Ο ΒΟΑΚ το φράγμα του Πλατύ Ποταμού και οι ιθαγενείς

 

Σε ανύποπτο χρόνο είχα γράψει στον τοπικό τύπο («Ρ.Ν.») για την ανάγκη δημιουργίας του Δήμου Μελάμπων με έδρα την Αγία Γαλήνη για να συνδυαστεί ο θερινός τουρισμός στα παράλια αυτού του ανθρωπίνων διαστάσεων Δήμου με τον χειμερινό τουρισμό, που θα μπορούσαν να αναπτύξουν τα χωριά της Αμπαδιάς (που και εκείνα έπρεπε να ανήκουν στον ίδιο Δήμο για γεωφυσικούς αλλά και οικονομικούς λόγους).

 

Δυστυχώς ο αλήστου μνήμης «Καποδίστριας» για να υπηρετήσει την κατασκευή δήμων, όπου την πλειοψηφία θα είχε με τα τότε δεδομένα το επίσης αλήστου μνήμης ΠΑΣΟΚ, αρνήθηκε τη δημιουργία αυτού του Δήμου, ενώ ο «Καλλικράτης» (η ταφόπλακα της Τ.Α. πρώτου βαθμού), εξαφάνισε και τις ελάχιστες πιθανότητες για την (διορθωτική) δημιουργία ενός Δήμου, που θα μπορούσε να γίνει πρότυπο για τον τουρισμό στο νησί μας. Αντί για τέτοιου τύπου κατευθύνσεις, οι «αρχές» που μας κυβερνούν προοιωνίζονται για τον εξαιρετικής ομορφιάς κόλπο της Μεσσαράς τα εξής «έργα»:

 

α. την Πύλη του Νότου στον Κόκκινο Πύργο,

β. τη δημιουργία διαμετακομιστικού λιμανιού στο ίδιο σημείο,

γ. το φράγμα του Πλατύ Ποταμού,

δ. την κατασκευή ο θεός ξέρει πόσων αιολικών «πάρκων» στα γύρω βουνά,

 

ενώ συζητείται άτυπα και η μεταφορά της μονάδας της ΔΕΗ από τα Λινοπεράματα στην ίδια περιοχή. Το γεγονός ότι η γνωστή μας πλέον χελώνα θα εκδιωχθεί από τον τόπο όπου γεννοβολά εδώ και χιλιετίες, φαίνεται ότι δεν συγκρίνεται με τα οφέλη που θα αποκομίσουν οι ιθαγενείς από όλα αυτά τα έργα (καθρεφτάκια, χάντρες κλπ.).

 

Ζητώ συγνώμη για το σαρκασμό αλλά θέλω να δηλώσω ότι απευθύνεται και σε μένα (για όσα μπορούσα κι εγώ να βοηθήσω να γίνουν με τις μικρές μου δυνάμεις αλλά δεν το έπραξα, σε έναν τόπο που πραγματικά έχω αγαπήσει). Πρέπει όμως η πρώην και νυν εκλεγμένη αρχή του Νομού να κατανοήσει ότι είναι πολιτικό της χρέος επιτέλους να κάνει δημόσια έναν απολογισμό και εκτός από τα μπράβο που θα επιφυλάξει για το έργο της, να καταλογίσει και ευθύνες για έργα που έπρεπε να γίνουν και δεν έγιναν, και για έργα που έγιναν χωρίς να δικαιολογεί ένας (έστω ένας!) λόγος την κατασκευή τους. Οφείλει για παράδειγμα να χρεώσει δημόσια όπου αναλογούν, τις ευθύνες για την εντολή εκπόνησης της μελέτης αλλά και του έργου καταστροφής του κυπαρισσόδασους του Αγίου Ιωάννη. Κυρίως, αν αύριο και με δική της ευθύνη «περάσει» η κατασκευή του φράγματος του Πλατύ Ποταμού, οφείλει την ίδια στιγμή να μας εξηγήσει σε ποιο όραμα γι’ αυτόν τον Νομό εντάσσεται η κατασκευή του. Οι απολίτικες (και γι’ αυτό επικίνδυνες) προεκλογικές γενικολογίες και περιπτωσιολογίες όλων ανεξαιρέτως των συνδυασμών (αδιάφορο αν αυτές προκύπτουν από αδυναμία προσέγγισης ενός σχεδίου ή αν κρύβουν προθέσεις άλλου τύπου) δεν μπορούν πια να δώσουν καμιά τρίτη ευκαιρία σε κανέναν. Είναι σε όλους μας γνωστοί και όμιλοι και άτομα που τα συμφέροντά τους είναι αντίθετα προς τις ανάγκες του τόπου μας. Για να έχουν όμως αποτέλεσμα γενναίες αρνήσεις στους σχεδιασμούς αυτών των ομίλων και αυτών των ατόμων, είναι καιρός πια να διδαχθούν οι εκλεγμένοι διαμεσολαβητές μας, ότι τα κέντρα λήψης αποφάσεων δεν (πρέπει να) βρίσκονται μόνο σε γραφεία άβατα για τους ιθαγενείς, αλλά κυρίως στον τόπο που θα κατασκευαστεί ένα έργο. Δηλαδή θα πρέπει οπωσδήποτε να συμφωνούν κάθε φορά εκείνες οι κοινωνικές ομάδες και εκείνα τα άτομα που, χωρίς να μπορούν να αλλάξουν τίποτα μετά την κατασκευή κάποιου έργου, θα υφίστανται για γενεές επί γενεών τις συνέπειες κατασκευής και λειτουργίας του.

