταν κάποια ίχνη τού κίνησαν την περιέργεια, έσκαψε προσεκτικά. Ανακάλυψε ένα κουβούκλιο και κιβώτιο ιερών σκευών. Ήταν πρωτοχριστιανικός ναός ή ξωκλήσι της εποχής αυτής τυχόν, με το ιερό νότια όπως τότε επικρατούσε.
Ονειρευόταν επίμονα το ίδιο όνειρο. Λειτουργία σε παλιό μοναστήρι των πρώτων χριστιανικών χρόνων και σεισμό δυνατό στη διάρκεια της λειτουργίας. Ερμήνευσε το όνειρο με βάση πληθώρα ενδείξεων σχετικών και αποδεικτικών ότι υπήρχε μικρή μονή όπως ο όλος χώρος καταδείχνει και ευνοεί που με βίαιο τρόπο κάποτε έπαψε να λειτουργεί και εγκαταλείφθηκε. Συνηγορούν μαρτυρίες και ονομασίες, κατασκευές και το συνολικό περιβάλλον.
Η ρεματιά όπως προεκτεινόμενη καταλήγει ως φαράγγι, αποτελεί το φυσικό όριο δύο χωριών – περιοχών, ονομάζεται Γιογιάννηδων (δύο Γιάννηδες), Γαβράς τριγύρω, Βυζαντινό επίθετο που έφεραν Δούκες. Μέρος του αγίου βήματος αναστυλώθηκε, αφού έμενε ανέπαφο στους αιώνες. Ανακάλυψαν σκαλιά στην αδιάβατη διαδρομή.
Από αρχαιοτάτων χρόνων υπάρχει μονοπάτι που συνδέει τα δύο χωριά (ευπρεπίστηκε και καθαρίστηκε) από τη θέση που βρίσκεται ο ναός. Λεπτομερειακά, διερευνητικά, διεισδυτικά, παραστατικά, γλαφυρά, ευσεβάστως, με παμπληθή ιστορικά στοιχεία και παλλόμενη λογοτεχνική γραφή ο μακαριστός Πρ. Ιωάννης Πίτερης καταγράφει επιτήδεια τον βίο του Αγίου, τόπο, περιστατικά και πρόσωπα στην πορεία μισού αιώνα. *
Διαδρομή υπάρχει και προς τον Αη Νικόλα στο Ψαθί στον Ορθέ, μία ακόμη σύνδεση – σύμπτωση ή σκόπιμη κατασκευή. Πολύ κοντά άλλο ξωκλήσι ο Αη Γιάννης ο Ριγολόγος ίσως κτίστηκε με παρόμοιο τρόπο για παρόμοιους λόγους ενώ ο αδελφός του παπα – Γιάννη Πίτερη, ο Νίκος, ισχυρίζεται ότι είναι σήμερα τα ίχνη από αιώνων ή χιλιετιών λιθόστρωτο.
Το τάμα του παπα Γιάννη Πίτερη να κτίσει το ξωκλήσι του Αγίου Παντελεήμονα δεν ήταν εύκολο να πραγματοποιηθεί. Χωρίς ούτε καν τον υποτυπώδη χωματόδρομο, υλικά και πάσης φύσεως προμήθειες και τα απαραίτητα, έπρεπε να κατεβούν με γαϊδουράκια, περί το 1967-1970.
Σήμερα ο ναΐσκος στο σχήμα της σπηλιάς, χωρά λίγους ανθρώπους, αποτυπώνει ωστόσο την πίστη και την προσπάθεια εκείνων των ανθρώπων πριν μισό αιώνα. Το επισημαίνει στην ομιλία του μετά τη θεία λειτουργία ο Ιερέας Εμμανουήλ Σηφάκης, εφημέριος του Ορθέ.
Αυτή η επέτειος είναι πράγματι κάπως περίεργη, πολύς κόσμος φέτος αλλά με μάσκες και μέτρα στις κινήσεις και συμπεριφορά, πρωτόγνωρα, ας ευχηθούμε μη επαναλαμβανόμενα.
Μία μικρή δεξίωση παρέθεσε η οικογένεια Πίτερη επί τόπου. Μερικοί συνεχίσαμε μέσα από το γραφικό μονοπάτι στη φιλόξενη ταβέρνα «Βελανιδιά» στο δεντρόφυτο ύψωμα με την πανοραμική θέα στις Μαργαρίτες και το Τριπόδο.
Του χρόνου χωρίς μάσκες και απολυμαντικά ας είμαστε περισσότεροι και πιο ήσυχοι.
Είθε. Αυτοί οι δρόμοι, τα μονοπάτια, και τα πλατώματα του Αγίου Παντελεήμονα στου Γαβρά τη ρεματιά αναμεσίς Ορθέ – Μαργαρίτες, είθε, γένοιτο να κάνουν γνωστή ευρύτερα μια τοποθεσία σπάνιας ομορφιάς και αξίας, ένα σημείο προσκυνηματικό που από το βάθος χρόνων και γενεών, άνθρωποι φιλόθεοι με ενόραση, αφοσίωση και αγάπη οικοδόμησαν.
*. «Ο Άγιος Παντελεήμων» πρ. Ιωάννης Πίτερης «Ιερά Προσκυνήματα» σελ. 69. έκδοση 1996 «Ο Άγιος Νικόλαος στο Ψαθί» από το βιβλίο «Η Δύναμη της Πίστεως».
