Ο «Κρητικός γάμος» με τα μάτια και τα πινέλα της Έλενας Μπορίσοβα

Τα έθιμα του κρητικού παραδοσιακού γάμου, αναβιώνει μέσα από την τέχνη της ζωγραφικής, η Έλενα Μπορίσοβα από την Ουκρανία. Μια σπουδαία ζωγράφος που αν και πολύ νέα σε ηλικία (31 ετών) έχει στο ενεργητικό της πολλές εκθέσεις ζωγραφικής, πολλά από τα έργα της γίνονται ανάρπαστα, ενώ στην πατρίδα της ανακηρύχθηκε το 2010 ως η καλύτερη ζωγράφος της Ουκρανίας.

 

Κι αν διερωτάται κάποιος πως γίνεται μια καλλιτέχνης από την Ουκρανία να «βάζει στο κάδρο της» ένα πατροπαράδοτο κρητικό έθιμο, απάντηση υπάρχει: Η Έλενα Μπορίσοβα, έχει στις φλέβες της αίμα Κρητικό. Η γιαγιά της, από την πλευρά του πατέρα της ήταν από την Κρήτη, από τα Σφακιά μάλιστα. Και είναι αυτή που της μετέδωσε την αγάπη για τις ρίζες της, για την Κρήτη και τα έθιμά της. Οι διηγήσεις της γιαγιάς της, γι’ αυτά τα μοναδικά παραδοσιακά έθιμα του Κρητικού γάμου, την είχαν συνεπάρει από πολύ μικρή. Τα κρατούσε στο μυαλό της και σαν μεγάλωσε ταξίδεψε από την Ουκρανία στην Κρήτη να γνωρίσει την πατρίδα της γιαγιάς της, να γνωρίσει την τοπική κουλτούρα, τα έθιμα που είχε ακούσει. Και ειδικότερα, τα έθιμα του παραδοσιακού γάμου, που ευτυχώς σε κάποια χωριά διατηρούνται ακόμα έστω κι αν όχι στην ίδια ακριβώς μορφή όπως κάποτε. Η Έλενα Μπορίσοβα, ήρθε, ξαναήρθε και συνεχίζει να επισκέπτεται την Κρήτη.

 

Τα έθιμα του παραδοσιακού γάμου της Κρήτης, όπως τα άκουσε αλλά και όπως τα γνώρισε εν τέλει η ίδια, τα «ζωντάνεψε» σε πίνακες. Η παλέτα και τα πινέλα της αποτύπωσαν με μοναδικό τρόπο, σε 30 έργα, την πιο σημαντική στιγμή ενός ζευγαριού. Τις προετοιμασίες του γάμου, τον ίδιο τον γάμο, το ζευγάρι. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι σε κάποιους από τους πίνακές της έχει αποτυπώσει την αγάπη και την αφοσίωση του ζευγαριού που παντρεύεται.

 

Η ζωγράφος, αυτό το διάστημα εκθέτει τους 30 πίνακες της υπό τον τίτλο «Κρητικός γάμος» στον Θόλο Ιμπραήμ Χαν, στην Φορτέτζα. Έργα επιβλητικών διαστάσεων (έως 2 μ.) που για πρώτη φορά παρουσιάζονται στην Ελλάδα, ξεναγούν τον επισκέπτη στην ιστορία των εθίμων του τόπου μας.

 

Προικιά, λυράρηδες, χορευτές, κουλούρες, νιόπαντρα ζευγάρια, πεθερικά, σόγια, κουμπάροι. Και τα ρόδια πάντα έχουν κυρίαρχο ρόλο σε κάθε έργο. Ακόμα κι ένας αποτυχημένος γάμος, ένα προξενιό που δεν ευδοκίμησε, αφού η νύφη την τελευταία στιγμή το ‘σκασε, είναι τόσο όμορφα αποτυπωμένος σε έναν από τους πίνακες της ζωγράφου, που ο επισκέπτης της έκθεσης στέκεται μπροστά του με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

 

Στους πίνακές της, η Έλενα Μπορίσοβα, πολλές φορές χρησιμοποιεί την μορφή της Κρητικιάς γιαγιάς της ως νύφη. Μια γυναίκα με χαρακτηριστική μεσογειακή ομορφιά.

 

Η ίδια η ζωγράφος λόγω υποχρεώσεών της ταξίδεψε στην Ουκρανία και στην έκθεση ο επισκέπτης μπορεί να ξεναγηθεί από την φίλη και συνεργάτιδά της, Irene Kravtsiouk.

 

«Οι 30 αυτοί πίνακες της είναι αποτέλεσμα αδιάκοπης δουλειάς δέκα χρόνων. Η τεχνοτροπία των πινάκων είναι κλασική ζωγραφική, με λάδι και παστέλ. Τους συγκεκριμένους πίνακες, η Έλενα προσπαθούσε με κάθε τρόπο να τους κρατήσει κρυφούς από τους συλλέκτες που μανιωδώς αγοράζουν τα έργα της, προκειμένου να καταφέρει να τους εκθέσει για πρώτη φορά στον τόπο, ο οποίος λειτούργησε ως η πηγή έμπνευσής τους» μας λέει η Irene.

