Στην ψηφιακή εποχή που ζούμε όπου το διαδίκτυο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητάς μας αποτελώντας τόσο ένα χρήσιμο εργαλείο έρευνας και ενημέρωσης όσο και ένα μέσο ψυχαγωγίας και επικοινωνίας. Ωστόσο, παρά τα οφέλη του και τις διευκολύνσεις που αυτό παρέχει σε διάφορους τομείς, οι παγίδες που κρύβει είναι μεγάλες και οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν πολλοί ιδίως για τα μικρά παιδιά.
Στο πλαίσιο αυτό της ορθολογικής χρήσης του διαδικτύου αλλά και της ενημέρωσης για τους κινδύνους που αυτό εγκυμονεί τα τελευταία δεκαοκτώ χρόνια υλοποιείται το πρόγραμμα σχολικής εξ αποστάσεως εκπαίδευσης «Οδυσσέας».
Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση συνεργατικών δραστηριοτήτων από απόσταση μέσω τηλεδιάσκεψης σε Δημοτικά Σχολεία της Κρήτης με την υπόλοιπη Ελλάδα, αποτελεί τον κεντρικό πυρήνα του προγράμματος «Οδυσσέας».
Αντικείμενο του προγράμματος «Οδυσσέας 2018» αποτελεί η ανάπτυξη και η υλοποίηση διαθεματικών δραστηριοτήτων συνεργατικής μάθησης από απόσταση μεταξύ Δημοτικών Σχολείων με έμφαση στην ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και της κριτικής σκέψης, επικεντρώνοντας σε θέματα ασφαλούς πλοήγησης και εθισμού στο διαδίκτυο.
Το πρόγραμμα «Οδυσσέας» συμπληρώνει φέτος 18 χρόνια μιας συναρπαστικής διαδρομής. Μέχρι σήμερα έχουν λάβει μέρος πάνω από 3.000 μαθητές και 112 εκπαιδευτικοί από 56 Δημοτικά Σχολεία στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
Φορέας υλοποίησης του Προγράμματος «Οδυσσέας» είναι το παιδαγωγικό Τμήμα Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Κρήτης και ιδιαίτερα το Εργαστήριο Προηγμένων Μαθησιακών Τεχνολογιών στη Διά Βίου και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση Ε.Δι.Β.Ε.Α.
Στο πλαίσιο αυτό χθες στην πανεπιστημιούπολη Γάλλου πραγματοποιήθηκε το 1ο πανελλήνιο συνέδριο, όπου για πρώτη φορά δόθηκε η ευκαιρία στους μαθητές να παρουσιάσουν τις εργασίες του που έκαναν στο πλαίσιο του προγράμματος καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Οι μαθητές μέσα από την δημιουργία κόμικς, δρώμενων κα βίντεο στα οποία οι ίδιοι πρωταγωνίστησαν μίλησαν για την γνωριμία τους με το διαδίκτυο ως ένα μέσο έρευνας, ψυχαγωγίας, ενημέρωσης, επικοινωνίας ή ακόμα και για το ηλεκτρονικό εμπόριο. Ταυτόχρονα μέσα από τις εργασίες τους τα παιδιά επεσήμαναν τους κινδύνους που αυτό εγκυμονεί και έθεταν όρια και περιορισμούς ως προς τη χρήση του στέλνοντας ένα μήνυμα σε σχέση με την ορθολογική χρήση του και την ανάγκη να μην αντικαταστήσει ποτέ αυτό τις διαπροσωπικές σχέσεις και το παιγνίδι.
Στο συνέδριο που ξεκίνησε χθες και θα ολοκληρωθεί την Κυριακή συμμετείχαν επιστήμονες και ερευνητές με ενδιαφέρον στην παιδαγωγική αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση, στελέχη της εκπαίδευσης, εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, προπτυχιακούς, μεταπτυχιακούς, διδακτορικούς φοιτητές σε αυτό περιλαμβάνονται βιωματικά εργαστήρια για εκπαιδευτικούς και εικαστικά εργαστήρια για μαθητές.
