Η ανεπιτήδευτη όσο και αισθαντική γραφή του π. Ανδρέα Μαμαγκάκη, όπως κι άλλοτε έχω αναφέρει, παραπέμπει στην εύστοχα και επιγραμματικά διατυπωμένη διάκριση του Οδυσσέα Ελύτη σχετικά με γνωστές φυσιογνωμίες της πνευματικής, επιστημονικής, καλλιτεχνικής κ.λπ. elit στο περίφημο βιβλίο του η «Μαγεία του Παπαδιαμάντη». «Μορφές όπως του Πλωτίνου, του Ρωμανού του Μελωδού, του Frangelico, του Blake, του Vermeer, του Holderlim, του Novalis, του Mozart, του Θεόφιλου, του Παπαδιαμάντη», γράφει ο ποιητής, «μ’ ελκύσανε ανέκαθεν, γι’ αυτό το λευκό σημάδι που διασώζανε στο έργο τους, γι’ αυτή τη λάμψη, της αθωότητας. Για να προχωρήσεις όμως στη χώρα της αθωότητας χρειάζεται να ‘σαι τέλεια αφοπλισμένος. Είναι τόσο αραιός ο αιθέρας εκεί που καμιά σοφία δεν έχει πέραση. Ο Ρωμανός ο Μελωδός χαρακτηρίζει εξάλλου όλους αυτούς που βρίσκονται από το μέρος της αθωότητας ως «Λευκοφόρους την διάνοιαν».
Σ’ αυτή τη χορεία των «Λευκοφόρων την διάνοιαν» θα ‘λεγα ότι εγγράφεται αυτοδικαίως και ο περινούστατος συγγραφέας και συντοπίτης πατέρας Ανδρέας Μαμαγκάκης. Αυτή ακριβώς η αθωότητα, η παιδική αγνότητα και η ψυχική καθαρότητα είναι τα χαρίσματα τα οποία κοσμούν το νέο του βιβλίο με το σιβυλλικό τίτλο: «Ο Οιδίποδας και οι Κλέφτες των Τριανταφύλλων». Ο π. Ανδρέας καταγράφει με αφοπλιστική ειλικρίνεια τα βιώματά του. Πρόκειται για μιαν κρυστάλλινη φιλαλήθεια πέραν από κάθε αξιόμεμπτη προσποίηση, τόση και τέτοια αγάπη στην αλήθεια ώστε για τον τυχόντα αδαή, θα μπορούσε να ερμηνευθεί εσφαλμένα, δεδομένου του σχήματός του.
Αλλά αυτό είναι το ασυνήθιστο, ξεχωριστό χάρισμα, αυτού του βιβλίου. Είναι να ‘χεις το ανυπέρβλητο και αξεπέραστο θάρρος, την τόλμη και τη δύναμη να πεις την αλήθεια. Να τα λες όλα «χύμα και τσουβαλάτα» όπως τα νιώθεις με ακρίβεια και σαφήνεια, χωρίς καλλωπισμούς και φιοριτούρες, χωρίς φανταχτερή επίδειξη.
Η συμπεριφορά του π. Ανδρέα απέναντι στην κοινωνία της Υπάτης και στους μαθητές του υπήρξε ανυπόκριτη, ανεπιτήδευτη και εγκάρδια. Είχε εγκολπωθεί και είχε ενστερνιστεί το πανανθρώπινο μήνυμα του Μεγάλου Αποστόλου, την πεμπτουσία της διδασκαλίας του που είναι η αγάπη προς τους συνανθρώπους.
• «Εγώ ξέρω από πού ήσαστε κύριε», του λέει ένα παιδί
• «Αλήθεια από πού είμαι λοιπόν;»
• «Από την Κρήτη είσαστε κύριε».
• «Την αγαπάτε την Κρήτη»;
• «Ναι, κύριε εγώ την αγαπώ και μου αρέσει, γιατί έχει ωραίους ανθρώπους».
