Ο κ. Ανδρέας Τουδερός αποφάσισε να επιστρέψει στις ρίζες του

Είχα την πληροφορία από τον καλό φίλο Κωστή Καλλέργη επειδή ήξερε πως με ενδιέφερε.

 

Ο ευπατρίδης του Ρεθύμνου, της Δικαιοσύνης, της Ανθρωπιάς ο κ. Ανδρέας Τσουδερός ήρθε πια μόνιμα στην πόλη μας. Οι νεότεροι δεν θα καταλάβουν τα συναισθήματα που μου προκάλεσε αυτή η πληροφορία. Είναι γιατί δεν έζησαν το Ρέθυμνο που με κέρδισε τόσο που το επέλεξα δεύτερη πατρίδα μου.

 

Ήταν μια εποχή που σαν να κρατούσα στα χέρια μου ένα πολύτιμο περιδέραιο με πέτρες αμύθητης αξίας Παπαϊωάννου, Καούνης, Βαλαρήδες, Ψύρρη, Μαμαλάκηδες, Μανόλης Βογιατζάκης, Ειρήνη Γρηγοριάδου, Μαρία Τσιριμονάκη, Αστρινοί. Εκείνος ο παπάς με τη φλογισμένη ψυχή ο παπα Στέλιος Καλλέργης…

 

Καθένας μου έδινε πολλά. Με χόρταινε πνευματικά.

 

Σήμερα κρατώ πάντα αυτό το περιδέραιο που έχει όμως σπάσει από την ανάλγητη εποχή κι εγώ ψάχνω τα κομμάτια του για να ισορροπήσω…

 

Ο Ανδρέας Τσουδερός πάντα μου ενέπνεε δέος. Κι ας είχε χαμόγελο μικρού παιδιού.

 

Μάθαινα νέα του από τον Κωστή και μαζί τον επισκεφθήκαμε πρόσφατα στο χώρο του σ’ ένα φωτεινό διαμέρισμα της οδού Χορτάτζη. Οι τοίχοι είναι γεμάτοι από τις άπειρες μνήμες δόξας και μεγαλείου πορείας γεμάτης εμπειρίες, αλλά και θριάμβους καθώς ο Ανδρέας Τσουδερός ανέβηκε και τα ψηλότερα σκαλοπάτια της κοινωνικής και πολιτειακής ιεραρχίας.

 

Κάθεται στο γραφείο του και ακτινοβολεί όπως πάντα. Είναι ενημερωμένος για όλα τα θέματα του Ρεθύμνου. Κι εγώ καμαρώνω έναν ακόμα γνήσιο εκπρόσωπο της Ρεθεμνιώτικης παράδοσης και αρχοντιάς που περιφρονεί το χρόνο και η ματιά του, το ύφος του, η διάθεσή του διαψεύδουν τη βιολογική του ηλικία. Σκέψη ξεκάθαρη, άποψη διάφανη, κρίση θαυμαστή.

 

Μιλάμε για τις πρόσφατες εξελίξεις. Εκείνος επιμένει ότι τίποτα δεν χάνεται, γιατί ο Έλληνας έχει στο γονίδιό του την αντίσταση στο κακό και το πάθος για προκοπή.

 

Θεωρεί ότι ο αγώνας αλλάζει μορφή μονάχα κι όχι σκοπό.

 

Όσο για το Ρέθυμνο έχει να πει…

 

-Δεν μπορώ να δω αρνητικά σημεία στην πόλη μου. Δήλωνα και δηλώνω με περηφάνια Ρεθεμνιώτης ακόμα κι αν βρισκόμουν σε άλλες πολιτείες, γνωρίζοντας άλλους πολιτισμούς. Κάποιοι επιχειρούν να με διορθώσουν «Δηλαδή Κρητικός» κι εγώ να επιμένω « Είμαι από το Ρέθυμνο».

