Βέβαια ο λόγος της κατάρρευσης του ΠΑΣΟΚ ήταν η στήριξη του μνημονίου, που μπορεί να απέτρεψε μέχρι στιγμής την χρεοκοπία της χώρας, αλλά με τις ρυθμίσεις που περιείχε και με τον τρόπο που εφαρμόστηκε, έδιωξε τους περισσότερους οπαδούς του ΠΑΣΟΚ. Επομένως το 13,2% του Μαΐου και το 12,3% του Ιουνίου ήταν, λίγο-πολύ, αναμενόμενο. Μετά από αυτό, θα έπρεπε να αναμέναμε μια κατ’ αρχήν σταθεροποίηση, για να επακολουθήσει αργότερα κάποια άνοδος. Αντ’ αυτού, άρχισε η διάλυση του ΠΑΣΟΚ, που υπήρξε για σχεδόν 40 χρόνια η κεντροαριστερά παράταξη της Ελλάδας, ή όπως υπερηφάνως αυτοαναγορευότανε: η μεγάλη δημοκρατική παράταξη.
Τι έφταιξε; Η άποψή μου είναι ότι η κύρια ευθύνη είναι του νέου αρχηγού, του Βαγγέλη Βενιζέλου. Ο Β.Β. όχι μόνο δεν μπόρεσε να σταματήσει τη φυγή των ψηφοφόρων, αλλά έδειξε την έξοδο σε όλα τα πρωτοκλασάτα στελέχη (βουλευτές, πρώην βουλευτές, πρώην υπουργούς κ.λπ.). Φυσικά δεν εννοώ τα στελέχη που πολέμησαν την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το 2009-2011 και οι οποίοι πήγαν στο ΣΥΡΙΖΑ. Εννοώ τα στελέχη που έδωσαν όλες τις μάχες και ανεξαρτήτως της επιτυχίας τους ή όχι, ήταν και είναι ΠΑΣΟΚ.
Θα ήθελα να επιχειρηματολογήσω επ’ αυτού, αναφέροντας τα μεγάλα λάθη του Β.Β. που έδιωξαν στελέχη, μέλη και οπαδούς και πάτωσαν το ΠΑΣΟΚ.
1. Δέχθηκε -αν δεν μεθόδευσε ο ίδιος- να χρισθεί αρχηγός άνευ αντιπάλου. Και όχι γιατί δεν υπήρξε προσφορά υποψηφίων (αν δεν υπάρχει προσφορά, δεν φταίει ο μοναδικός υποψήφιος). Πάτησε πάνω στον αντιδημοκρατικό τρόπο που προέβλεπε το καταστατικό (πρόταση των υποψηφίων από συγκεκριμένο αριθμό μελών της ΚΕ), ενώ επρόκειτο να εκλεγεί ο αρχηγός από το σύνολο των μελών και οπαδών του ΠΑΣΟΚ. Η ύπαρξη και άλλων υποψηφίων αρχηγών, δεν θα δυνάμωνε μόνο τη δημοκρατική διαδικασία της εκλογής, αλλά θα δυνάμωνε και το νέο αρχηγό που θα προέκυπτε από την εκλογική διαδικασία.
2. Ως αρχηγός του ΠΑΣΟΚ, ο Β.Β. προσπάθησε να φορτώσει όλες τις ευθύνες της αποτυχίας των κυβερνήσεων 2009-2011 στον πρώην πρωθυπουργό, λέγοντας το αμίμητο: «Εγώ διαφωνούσα, αλλά ήμουν ένας απλός Υπουργός Άμυνας». Ο πολίτης όμως γνωρίζει ότι όποιος υπουργός διαφωνεί με την κυβερνητική πολιτική σε ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ θέματα, παραιτείται καταγγέλλοντας την λάθος πολιτική. Πολύ περισσότερο που ως Υπουργός Οικονομικών, από τον Ιούνιο του 2011 έως τον Απρίλιο του 2012, χάραξε και εφάρμοσε μια πολιτική που συνέτριψε τη μικρομεσαία τάξη, κυρίως τους μισθωτούς και συνταξιούχους (μειώσεις μισθού, χαράτσι, εισφορά αλληλεγγύης, αφορολόγητο στα 5.000), ενώ άφησε στο απυρόβλητο τους πάσης φύσεως φοροφυγάδες.
3. Μετά τις εκλογές του Μαΐου κατήργησε τα εκλεγμένα όργανα του ΠΑΣΟΚ (π.χ. ΚΕ), με αποτέλεσμα το κόμμα κεντρικά να απομείνει με ένα μόνο όργανο: τον αρχηγό. Ευτυχώς μετά τις εκλογές του Ιουνίου, το ΠΑΣΟΚ απέχτησε και ένα δεύτερο όργανο: την Κοινοβουλευτική Ομάδα (Κ.Ο). Μ’ αυτόν τον τελείως αντιδημοκρατικό τρόπο ο Β.Β. φόρτωσε την ήττα της 6ης Μαΐου στην …Κ.Ε. του ΠΑΣΟΚ (που ουσιαστικά τον διόρισε αρχηγό). Αυτό το πράγμα δεν το έκανε ούτε ο Ανδρέας Παπανδρέου που δημιούργησε το ΠΑΣΟΚ από το μηδέν. Μ’ αυτόν τον τρόπο θέλησε ν’ αποφύγει την κομματική κριτική για τις δίδυμες ήττες και άφησε το ΠΑΣΟΚ ακέφαλο.