 

Σε πρόσφατη άτυπη σύσκεψη για τη διαμόρφωση πολιτικής γραμμής του κόμματός μου ως προς τα μεγάλα έργα που οφείλουμε να διεκδικήσουμε για τον Νομό μας, συζητήθηκε και η αναγκαιότητα ή όχι κατασκευής του φράγματος του Πλατύ Ποταμού. Σε ερώτηση που θέσαμε σε πρώην και νυν θεσμικούς παράγοντες της περιοχής αλλά και σε τεχνοκράτες συντελεστές της ήδη εγκεκριμένης μελέτης για το τι θα συνέβαινε αν το πρόβλημα άρδευσης αφορούσε μόνο στον Νομό Ρεθύμνου, η απάντηση ήταν σαφής: «Αν δεν υπήρχε έλλειψη νερού στον Κάμπο, δεν θα υπήρχε προφανώς ζήτημα κατασκευής φράγματος». Δηλαδή το φράγμα του Πλατύ Ποταμού πρόκειται να κατασκευαστεί όχι γιατί το χρειάζεται η περιοχή, αλλά γιατί αυτό απαιτεί ο Κάμπος της Μεσσαράς.

 

Το επιχείρημα για τη σκοπιμότητα κατασκευής αυτού του έργου, ήταν και είναι ότι από την μέχρις εξαντλήσεως άντληση νερού για την άρδευση του Κάμπου, έχει τόσο πολύ ταπεινωθεί η στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα, ώστε το προς άρδευση νερό έχει γίνει υφάλμυρο. Αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με το αποτυχημένο έργο του φράγματος της Φανερωμένης (που όμως δεν ομολογείται δημόσια, διότι θα έπρεπε να αναζητηθούν ευθύνες με ό,τι αυτό συνεπάγεται), φαίνεται ότι καθιστούν μονόδρομο την κατασκευή του φράγματος του Πλατύ Ποταμού. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός ότι με την κατασκευή αυτού του φράγματος εξυπηρετούνται τουλάχιστον τρεις στόχοι:

 

α. Το φράγμα της Φανερωμένης που ποτέ δεν μπόρεσε να συλλέξει αρκετή ποσότητα νερού για την άρδευση του Κάμπου, θα χρησιμοποιηθεί ως ενδιάμεσος αποδέκτης, επομένως θα δικαιολογηθεί εκ των υστέρων η κατασκευή του.