 

 

Προσπαθώ να βάλω σε μια τάξη τις ερωτήσεις μου. Από πού να ξεκινήσω όμως; Είχα μπροστά μου έναν επιφανή νομικό, ειδικό σύμβουλο του Γεωργίου Παπανδρέου, προτεινόμενο από τον Ανδρέα Παπανδρέου για το ψηφοδέλτιο επικρατείας, γενικό γραμματέα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, ειδικό σύμβουλο του υπουργείου Παιδείας, πρόεδρο του Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων, γενικό γραμματέα του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, μέλος του Ανώτατου Πειθαρχικού Συμβουλίου και του Ειδικού Δικαστηρίου Αγωγών Κακοδικίας, πρόεδρο της ΕΡΤ, μέλος Δ.Σ της Γενικής Τράπεζας, νομικό σύμβουλο του Πανεπιστημίου Κρήτης για δυο συνεχόμενες τετραετίες, πρόεδρο της Παγκρητίου Ένωσης.

 

Σίγουρα είχα πολλά να συζητήσω μαζί του αν και με «στοίχειωνε» μια καταπληκτική συνέντευξη που είχε δώσει στη λαμπρή μας συγγραφέα, ποιήτρια και διανοούμενη Χρυσούλα Δημητρακάκη. Μια συζήτησε εκ βαθέων που τη διαβάζεις και αν έχεις λίγο δημοσιογραφικό φιλότιμο λες «Τι γυρεύω μετά από αυτό;».

 

Είναι γιατί δεν άφησαν θέμα να μην το περάσουν από τα φίλτρα της φιλοσοφίας, της κοινωνιολογίας και της πολιτικής.

Αυτό όμως που με εντυπωσιάζει περισσότερο στο φαινόμενο ανθρώπου Ανδρέας Τσουδερός, είναι ότι δεν του χαρίστηκε τίποτα στη ζωή.

 

Ο πατέρας του Ευθύβουλος, επιφανής νομικός του Ρεθύμνου, απευθείας απόγονος της μεγάλης ιστορικής οικογένειας και δημοκράτης μέχρι το μεδούλι, πλήρωσε με τη ζωή του το πάθος για κοινωνική δικαιοσύνη.

 

Στο κίνημα του ’35 όταν του ζητήθηκε από τις απελπισμένες συζύγους των έγκλειστων αξιωματικών ν’ αναλάβει την υπεράσπισή τους, δεν έμεινε αδιάφορος.

 

Διηγείται με συγκίνηση ο γιος του Ανδρέας:

 

– Για να ακούσει τις απόψεις των αξιωματικών αυτών, πήγαινε στη Σούδα γιατί εκεί ήταν το στρατοδικείο. Ταξίδι καθόλου εύκολο για τις συνθήκες της εποχής και μάλιστα με αυτή την εξοντωτική συχνότητα. Το χειρότερο είναι ότι εκείνη την εποχή, το 1935, ο τόπος μαστιζόταν από την ελονοσία. Δεν άργησε να αρρωστήσει. Μεταφέρθηκε στην Αθήνα αλλά η κατάστασή του χειροτέρευε. Λίγες μέρες πριν πεθάνει ζήτησε από τη μητέρα μου να επιστρέψει κοντά μας.

 

-Θυσιάστηκε στο βωμό του χρέους δηλαδή…

 

-Ανέλαβε την υπεράσπιση των κινηματιών, γιατί πίστευε ότι είχε χρέος απέναντι στην πατρίδα και τον αγώνα των αξιωματικών. Ανέλαβε την υπεράσπισή τους γιατί πίστευε ότι είχαν εκτελέσει το καθήκον τους. Πίστευε ότι υπερασπίζετο τη δημοκρατία εις βάρος της οποίας έγινε το πραξικόπημα του Μεταξά.

