Ο Αλέκος Παπαναστασίου στο άρθρο του «Οικονομία: Είναι οι μισθωτοί, ανόητε!» (Protagon.gr, 8/10/2024) αποτυπώνει τις οικονομικές δυσκολίες που βιώνουν οι μισθωτοί και το πως αυτό εκφράζεται όλο και περισσότερο ως δυσαρέσκεια στην κάλπη.
Μέσα από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ καταδεικνύει τις επιπτώσεις που έχει η ακρίβεια στην επαγγελματική ομάδα των μισθωτών και πιο συγκεκριμένα η σωρευτική αύξηση, από το 2020 έως το 2024, των τιμών στα τρόφιμα κατά 31% και των δαπανών για στέγαση κατά 24%. Το παρόν άρθρο προχωράει λίγο παραπέρα καθώς οι μισθωτοί δεν αποτελούν μια ενιαία και αδιαίρετη ομάδα με τις ίδιες ανάγκες.
Ας χωρίσουμε τους μισθωτούς στις παρακάτω κατηγορίες: α) μισθωτοί που αμείβονται έως τον μέσο μισθό (1.251 μικτά – 985 καθαρά) και οι οποίοι αποτελούν περίπου το 70% του συνόλου των μισθωτών, β) μισθωτοί που αμείβονται πάνω από το μέσο μισθό, γ) μισθωτοί με άλλα περιουσιακά στοιχεία που τους εξασφαλίζουν εισόδημα και δ) μισθωτοί που έχουν ως αποκλειστική πηγή εισοδήματος την μισθωτή τους εργασία.
Εκτός όμως από τα αμιγώς οικονομικά κριτήρια είναι απαραίτητο να προστεθούν άλλες δύο παράμετροι που καθορίζουν εξίσου, αν όχι σε μεγαλύτερο βαθμό, το πως ζουν οι μισθωτοί. Την οικογενειακή κατάσταση και την στέγαση. Έτσι έχουμε: ε) τους μισθωτούς με ή χωρίς οικογένεια και στ) μισθωτούς που ζουν σε ιδιοκατοίκηση ή ενοίκιο.
Συνοψίζοντας τις παραπάνω ομάδες μισθωτών, το παρόν άρθρο εστιάζει σε εκείνη την κατηγορία που βρίσκεται σήμερα σε δυσμενέστερη θέση, όχι μόνο μεταξύ των μισθωτών, αλλά ίσως συνολικά μεταξύ όλων των επαγγελματικών ομάδων: τους μισθωτούς με οικογένεια που αμείβονται έως το μέσο μισθό, δεν έχουν άλλες πηγές εισοδήματος και ζουν στο ενοίκιο.
Όταν επί τέσσερα χρόνια οι τιμές εκτοξεύονται, (με την ζήτηση στα προϊόντα να παραμένει ακλόνητη είτε λόγω του υπερτουρισμού είτε λόγω του διακινούμενου μαύρου χρήματος), η συγκεκριμένη κοινωνική ομάδα έχει να διαχειριστεί το ίδιο εισόδημα για όλα τα πολύ ακριβότερα προϊόντα και υπηρεσίες. Οι αυξήσεις στον κατώτατο μισθό αποτέλεσαν μεν μια βοήθεια για το 22% των μισθωτών που αμείβονται με αυτόν, όμως εκτός ότι οι αυξήσεις αυτές δεν επαρκούν για να καλύψουν την όλο και ακριβότερη καθημερινότητα, οι περισσότεροι μισθωτοί που δεν αμείβονται με τον βασικό μισθό δεν είδαν καμία αλλαγή στα εισοδήματά τους.
Εκτός από την ακρίβεια σε ενοίκια και σουπερμάρκετ, η εν λόγω κατηγορία μισθωτών ζει σε μια χώρα με τις χαμηλότερες κοινωνικές παροχές για οικογένειες. Το μέσο οικογενειακό επίδομα στην Ελλάδα είναι το δεύτερο χαμηλότερο (μετά τη Βουλγαρία) σε ολόκληρη την Ε.Ε. (στοιχεία 2021). Τα οικογενειακά επιδόματα αποτελούν το 4,6% των συνολικών κοινωνικών δαπανών στην Ελλάδα έναντι 8,3% στην Ε.Ε. Ακόμη και σε αυτές τις λίγες ενισχύσεις που δίνονται, προτεραιότητα έχουν οι φοροδιαφεύγοντες. Μια οικογένεια μισθωτών, επειδή δεν μπορεί να αποκρύψει εισοδήματα, τα περισσότερα επιδόματα και ενισχύσεις είτε τους βρίσκουν στην χαμηλότερη κλίμακα ενίσχυσης είτε δεν τους αφορούν καθόλου.
Όταν γίνονται αλλαγές που αφορούν τους ελεύθερους επαγγελματίες ή τα ακίνητα διυλίζεται ο κώνωπας και καταπίνεται η κάμηλος. Πόσους μήνες βλέπουμε εκτενή αρθρογραφία και τηλεοπτική προσοχή για το τεκμαρτό εισόδημα των ελεύθερων επαγγελματιών, για αλλαγές στον ΕΝΦΙΑ ή αλλαγές στο καθεστώς των βραχυχρόνιων μισθώσεων των ακινήτων; Παρεμβάσεις σε τέτοιες κοινωνικές ομάδες ανεβάζουν και κατεβάζουν υπουργούς και κυβερνήσεις. Από την άλλη, η ομάδα πολιτών που ανήκει στην κατηγορία των μισθωτών που αναφέρουμε περνάει μόνιμα κάτω από τα ραντάρ ή μπαίνει στο μύλο της «γενικότερης κατάστασης», λες και όλοι βιώνουν με τον ίδιο τρόπο την ακρίβεια.
Πρέπει άμεσα, τόσο για λόγους δημογραφικούς όσο και για λόγους ευημερίας, να ληφθούν πολιτικές ενίσχυσης της συγκεκριμένης οικονομικής και κοινωνικής κατηγορίας. Γιατί με τον οριζόντιο τρόπο που δίνονται οι ενισχύσεις, τα όποια μέτρα χάνονται μέσα στους περιορισμούς που θέτει η δήλωση εισοδημάτων.
Στο τέλος της ημέρας, αυτή η σιωπηλή πλειοψηφία είναι εκείνη που σε μεγάλο βαθμό εκλέγει κυβερνήσεις. Και όποια κυβέρνηση δεν ασχολείται με τα προβλήματά της, τα βρίσκει μπροστά της. Κανείς δεν υποστηρίζει ότι υπάρχουν μαγικές λύσεις ή ότι οι όποιες παρεμβάσεις θα μετατρέψουν ξαφνικά τους μισθωτούς σε μια προνομιούχα τάξη. Τουλάχιστον όμως, να σταματήσει επιτέλους το ελληνικό κράτος να τους αντιμετωπίζει σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
Μπορεί όλα αυτά κάποιοι να τα εκλαμβάνουν ως κοινωνικό αυτοματισμό, για κάποιους άλλους όμως αποτελούν κοινωνική πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα που δεν είναι μεν ζοφερή, αλλά σίγουρα απέχει πολύ από ένα πλαίσιο ίσων ευκαιριών και κοινωνικής δικαιοσύνης.
