Ο Ερωτόκριτος από τον Θεατρικό Περίπλου

Ο Ερωτόκριτος του Βιτσέντζου Κορνάρου, το μεγαλειώδες και αξεπέραστο αυτό έπος της Κρητικής Αναγέννησης, ήταν ένα από τα πράγματα που άγγιξαν την ψυχή μου από τα παιδικά μου χρόνια. Τότε που ο μελωδικός ρυθμός της μουσικής του έμπαινε μέσα μου και με ταξίδευε σε χρόνους αλλοτινούς και περασμένους, σε κόσμους που έκρυβαν μέσα τους «κάτι» που συνέπαιρνε την τότε παιδική μου αθωότητα. Έφηβος διάβασα ολόκληρο το έργο. Καθώς βυθιζόμουν στις σελίδες του βιβλίου και περιδιάβαινα πάνω σε άγνωστες και πρωτόγνωρες ως εκείνη την ώρα ατραπούς, τα πρόσωπα ζωντάνευαν γύρω μου και τα ‘βλεπα να ερωτεύονται, να πολεμούν, να πάσχουν, να κερδίζουν!

 

Όσα χρόνια κι αν πέρασαν από τότε, δεν έπαψα ποτέ ν’ ασχολούμαι με τον Ερωτόκριτο. Τον διάβασα, τον ανάλυσα, τον έψαξα ορθολογιστικά μέσα από επιστημονικές μελέτες. Κάθε καινούρια πρόταση που κατατίθεται σε επιστημονικά συνέδρια, τυχαίνει της προσοχής μου. Τα τελευταία χρόνια επεχείρησα και αρκετές θεατρικές διασκευές του, μία εκ των οποίων μάλιστα έτυχε να ανεβεί κι από επαγγελματικό σχήμα. Αλλά το μυστήριο που τον περιβάλει παραμένει για μένα πάντα ανεξιχνίαστο. Ίσως γιατί αυτό το «κάτι» που περιέχει, είναι η ίδια η κρητική ψυχή και πώς μπορείς να πεις τ’ ανείπωτα και να εξιχνιάσεις τ’ ανεξιχνίαστα.

 

Τετρακόσια χρόνια έχουν περάσει από τότε που γράφτηκε το έργο. Δεκατέσσερις γενιές Κρητών και Ελλήνων γαλουχήθηκαν μ’ αυτό. Έτυχε εξαίσιων μουσικών και θεατρικών αναβιώσεων, καθώς και δρώμενων σε δρόμους και πλατείες. Έγινε όπερα και αφορμή για θαυμάσιες εικαστικές δημιουργίες, που μόνο η αναφορά τους θα απαιτούσε ένα ολόκληρο βιβλίο! Παρόλα αυτά το ίδιο το έργο φαντάζει ανεξάντλητο και έτοιμο κάθε φορά να μας δώσει καινούριες αφορμές για μια νέα εικαστική πρόταση.

 

Μια τέτοια νέα εικαστική δημιουργία προσεγγίζει κι ο «Θεατρικός Περίπλους», το σχήμα της «παιδικής ευαισθησίας», όπως τον έχω χαρακτηρίσει χρόνια τώρα. Ο φίλος σκηνοθέτης και ηθοποιός Θωμάς Καντιφές μας προτείνει τη φετινή άνοιξη μια δημιουργία βασισμένη πάνω στον Ερωτόκριτο, που απευθύνεται κυρίως σε παιδιά, με απώτερο σκοπό να τα καταστήσει κοινωνούς των μεγάλων νοημάτων που κομίζει το έργο αλλά και της γλώσσας του! Του κρητικού ιδιώματος της ελληνικής γλώσσας, που κάποτε ήταν κυρίαρχο στον τόπο μας αλλά στις μέρες μας έχει περιπέσει στην γενικότερη περιδίνηση που έχει πέσει κι η ίδια μας η γλώσσα. Και έργα όπως τον Ερωτόκριτο αποτελούν ασφαλώς κιβωτό της γλώσσας μας και των θησαυρών της.