 

Η ζωγράφος φαίνεται να έχει δεθεί τόσο πολύ με την Κρήτη και την παράδοσή της, που επιθυμία της είναι να στείλει μέσα από τα έργα της κι ένα μήνυμα: «Να κρατάμε τις παραδόσεις γιατί αυτό μόνο έχει νόημα στη ζωή. Η παράδοση θα σώσει την ψυχή των ανθρώπων. Οι ρίζες των ανθρώπων πρέπει να είναι στον τόπο τους. Πρέπει να καταλάβουν ότι όπως το δέντρο χωρίς ρίζες δεν πάει ψηλά έτσι και ο άνθρωπος χωρίς τις παραδόσεις και τις ρίζες τους δεν πάει ψηλά. Επίσης η Έλενα μέσα από τους πίνακές της αυτό που θέλει να δείξει είναι ότι το πιο βασικό στη ζωή είναι η αγάπη. Ο ένας να αγαπάει τον άλλο, και αυτή την αγάπη της για την παράδοση θέλει να περάσει σε όλο τον κόσμο μέσω των έργων αυτών. Η ίδια πιστεύει ότι η αγάπη είναι αυτή που θα σώσει τον κόσμο και θα φέρει την ειρήνη. Όταν αγαπάει κάποιος δεν θα πάει να πολεμήσει, αγαπάει για όλο τον κόσμο. Αυτό συμβολίζει και ο γάμος. Παντρεύεται κάποιος για μια καινούργια αρχή, στηριγμένη σε ρίζες γερές, σε αγάπη, και όχι σε μίσος» μας μετέφερε η Irene προσθέτοντας: «Οι ρίζες είναι που έλειψαν από τη Σοβιετική Ένωση και ακολούθησαν όσα ακολούθησαν. Αυτό θέλει να αποτρέψει και εδώ η Έλενα».

 

Είναι εκπληκτική η ερμηνεία που δίνει σε κάθε πίνακά της η καλλιτέχνης, όπως δια στόματος της συνεργάτιδας της μεταφέρεται: «Κάθε πίνακας είναι ένας ζωντανός οργανισμός, όταν έχει φτιαχτεί με αρμονία. Αυτό το οποίο ιδιαίτερα παρατηρεί κάποιος είναι ότι σε όλους τους πίνακες κυριαρχεί το ρόδι σε όλες του τις μορφές. Έχουν εξηγήσει στην Έλενα ότι όταν έχει κάποιος στο σπίτι του ρόδι είναι καλή τύχη. Είτε αληθινό είτε πήλινο είτε ζωγραφισμένο, φέρνει καλή τύχη. Γι’ αυτό και κυριαρχεί στους πίνακες της. Σε όλα τα έργα της έκθεσης υπάρχουν 1.500 ρόδια ζωγραφισμένα, τα οποία και αν κάποιος κάτσει να τα παρατηρήσει θα δει ότι κανένα δεν είναι ίδιο με το άλλο, όλα είναι διαφορετικά μεταξύ τους» μας εξήγησε η Irene.

 

Για τις μέρες που απομένουν, μέχρι τις 2 Σεπτεμβρίου που θα διαρκέσει η έκθεση, η Irene Kravtsiouk προσκαλεί το κοινό να την επισκεφθεί: «Ο κόσμος πρέπει να προλάβει να έρθει να δει γιατί αξίζουν αυτοί οι πίνακες. Επίσης αξίζει η τεχνοτροπία με την οποία είναι φτιαγμένοι. Όλα τα έργα είναι πρωτότυπα, όλα είναι καινούργια. Κάθε πίνακας έχει και κάτι διαφορετικό δώσει στον επισκέπτη».

 

Εκ μέρους της Έλενας Μπορίσοβα, η Irene εκφράζει τις ευχαριστίες της στον Δήμο Ρεθύμνου, στον δήμαρχο και την αντιδήμαρχο Τουρισμού για την βοήθειά τους και την παραχώρηση του χώρου για την έκθεση, λέγοντας: «Θα ήθελα, εκ μέρους της Έλενας, να ευχαριστήσω τον Δήμο για την απόλυτη υποστήριξη που είχαμε, για την παραχώρηση αυτού του μεγάλου και υπέροχου χώρου, αλλά και κατάλληλου για αυτά τα μεγάλα έργα που φτάνουν και τα δύο μέτρα, έτσι ώστε ο κόσμος να μπορέσει να τα δει με τον σωστό τρόπο. Ευχαριστούμε θερμά τον δήμαρχο κ. Γιώργο Μαρινάκη και την αντιδήμαρχο κ. Πέπη Μπιρλιράκη, καθώς και τους συνεργάτες τους που μας πρόσφεραν τη βοήθειά τους για να στηθεί η έκθεση».

 

Να σημειωθεί ότι η έκθεση λειτουργεί καθημερινά κατά τις ώρες 10:00-20:00 και θα διαρκέσει έως τις 2 Σεπτεμβρίου.