 

 

-Όταν πέθανε ο πατέρας, στα 45 χρόνια του η μητέρα μας ήταν μόνον 37. Κι όμως μεγάλωσε τέσσερα παιδιά μέσα στη δίνη ενός παγκόσμιου πολέμου, μιας κατοχής που εξουθένωσε το λαό, αλλά δεν πείραξε το φρόνημά του, κι ενός εμφυλίου που άνοιξε βαθιές πληγές στον ήδη βασανισμένο κορμό της πατρίδας μας.

 

 

– Η μάνα μας Αριστέα, έγινε η μεγάλη πηγή από την οποία πίναμε το νερό της ζωής… Για μας ήταν το ισχυρό κίνητρο, η αφετηρία της ζωής και της προόδου. Ήταν η βάση της προόδου. Εμείς προσπαθήσαμε να μην την πικράνουμε κι εκείνη μας έδινε τη στοργή της.

 

 

– Είμαι ο τρίτος στη σειρά ανάμεσα σε τέσσερα αδέλφια. Είναι ο Γιάννης, η Ελένη και ο Μιχάλης.

 

 

 

Στα πέτρινα χρόνια μεγάλωσε ο Ανδρέας Τσουδερός. Το δημοκρατικό του φρόνημα αναδείχτηκε από την πιο τρυφερή του ηλικία ακόμα. Η γερμανική κατοχή τον βρίσκει στις επάλξεις αν και τόσο νέος. Πρωτοστατεί στην ίδρυση αντιστασιακής οργάνωσης νέων και νεανίδων ( Ε.Ε.Ν). Για τη δράση του αυτή τιμήθηκε με το ειδικό μετάλλιο από το Γενικό Επιτελείο Στρατού.

 

Μετά την απελευθέρωση, το 1946, έρχεται στην Αθήνα για να φοιτήσει στην Νομική Σχολή ενώ παράλληλα εργάστηκε στο υπουργείο Ανεφοδιασμού. Καμιά εξάρτηση από συγγενείς που κατείχαν μάλιστα και υψηλούς κυβερνητικούς θώκους.

 

 

– Συνήθισα να μην θέλω χάρες. Αλίμονο αν στηρίζεσαι στους άλλους για να πάρεις μια θέση στην κοινωνία. Κάπου θα χαθείς γιατί βαδίζεις στο κενό αν θεωρείς ότι εσαεί θα έχεις χέρια να σε στηρίζουν.

 

 

– Νομίζω ότι άξιζε μια δυσκολία παραπάνω για να έχει τη γεύση της επιτυχίας ο αγώνας σου. Χαίρομαι σήμερα ακούγοντας να επαινούν την πορεία μου και είμαι ευτυχισμένος όσο συνειδητοποιώ ότι κατέχω μια θέση στη συνείδηση των Ρεθεμνιωτών. Όπως προείπα δίνω μεγάλη σημασία στις ρίζες μου.

 

 

– Απόλυτος σεβασμός στον άνθρωπο και στα δικαιώματά του.

 

 

 

-Αυτή η θέση σας με κάνει να σκεφτώ πόσο θα δοκιμάζεστε βλέποντας καθημερινά στα δελτία ειδήσεων, που αποτυπώνουν τα διεθνή γεγονότα, τον ευτελισμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και της ίδιας της ζωής.

 

-Τα πάθη είναι αισθήματα ανθρώπων. Λειτουργούν, εκδηλώνονται από ανθρώπινο φορέα. Ο άνθρωπος είναι ο φορέας του συναισθήματος, του μίσους, της αγάπης, του σεβασμού του προς τους συνανθρώπους του.

 

Η ιστορία μας έχει διδάξει ότι τα βαθειά αίτια των πολέμων είναι οικονομικά κι επειδή η ανθρώπινη πλεονεξία δεν ικανοποιείται οι πόλεμοι συνεχίζονται.

 

 

– Το κάθε πρόβλημα παίρνει τις διαστάσεις που του δίνουμε. Όταν προσπαθούμε να το λύσουμε με εχθρική διάθεση το ίδιο μετατρέπεται σε γόρδιο δεσμό. Ενώ με την αγάπη πόσα περισσότερα θα πετυχαίναμε.