 

Έτυχε να είμαι παρών στην πρώτη παράσταση του έργου και να θαυμάσω από πρώτο χέρι την εφευρετικότητα, το κουράγιο και τη φαντασία του σχήματος, που είναι πραγματικά ανεξάντλητα. Ο ίδιος ο Θωμάς μας προτείνει μια διασκευή με μεγάλα κομμάτια έμμετρου κειμένου, σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο και ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία, όπου εμπεριέχονται πολλοί ατόφιοι στίχοι του έργου και ακόμα περισσότεροι ελαφρά ή περισσότερο τροποποιημένοι. Μια διασκευή που υπηρετεί απόλυτα τον στόχο των δημιουργών της παράστασης, αφού περνάει τα νοήματα του έργου στα παιδιά και συγχρόνως διδάσκει την πανέμορφη γλώσσα του. Και τα βασικά δομικά στοιχεία του ποιήματος, που κινούνται στο δίπολο έρωτας-πόλεμος, υπηρετούνται πιστά από τη συγκεκριμένη διασκευή και παράσταση.

 

Τη μουσική υπογράφει ο πάντα τέλειος και πάντα αξεπέραστος σε παραδοσιακά μοτίβα Αντώνης Ζαχαράκης! Η δε γλυκιά φωνή του Λευτέρη Τζαγκαράκη και η μελωδική της Μαρίας Καντιφέ ανεβάζουν στα σύννεφα τον θεατή! Ο ήχος του λαούτου (που έπαιζε κι ο μυθικός Ρωτόκριτος), σε συναρπάζει, καθώς τον εκτελεί ο Τιμολέων Σαββάκης. Λιτό, λειτουργικό αλλά και εικαστικά πανέμορφο το σκηνικό που προτείνει ο Γιώργος Σηφακάκης. Εντυπωσιακά τα κοστούμια του Μίλτου Εμμανουήλ, συνάδουν απόλυτα με την ατμόσφαιρα του παραμυθιού που προσεγγίζει το σχήμα.

 

Στα φώτα και στον ήχο η Εύη Καννά, δίνει τη δική της νότα επιτυχίας στην παράσταση, όπως πάντα. Αλλά το πιο όμορφο μέρος της όλης εικαστικής πρότασης, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ήταν οι πανέμορφες φιγούρες των προσώπων του έργου, που ζωγράφισαν και στόλισαν η Άννα Τζανιδάκη με τη Μαρία Καντιφέ.

 

Επί σκηνής μόνο δύο άτομα, ο ίδιος ο Θωμάς και η Άννα Τζανιδάκη, αφηγούνται το έργο και υποδύονται όλο το πλήθος των ρόλων. Όμως η παράσταση προϋποθέτει και συμμετοχή παιδιών ως θεατρικό παιχνίδι, δίνοντας τη δυνατότητα της άμεσης συνδημιουργίας παιδιών-συντελεστών κι αυτό είναι ό,τι καλύτερο!!! Επί σκηνής συνυπάρχουν πολλά ακόμα είδη παιδικού θεάτρου, από κουκλοθέατρο μέχρι θέατρο πρόζας και παντομίμας, όπως πολλές φορές έχει επιχειρήσει το σχήμα και σε άλλες παιδικές του δημιουργίες.

 

Αυτό που καταθέτω ως στοιχείο είναι το όλο εικαστικό σύνολο! Τα επιμέρους στοιχεία σε συνδυασμό μεταξύ τους, που σε συναρπάζουν, σε ταξιδεύουν και σε εισάγουν πραγματικά στον κόσμο του παραμυθιού που επαγγέλλονται οι αρχιτέκτονες της όλης δημιουργίας. Ο «Θεατρικός Περίπλους» ακόμα μια φορά απέδειξε ότι έχει τα κότσια ν’ αναμετρηθεί μ’ ένα κλασικό αριστούργημα, όπως έχει με ιδιαίτερη επιτυχία πράξει κατά το παρελθόν και να προτείνει καλλιτεχνικές λύσεις που διεγείρουν, συνεπαίρνουν, αγγίζουν συναισθηματικά και απογειώνουν τον θεατή. Και η συνάντησή του με τον Ερωτόκριτο θα καταγραφεί ως μια από τις καλύτερες δημιουργίες και παρακαταθήκες του.