«Το στοίχημα είναι τα παιδιά να μην χάσουν την επαφή με τον πραγματικό κόσμο»
Το πρόγραμμα υλοποιείται για 18 συναπτά έτη. Φέτος στο πρόγραμμα συμμετείχαν 300 μαθητές δημοτικών σχολείων. Οι μαθητές συνεργάστηκαν από απόσταση μέσω τηλεδιάσκεψης, με στόχο να διερευνήσουν και να οικοδομήσουν τις γνώσεις τους σε θέματα που σχετίζονται με την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο. Το θέμα δηλαδή είναι η ασφαλής πλοήγηση και ο εθισμός στο διαδίκτυο, ένα από τα πιο σημαντικά θέματα που απασχολούν τους γονείς και τα σχολεία σήμερα. Τα παιδιά συμμετείχαν στο πρόγραμμα και δημιουργούν τα ίδια την γνώση με την βοήθεια των δασκάλων τους. Η επαφή με το διαδίκτυο όσο πιο άναρχη είναι τόσο πιο δύσκολα είναι τα πράγματα μετά. Από την άλλη το διαδίκτυο σήμερα είναι προσβάσιμο όχι μόνο από τον υπολογιστή αλλά και από το κινητό τηλέφωνο, οπότε είναι ιδιαίτερα προσβάσιμο σε αυτές τις ηλικίες με τρόπους και δυνατότητες που ενδεχομένως δεν μπορούμε να φανταστούμε με ότι κινδύνους αυτό συνεπάγεται για τα παιδιά. Ο Παναγιώτης Αναστασιάδης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και διευθυντής στο Εργαστήριο Διά Βίου και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, επεσήμανε πως βασικό μήνυμα του προγράμματος, το οποίο θέλουν να μεταδώσουν στους μαθητές, είναι να μην αντικαταστήσουν το πραγματικό κόσμο με το διαδίκτυο. Ο ίδιος μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ανέφερε χαρακτηριστικά: «Το μήνυμα που θέλουμε να στείλουμε είναι ότι με την βοήθεια των νέων τεχνολογιών να δώσουμε τη δυνατότητα στα παιδιά να ανακαλύψουν τον πραγματικό κόσμο, την πλαστελίνη, τα ανακυκλώσιμα υλικά και οτιδήποτε έχει να κάνει με τον πραγματικό κόσμο, διότι αν το στοίχημα για τις δικές ματς τις γενιές ήταν να ήμασταν ψηφιακά αναλφάβητοι, για τις σημερινές γενιές είναι να μη χάσουν την επαφή τους με τον πραγματικό κόσμο. Το ζούμε στα σχολεία μας ως εκπαιδευτικοί και στα σπίτια μας ως γονείς. Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον στο πλαίσιο του οποίου τα ίδια τα παιδιά θα διερευνήσουν και θα ανακύψουν πως με σωστό τρόπο μπορούν να απολαμβάνουν τα ευεργετήματα του διαδικτύου. Το πρόγραμμα συμπληρώνει φέτος 18 χρόνια ζωής. Την φετινή χρονιά συνεργάστηκαν είκοσι σχολεία, δέκα από την Κρήτη και δέκα από την υπόλοιπη Ελλάδα και 300 περίπου μαθητές δημοτικού. Είναι εντυπωσιακό ότι τα σχολεία μικρά ολιγοθέσια σε χωριά μας έκανα εντύπωση ότι τα παιδιά όχι μόνο γνωρίζουν βασικά ζητήματα σε σχέση με την χρήση του διαδικτύου αλλά και τα ίδια προτείνουν τρόπους για την ασφαλή πλοήγησή τους στο διαδίκτυο και τη σωστή αξιοποίησή του. Αυτό το πρόγραμμα «Οδυσσέας» μπολιάζει αυτή την διαδικασία σε συνεργασία των μαθητών με των εκπαιδευτικών. Και για πρώτη φορά ήρθαν τα ίδια τα παιδιά να παρουσιάσουν τις εργασίες τους και μαθητές σχολείων εκτός Κρήτης θα συνδεθούν μαζί μας μέσω τηλεδιάσκεψης».
Εντυπωσιάστηκαν οι μαθητές από τις δυνατότητες του διαδικτύου
Η ολοκλήρωση του προγράμματος «Οδυσσέας» στα σχολειά της Κρήτης άφησε στα παιδιά μια μοναδική εμπειρία. Γοητευτήκαν από τις δυνατότητες του διαδικτύου, το οποίο γνώρισαν μέσω του εκπαιδευτικού προγράμματος, καθώς στην πλειοψηφία τους οι μαθητές ήταν μικρής ηλικίας και η πρόσβαση στο διαδίκτυο δεν ήταν και τόσο γνώριμη. Ενθουσιαστήκαν με το γεγονός ότι μπόρεσαν μέσω μιας οθόνης να επικοινωνήσουν με συμμαθητές τους από άλλες περιοχές της Ελλάδας, ενώ εμφανίστηκαν γοητευμένοι από τη δυνατότητα που τους δόθηκε να παρουσιάσουν στην διάρκεια του συνεδρίου τις εργασίες τους μπροστά στο κοινό.
Τα «Ρ.Ν.» συνομίλησαν με κάποιος εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στο πρόγραμμα και μετέφεραν τις εμπειρίες των παιδιών.