 

Η τελευταία φράση του εκλεκτού μας συνομιλητή, μας κάνει να ξεχάσουμε τις υπόλοιπες ερωτήσεις και απορίες και να επικεντρωθούμε ξαφνικά σε μια πτυχή του που ελάχιστοι γνωρίζουν. Το ρόλο του στοργικού πατέρα για δεκάδες Ρεθεμνιωτόπουλα που η βιοπάλη απείλησε πολλές φορές την πρόοδό τους στη ζωή. Ίσως επειδή ο ίδιος μεγάλωσε με τόσες δυσκολίες, όταν βρήκε το δρόμο του στήριξε με συνέπεια και με θαυμαστή διακριτικότητα, κάποια παιδιά που άξιζαν καλύτερης τύχης.

 

Θα μας επιτραπεί να κάνουμε μια αναφορά στον Κωστή Καλλέργη που ο ίδιος θεωρεί δεύτερο πατέρα του τον κ. Τσουδερό, αναγνωρίζοντας την πολύτιμη βοήθειά του στις λαμπρές σπουδές που ακολούθησε. Χάρις στον εκλεκτό συμπολίτη μας ο κ. Καλλέργης σπούδασε και έγινε ο συμπολίτης που σήμερα η τοπική κοινωνία υποκλίνεται στις γνώσεις, την νομική του κατάρτιση και το πηγαίο ταλέντο του στην ποίηση. Δίκαια λοιπόν ο αγαπητός μας φίλος θεωρεί μέντορά του τον ευεργέτη του και η μεγαλύτερη ευτυχία του είναι να μοιράζεται χρόνο μαζί του σε βόλτες στην πόλη και σε κοντινές εκδρομές. Επιστέγασμα της σχέσης αυτής και η πνευματική συγγένεια με τον επιφανή συμπολίτη μας. Τι σημαίνει όμως Ανδρέας Τσουδερός για τον Κωστή Καλλέργη είναι ευδιάκριτο στους παρακάτω στίχους του:

 

 

Ο κ. Κώστας Καλλέργης δεν είναι ο μόνος που δείχνει έμπρακτα τόση αφοσίωση και αγάπη για τον κ. Ανδρέα Τσουδερό. Από τους επιστήθιους φίλους του και ο δημοτικός σύμβουλος και σεφ κ. Όθωνας Χριστουλάκης.

 

Ρωτήσαμε το λόγο σε μια συνάντηση ειδικά για την ομολογία αυτή. Κι εκείνος δωρικός όπως πάντα μας οδήγησε στα ενδότερα της γωνιάς που δημιουργεί πρωτοποριακές γεύσεις. Μας έδειξε μια σύνθεση που κοσμεί έναν τοίχο. Στις φωτογραφίες δεσπόζουν οι γονείς του, η αγαπημένη του σύζυγος με τα παιδιά τους, ο άνθρωπος που του δίδαξε την μαγειρική τέχνη και στην καλύτερη θέση ο κ. Ανδρέας Τσουδερός.

 

-«Νομίζω ότι σας έδωσα την απάντηση που περιμένετε», μας είπε. «Αυτοί είναι οι σημαντικότεροι άνθρωποι στη ζωή μου και τους οφείλω πολλά. Ανάμεσά τους και ο κ. Ανδρέας Τσουδερός που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξή μου. Την ίδια θέση ανάμεσα στους εκλεκτούς μου έχει και στην καρδιά μου. Θέλετε περισσότερα;»

 

Κοιτάξαμε ακόμα μια φορά τη φωτογραφία και κουνήσαμε αρνητικά το κεφάλι Ο κ. Χριστουλάκης μας έπεισε με την συμβολική του αυτή χειρονομία. Και μάλιστα με το παραπάνω.