 

Στο σημείο αυτό τίθεται εκ των πραγμάτων ένα ρητορικό ερώτημα: αξίζει η αναβίωση έργων όπως τον Ερωτόκριτο στις μέρες μας; Μπορεί σήμερα να πει κάτι μια ρομαντική ιστορία αγάπης μέσα σ’ ένα ιδανικό κι άλλο τόσο ρομαντικό ελληνικό κόσμο; Η αντίληψη της εποχής μας γι’ αυτά τα πράγματα τυχαίνει διαφορετική στη σύγχρονη κοινωνία, μια που τα ιδανικά έχουν αλλοτριωθεί και το ερωτικό συναίσθημα έχει ποικιλοτρόπως εκφυλιστεί και διασυρθεί.

 

Δίνοντας τη δικιά μου απάντηση στα παραπάνω, θα δανειστώ τα λόγια του μεγάλου πανεπιστημιακού δασκάλου Στυλιανού Αλεξίου, που χρόνια μελέτησε το έργο: «Στον κόσμο μας, τον στερημένο από ιδανικά, ίσως βοηθήσει να σώσουμε ακόμα μερικά σπέρματα ψυχικής καλλιέργειας, σωστής ελληνικής έκφρασης και γνήσιας επαφής με την ομαδική ζωή».

 

Πράγματι στον κόσμο της παρακμής που έχουν οδηγήσει την πατρίδα μας οι φαύλοι κυβερνήτες μας και τα αρπακτικά της Ευρώπης, αξίζει τον κόπο να αντλήσουμε δύναμη απ’ την παράδοσή μας και να πραγματοποιήσουμε τη δικιά μας αντίσταση στα σύγχρονα «χρόνια της χολέρας». Ο Θωμάς μας προτείνει αντίσταση μέσα από τον Ερωτόκριτο.

 

Ας αγκαλιάσουμε με τη σειρά μας με πάθος και πείσμα την προσπάθειά του. Ας οδηγήσουμε τα παιδιά μας στην παράσταση. Για να δουν από σκηνής «τι έχασαν, τι έχουν, τι τους πρέπει», όπως αναφωνεί κι ο Ιωάννης Πολέμης. Γιατί λαός χωρίς επαφή με τις ρίζες του, είναι καταδικασμένος να χαθεί στη δίνη της Ιστορίας. Δεν πρέπει ποτέ να επιτρέψουμε να συμβεί κάτι παρόμοιο στο λαό μας.

Η παράσταση θα επαναλαμβάνεται κάθε Σάββατο και Κυριακή, μέχρι τέλος Μαΐου, ώρα 6:00 μ.μ. στο χώρο του σχήματος, Κουρμούλη 127, ενώ έχουν προγραμματιστεί επιπλέον παραστάσεις για την αρχή της Μεγάλης Εβδομάδας. Ύστερα από συνεννόηση με το σχήμα, η παράσταση μπορεί να παιχτεί και πρωινές ώρες για το σχολείο σας ή το σύλλογό σας.

 

Δικιά μου προτροπή προς τις ντόπιες Δημοτικές Αρχές είναι να συμπεριλάβουν την παράσταση στις φετινές καλοκαιρινές τους εκδηλώσεις. Η διδασκαλία της παράδοσης στα παιδιά μας είναι η καλύτερη παρακαταθήκη για τη συνέχειά της στο μέλλον, μέσω αυτών. Γιατί αν αφεθούμε στη σκόπιμα καλλιεργούμενη αλλοτρίωση που επιχειρείται, σίγουρα θα οδηγηθούμε σε απώλεια ταυτότητας και μοιραία σε αφανισμό.