β. Το φράγμα του Πλατύ Ποταμού υποτίθεται ότι θα υπηρετήσει i) τις ανάγκες άρδευσης αγροτικών ζωνών στον Νομό Ρεθύμνου, ii) τις ανάγκες εμπλουτισμού του υδροφόρου ορίζοντα στον Κάμπο της Μεσσαράς αλλά και iii) τις τρέχουσες ανάγκες άρδευσης αυτού του Κάμπου. Παράλληλα προβάλλεται η κατ’ αρχήν συμφωνία με το Ηράκλειο ότι δηλαδή, πρώτα θα υπηρετούνται οι τοπικές ανάγκες, και ό,τι περισσεύει θα πηγαίνει στον Κάμπο. Είναι όμως πασίγνωστο ότι όλα τα χωριά της ενδοχώρας του Νομού μας, πεθαίνουν. Άρα για ποιες αναγκαίες ποσότητες νερού μιλάμε; 10/%; 20/% της ετήσιας παροχής; Και, εντάξει, να δοθεί στον Κάμπο το νερό μας. (Όποιος έχει αντίρρηση γι’ αυτό το «μας» ας το δηλώσει για ν’ ανοίξουμε κάποτε και το ζήτημα του διαβόητου συγκρητισμού.) Μα τότε, με ποιες εγγυήσεις δεν θα αυξηθεί η ζήτηση σε νερό και δεν θα φθάσουμε στην ίδια κατάσταση με τη σημερινή; Και, σε τελευταία ανάλυση, γιατί να δίνουμε το νερό μας για να αρδεύονται θερμοκήπια που παράγουν αμφίβολης ποιότητας προϊόντα; Την οικονομική άνοιξη του Κάμπου έφεραν οι ήπιες καλλιέργειες (πρώιμα κηπευτικά) της δεκαετίας του 60 (σε συνδυασμό με το λεγόμενο οικονομικό θαύμα της χώρας στην εικοσιπενταετία 1949-1973). (Δυστυχώς, για λόγους που έχουν την εξήγησή τους, αυτή η άνοιξη μεταφράστηκε σε 11.000 αυθαίρετα στο Ηράκλειο της δεκαετίας του 80.) Στην πραγματικότητα λοιπόν, αυτό το έργο θα ολοκληρώσει ένα, φαραωνικού τύπου για τα δεδομένα της Κρήτης, σύστημα άρδευσης του Κάμπου της Μεσσαράς αλλάζοντας το μικροκλίμα σε χιλιάδες στρέμματα γης και σε δεκάδες χωριών του Ρεθύμνου, χωρίς καμιά αναφορά στο που, πόσο και τί, θέλουμε εντέλει να παράγει το νησί μας, είτε αυτό ονομάζεται αγροτικό ή κτηνοτροφικό προϊόν, είτε ήπια ή άλλης μορφής ενέργεια…

 

γ. Έργα τέτοιου μεγέθους, επιβάλλονται σε τοπικές κοινωνίες χωρίς ποτέ αυτές να ερωτηθούν έγκαιρα. Η παρωδία της συμμετοχής, η περίφημη διαβούλευση, συντελείται πάντα κατόπιν εορτής και πάντα με την «κατάλληλη» παραπληροφόρηση. Με τέτοιες «διαδικασίες» δημιουργείται η εντύπωση ότι οι «μεγάλοι» καθορίζουν τη ζωή μας μακριά από εμάς και χωρίς εμάς, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παραίτηση, την αποξένωση και τελικά την απάθεια για τα όσα μας επιβάλλουν, είτε αυτά λέγονται αιολικά πάρκα, είτε φράγματα, είτε γήπεδα γκολφ, είτε θερμοηλεκτρικοί σταθμοί, είτε μνημόνια. Μας αποξενώνουν από τον ίδιο μας τον τόπο, από την ίδια μας τη ζωή. Αυτός είναι ο στόχος.