• «Μπράβο παιδιά! Χαίρομαι που το λέτε. Κι εγώ πρώτα αγαπώ εσάς και ύστερα την Υπάτη».
• «Ναι, κύριε κι εμείς σας αγαπάμε».
• «Και εάν έχω πάσαν την πίστην, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμί». (Κορ. Α’ 13)’.
Η ίδια στενή συναισθηματική επικοινωνία και θερμή, φιλική σχέση με τους ενορίτες του. Πριν ακόμα εξοικειωθεί, με το νέο του περιβάλλον, κάποιος χτυπά την πόρτα.
«Καλώς ορίσατε στο χωριό μας! Τι κάνετε πάτερ και η κυρία πρεσβυτέρα; Είμαι η Βασιλική η γειτόνισσα».
«Έλα κυρά – Βάσω. Κάτσε να σου ετοιμάσω ένα καφεδάκι, να γνωριστείτε με τη σύζυγο».
Ο π. Ανδρέας κατεβαίνει να ξεφορτώσει το αυτοκίνητο και η κυρά Βάσω φεύγει.
«Πάτερ αν θες τίποτα εδώ είμαι, φώναξέ με».
Και άλλες γυναίκες συζητούν εγκάρδια για τον νέο παπά.
«Τα ‘μαθες μαρέ κυρά γειτόνισσα; Ο νέος ιερέας μας είναι και καθηγητής για τα παιδιά μας στο γυμνάσιο. Μας ήρθε από την Κρήτη κι αύριο θα γνωρίσουμε και αυτόν και την οικογένειά του στην εκκλησία».
Ο π. Ανδρέας μετά τη λειτουργία και πριν το «δι ευχών» απευθύνει χαιρετισμό προς το εκκλησίασμα και τελειώνει με μια αποστροφή στο λόγο του.
«Ευχηθείτε παρακαλώ ο Θεός να μας έχει καλά, για να μπορούμε να προσφέρουμε την αγάπη μας προς όλους εσάς».
Μιαν άλλη ημέρα καταφθάνει στο σπίτι του π. Ανδρέα η κυρία Λούλα με ένα καλάθι γεμάτο κηπευτικά, ωραιότατες τομάτες, κολοκυθάκια, φασόλια και ένα μπουκέτο αρωματικά λουλούδια.
Άλλη ημέρα η κρητικιά κυρία Ελένη τον καλεί στο σπίτι της για να του δείξει και να του προσφέρει γινωμένα πρόωρα σύκα και αχλάδια. Άλλη φορά τον καλεί ο κυρ-Αλέξανδρος για τραπέζι με εκλεκτά εδέσματα γαλλικής κουζίνας.
Ο π. Ανδρέας μέσα σε λίγο καιρό στην Υπάτη έχει κιόλας ήδη κερδίσει τις καρδιές των ενοριτών του, όλοι τον θέλουν και γίνεται το «μήλον της έριδος». Οι κουβέντες συνεχίζονται πάντοτε ακατάπαυστα. Διάλογοι φιλικοί, εγκάρδιοι, ευχάριστοί και ενίοτε γόνιμοι και εποικοδομητικοί.
Η απαράμιλλη, ελκυστική εις το έπακρον, για τον αναγνώστη, απόδοση του κειμένου οφείλεται στο ύφος και στο ήθος του συγγραφέα, στη χαρακτηριστική έκφραση, στην φραστική διατύπωση. Το έμφυτο χάρισμά του για το «ευ πράττειν» η ευαισθησία του για την καλλιέπεια, η αίσθηση του μέτρου, η αγάπη του για τον άνθρωπο, η αφοσίωσή του στην Εκκλησία και η αμετακίνητη πίστη του στον Εσταυρωμένο εκπέμπουν μιαν ανεξιχνίαστη μυστηριακή δύναμη.