4. Ο Β.Β. φέρνει μεγάλες ευθύνες για την άθλια κυβέρνηση Σαμαρά. Ο Σαμαράς φέρει τεράστια ευθύνη για τον αντιμνημονιακό παροξυσμό που παρέλυσε τη Χώρα. Ο Β.Β. δεν έπρεπε επ’ ουδενί να τον δεχθεί ως πρωθυπουργό. Θα έπρεπε να απαιτήσει από τη Ν.Δ. να αναλάβει πρωθυπουργός ένα στέλεχος της Ν.Δ. που να μην έχει εμπλακεί τόσο ξεδιάντροπα στον αντιμνημονιακό «αγώνα».
5. Ο Β.Β. έπρεπε να αποφασίσει τη συμμετοχή ή όχι του ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση συνεργασίας των ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ είτε με κριτήριο τη σωτηρία της Χώρας, είτε με κριτήριο τη σωτηρία του ΠΑΣΟΚ. Στην πρώτη περίπτωση θα ‘πρεπε να απαιτήσει για το ΠΑΣΟΚ αριθμό υπουργών ανάλογο με την κοινοβουλευτική του δύναμη και να διάλεγε τα καλύτερα στελέχη από το χώρο του ΠΑΣΟΚ για τις υπουργικές θέσεις. Στη δεύτερη περίπτωση έπρεπε να στηρίξει μια κυβέρνηση (ΝΔ ή ΝΔ-ΔΗΜΑΡ), η οποία θα κυβερνούσε πάνω σε μια προγραμματική συμφωνία των τριών κομμάτων και στην οποία δεν θα συμμετείχε το ΠΑΣΟΚ με υπουργούς. Τι έκανε ο Β.Β.; Αποδέχτηκε τον Σαμαρά ως πρωθυπουργό. Έβαλε 3-4 (μόνο) υπουργούς τους οποίους δεν επέλεξε ή δεν ενέκρινε η Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ και οι οποίοι είναι απλώς φίλοι του Β.Β. Η προγραμματική συμφωνία των τριών κομμάτων δεν τηρείται. Οι προεκλογικές υποσχέσεις (και των τριών κομμάτων) δεν τηρούνται και το ΠΑΣΟΚ… διαλύεται (όχι όμως η ΝΔ ή η ΔΗΜΑΡ). Η δε κυβέρνηση Σαμαρά γέμισε με υπουργούς του… διαμετρήματος Παναγιωτόπουλου, Νικολόπουλου, Καράογλου…
6. Ο Β.Β. έδιωξε όλα τα πρωτοκλασάτα στελέχη του ΠΑΣΟΚ και έμεινε με τον Κουκουλόπουλο, τον Κωνσταντινόπουλο και τη Φώφη. Αυτό είναι το ΠΑΣΟΚ του Β.Β.!
7. Ο Β.Β. με τον απαράδεκτο, αντιδεοντολογικό, παράνομο (και αντιλαϊκό) χειρισμό του της υπόθεσης της περιβόητης λίστας Λαγκάρντ έδωσε το τελειωτικό χτύπημα στο ΠΑΣΟΚ: το ξέκανε. Ο χειρισμός της λίστας έδειξε στο λαό ότι, όσο είναι αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ο Β.Β., ο λαός θα πληρώνει το μάρμαρο και οι φοροφυγάδες θα είναι πάντα στο απυρόβλητο. Απόδειξη τα μέτρα που έρχονται στη Βουλή για ψήφιση (τη στιγμή που γράφεται το κείμενο, δεν έχει γίνει η ψηφοφορία στη Βουλή): Πληρώνουν οι συνταξιούχοι και οι μισθωτοί, ενώ οι φοροφυγάδες τρωγοπίνουν εις υγείαν των κορόιδων.
8. Η κοινοβουλευτική εμφάνιση του ΠΑΣΟΚ (του κόμματος που κυβέρνησε επί 20 χρόνια τη Χώρα κερδίζοντας έξι φορές τις εκλογές) είναι αξιοθρήνητη. Ο κάθε βουλευτής, ο κάθε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος και ο αρχηγός του, κάνουν ό,τι είναι δυνατόν για να βροντοφωνάξουν ότι το ΠΑΣΟΚ είναι σκορποχώρι. Εδώ, η κύρια ευθύνη είναι του αρχηγού και των επιλογών του.
Κατόπιν των ανωτέρω, είναι φανερό, ότι όσο παραμένει αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ο Β.Β., το ΠΑΣΟΚ θα συρρικνώνεται ραγδαία και η νομοτελειακή συγκρότηση του νέου φορέα της κεντροαριστεράς θα γίνει χωρίς το ΠΑΣΟΚ. Γι’ αυτό θα ‘πρεπε ο Β. Βενιζέλος να παραιτηθεί από την αρχηγία, να αναλάβει προσωρινώς την αρχηγία ο παλιότερος βουλευτής του ΠΑΣΟΚ (νομίζω ότι είναι ο Α. Κακλαμάνης), ο οποίος θα βοηθήσει ώστε το ΠΑΣΟΚ να είναι σημαντικός πόλος στη συγκρότηση του νέου φορέα της κεντροαριστεράς. Οι καιροί ου μενετοί, Ευάγγελε.
Πλημμυρικοί κίνδυνοι
Εικόνα 1. Οδογέφυρα στο ρέμα Βλυχιάς: (α) Σχήμα και (β) τμήμα της σημερινής κατάστασης (Angelakis et al., 2020). Γενικά, ως...