 

Είναι γνωστό σε όλους μας ότι η σύνδεση του Νομού μας με τον «έξω κόσμο» γίνεται είτε μέσω των αεροδρομίων Χανίων και Ηρακλείου είτε μέσω των λιμανιών Σούδας και Ηρακλείου. Μοναδικός δίαυλος σύνδεσής μας με αυτά τα λιμάνια και αυτά τα αεροδρόμια, είναι ο Βόρειος Οδικός Άξονας της Κρήτης, ο χιλιοτραγουδημένος ΒΟΑΚ. Έχω επανειλημμένα αναφερθεί (ακόμη και σε πρόσφατα άρθρα στις 22 στις 23 και στις 24 του Μάη στα «Ρ.Ν.») στη σημασία του ΒΟΑΚ για τον Νομό μας. Θα επισημάνω μόνο ότι αυτού του πλάτους οι δρόμοι επομένως και ο ΒΟΑΚ (με εξαίρεση τις παρακάμψεις Χανίων Ρεθύμνου και Ηρακλείου), συγκεντρώνουν το συντριπτικά μεγαλύτερο ποσοστό ατυχημάτων από κάθε άλλου πλάτους δρόμο. Γι’ αυτόν τον λόγο άλλωστε δρόμοι που έχουν πλάτος περί τα 12,5μ., δεν προβλέπονται πλέον στους πρόσφατους ελληνικούς κανονισμούς οδοποιίας.

 

Με δεδομένους λοιπόν τους ποταμούς αίματος που πληρώνουμε για να χρησιμοποιούμε αυτόν τον δρόμο, οφείλουμε να συμφωνήσουμε ότι αυτός ο ΒΟΑΚ, ο σημερινός ΒΟΑΚ πρέπει να αλλάξει. Και θα αλλάξει i) αν αναβαθμιστεί σε κλειστό αυτοκινητόδρομο με δύο λωρίδες κυκλοφορίας ανά κατεύθυνση και με διαχωριστική φυτευμένη νησίδα, ή ii) αν υποβαθμιστεί σε δρόμο κατώτερης κατηγορίας. Άλλη λύση δεν υπάρχει και δυστυχώς η λύση της υποβάθμισης δεν μπορεί να εφαρμοστεί αν δεν εγκαταλειφθεί σε μεγάλο μήκος ο υφιστάμενος δρόμος.

 

Τοπικές παρεμβάσεις που θα βελτιώσουν π.χ. την ορατότητα των οδηγών ή την καμπυλότητα σε μία στροφή, δεν λύνουν το σημερινό πρόβλημα. Ούτε όμως και η μείωση των άνω ορίων της επιτρεπόμενης ταχύτητας θα δώσει λύση. Η πιστή εφαρμογή από τους οδηγούς του Κανονισμού Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) στον σημερινό ΒΟΑΚ, θα ελαχιστοποιήσει μεν τους κινδύνους θανατηφόρων δυστυχημάτων, θα κάνει όμως να γελάσει κάθε πικραμένου χείλι, όταν θα χρειάζεται για παράδειγμα τρεις ώρες για να πάει από το Ρέθυμνο στο Ηράκλειο.

 

Μια πόλη και ένας Νομός που πρακτικά στερούνται Νοσοκομείου, που δεν έχουν αεροδρόμιο, που έχουν μεν λιμάνι αλλά δεν έχουν καράβι, το ελάχιστο που καλούνται να απαιτήσουν σήμερα, είναι η ταχεία άνετη και ασφαλής πρόσβαση στα αντίστοιχα σημεία εξυπηρέτησης των μεγαλύτερων αστικών κέντρων του νησιού.

 

Αν δοθούν προτεραιότητες για έργα που θα υπηρετήσουν άλλες, εκτός Νομού περιοχές (όπως είναι το φράγμα του Πλατύ Ποταμού) ή και μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα (όπως είναι η εγκατάσταση αιολικών «πάρκων») ο θάνατος έστω και ενός ανθρώπου στον σημερινό ΒΟΑΚ, μόνο ως δολοφονία εν ψυχρώ θα μπορεί να χαρακτηριστεί…

 

Για όλους τους λόγους (αρνητικούς και θετικούς) που έχω εκθέσει σε αυτό το άρθρο, θεωρώ ότι είναι μονόδρομος για τον Νομό μας η αναβάθμιση σήμερα του ΒΟΑΚ από το αεροδρόμιο Χανίων έως το αεροδρόμιο Ηρακλείου. Καμιά δικαιολογία για άλλες προτεραιότητες ή για έλλειψη χρημάτων δεν μπορεί πλέον να γίνει δεκτή.