Το έργο του π. Ανδρέα στο οποίο τα αυτοβιογραφικά στοιχεία συμπλέκονται με τα αντικειμενικά, δονείται από ένα σπάνιο, παραδειγματικό και βαθύτερο ανθρωπισμό που λες και αποπνέει ένα άρωμα της κατανυκτικής υμνωδίας του Ρωμανού και από το κάλλος της φύσης. Εξ’ άλλου στο έργο του τα έθιμα, οι παραδόσεις και οι λαϊκές δοξασίες δεν μεταφέρονται με τη συνήθη γραφικότητα και νατουραλιστική απόδοση, αλλά υπόκεινται σε μια συναισθηματική και πνευματική φόρτιση που εκπορεύεται από τον έντονο ψυχισμό του συγγραφέα.
Γλώσσα ρέουσα, βαθύτατα προσωπική, γεμάτη λάμψη και σφρίγος. Αδρός, ανεπιτήδευτος, παραστατικός ευκολονόητος λόγος. Καίρια ψυχογράφηση των ηρώων, γόνιμη φαντασία, ανάλαφρο χιούμορ εκπέμπουν μιαν αξεπέραστη, εκλεπτυσμένη αισθητική.
Από τη σελίδα 203 και επέκεινα το διαφορετικό περιεχόμενο και η αισθητή, απροσδόκητη αλλαγή προσδίδουν μιαν εξαίσια μεν αλλά και εν πολλοίς αλληγορική αν όχι ακόμα και δυσδιάκριτη εννοιολογική απόχρωση στο κείμενο. Συμβαίνει κάποτε το ανεξήγητο, εκείνο που είναι δύσκολο αν όχι αδύνατο να ερμηνευθεί. Τα μακράν από τα ευτελή, τα ποταπά και τα φτηνά μιας περιρρέουσας ατμόσφαιρας των ρηχών σκέψεων.
Ο επαΐων αναγνώστης μεταφέρεται σε μια άλλην υπερβατική διάσταση, εκτός τόπου και χρόνου, λόγω των αγνών πηγαίων, συναισθημάτων, τα οποία συγκινούν εις το έπακρον, διότι απηχούν και εκφράζουν εκτενέστερα τον εσωτερικό ιδανικό και φωτεινό κόσμο, εκείνον τον πάνω από τον αισθητό, ενός ανθρώπου ευαίσθητου, ενάρετου, ολοκληρωμένου και προικισμένου.
Το βιβλίο του π. Ανδρέα εκδίδεται a-propos, στην κατάλληλη στιγμή εν μέσω δυσμενούς κλίματος και αρνητικών πολυάριθμων, καθημερινών βιωμάτων και εκπέμπει μια ζωογόνο πνοή ζεφύρου, που κατεβαίνει μυρωμένη κι ολόδροση από τις πλαγιές με τα έλατα της Οίτης. Κι ακόμα αποπνέει αισιοδοξία κι ελπίδα και προσφέρει, όσον ένεστι, μια πολύτιμη ψυχική υγεία σ’ έναν κόσμο βυθισμένο σε μελαγχολία και σε μαύρες σκέψεις για ένα μέλλον αβέβαιο, ακαθόριστο και απρόβλεπτο. Γι’ αυτό του αξίζει κάθε τιμή!
Εν κατακλείδι οφείλω να επισημάνω την ευλαβική αφιέρωση του πονήματος, πρωτίστως στη Μητέρα των όλων, Θεοτόκο, Παρθένο Μαρία και δευτερευόντως σε όλες τις Μητέρες, τόσον τις εγγύς και τις περί τον συγγραφέα, όσον και τις μακράν και πέραν τούτου.
Ειρήσθω εν παρόδω ότι από τη λέξη Μητέρα, παράγονται οι ομόριζες, «μαία», «μαμή», «μήτρα», «μητριά», «μητρώον» κ.λπ. Η αρχαία λέξη μήτηρ απαντά σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές γλώσσες: γαλλ. Meze, αγγλ. Mother, γερμ. Mutter, σλαβ. Mati, λιθ. Mote. κ.λπ.