Ειδικότερα, ο Χρήστος Συννεφάκης, δάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο Κατωχωρίου στα Χανιά, ανέφερε: «Είναι ένα πρόγραμμα το οποίο το γνωρίσαμε μέσα από το μεταπτυχιακό πρόγραμμα που παρακολουθούμε στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και αφού πρώτα το δουλέψαμε στη θεωρία αποφασίσαμε μαζί με τα παιδιά να το εφαρμόσουμε στην πράξη. Ήταν μια μοναδική εμπειρία για τους μαθητές. Κάθε φορά πριν από τις τηλεδιασκέψεις ανυπομονούσαν να συναντηθούν με άλλα παιδιά. Κρίνοντας από το αποτέλεσμα θεωρώ ότι τους έμεινε περισσότερο η εμπειρία αυτού του συνεδρίου, όπου είχαν την ευκαιρία τα ίδια τα παιδιά να παρουσιάσουν την εργασία τους. Τα παιδιά των περιοχών που εργάζομαι εγώ δεν είναι πολύ εξοικειωμένα με το διαδίκτυο. Έχουν κάποιες πολύ βασικές γνώσεις και αυτό ήταν και το μεγάλο στοίχημα για εμάς. Γιατί κάποια στιγμή στα επόμενα χρόνια τα παιδιά θα πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένα, ώστε να αξιοποιούν το διαδίκτυο και παράλληλα να αποφεύγουν τους κινδύνους και τις παγίδες. Για μας ήταν ένα στοίχημα να καλλιεργήσουμε αυτές τις δεξιότητες και να τα φέρουμε σε μια επαφή, καθώς είχαμε μαθητές που δεν γνώριζαν καθόλου το διαδίκτυο και άλλους που είχαν μια καλή σχετικά επαφή».
Η Κυριακή Θεοδώρου, εκπαιδευτικός στο Δημοτικό Σχολείο της Αλφάς Μυοποτάμου, τόνισε: «Στο πρόγραμμα συμμετείχαν μαθητές από όλες τις τάξεις. Τα παιδιά αγκάλιασαν το πρόγραμμα, καθώς δεν ήταν εξοικειωμένα με τους υπολογιστές. Ήταν πολύ ιδιαίτερο για τους μαθητές ότι είδαν άλλα παιδιά από άλλα σχολεία της χώρας να είναι κοντά μέσα από μια οθόνη και φυσικά το συνέδριο, όπου είχαν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τις δραστηριότητές τους. Οι μαθητές μας απόκτησαν δεξιότητες τόσο κοινωνικές όσο και διαδικτυακού περιεχομένου. Περίμενα κάθε φορά με ανυπομονησία την επόμενη τηλεδιάσκεψη. Παράλληλα τα παιδιά γνώρισαν και τους κινδύνους του διαδικτύου και θεωρώ ότι αυτό είναι θέμα που αξίζει να ασχολούνται τα σχολεία. Τα παιδιά σήμερα είναι πιο εξοικειωμένα με τις εφαρμογές που υπάρχουν στα τάμπλετ και στα κινητά και όχι αυτές οι οποίες είναι πραγματικά πρακτικές και χρειάζονται».
Η Στέλλα Διαμαντή, εκπαιδευτικός στο Δημοτικό Σχολειό Αλφάς, υποστήριξε: «Τα παιδιά ενθουσιάστηκαν με το γεγονός ότι θα συμμετείχαν σε τηλεδιάσκεψη, ότι θα γνώριζαν παιδιά από άλλα σχολεία μέσω του διαδικτύου. Μας εντυπωσίασε η συνεργασία, η διάθεσή τους, το κλίμα που επικρατούσε κατά τη διάρκεια των τηλεδιασκέψεων και το κυριότερο είναι ότι ενώ περιμέναμε μικρή ανταπόκριση των παιδιών, τελικά μας εξέπληξαν. Εργαστήκαν πολύ, παρακαλούσαν διαρκώς για περισσότερες πληροφορίες και ήταν μια μεγάλη ευχάριστη έκπληξη και για εμάς. Τα παιδιά κατανοούν πλέον ότι υπολογιστής και διαδίκτυο δεν είναι μόνο για να ακούσω μουσική ή να παίξω ένα παιγνίδι αλλά έχει πρακτικό, εκπαιδευτικό σκοπό και μπορεί να μου χρησιμέψει εν γένει στη ζωή μου. Το διαδίκτυο είναι ενσωματωμένο στην εκπαιδευτική διαδικασία πλέον και είναι καλό τα παιδιά να εξοικειώνονται σωστά».
Ο Μιχάλης Καψαλάκης από το Δημοτικό Σχολειό του Σίβα μας είπε: «Συμμετείχαμε σε αυτή τη διαδικασία και ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία. Τα παιδιά μας δεν ήταν εξοικειωμένα με το διαδίκτυο και όμως γνώρισαν μέσα από το πρόγραμμα τα οφέλη αλλά και τους κινδύνους του. Διαπίστωσαν στην πράξη τι δυνατότητες τους προσφέρει και τους άρεσε πολύ που συνομίλησαν με παιδιά από αλλά ολιγοθέσια σχολεία και μπόρεσαν και γνωρίστηκαν, επικοινώνησαν και έκαναν παρέα».
