Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΣΑΚΠΙΝΗ
Αμέτρητα ήτανε τα βιώματα που έζησε ο άνθρωπος τα παλιά χρόνια προκειμένου να κρατηθεί στη ζωή και αργότερα με πολλές θυσίες να προχωρήσει στην πρόοδό του.
Από αυτούς οι περισσότεροι έχουν φύγει από τη ζωή αλλά μας τα περιγράφουν τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους που προλάβανε να τα ζήσουν και μας τα διηγούνται για το καθένα ξεχωριστά χωρίς να παραλείψουν την κάθε λεπτομέρειά τους.
Οι κάτοικοι της πόλης και των χωριών του τόπου μας είχανε βρεθεί αντιμέτωποι με αυτά τα σκληρά βιώματα επί πολλά χρόνια και απορούν οι νεότεροι πως τα καταφέρανε και παραμείνανε στη ζωή οι προγονοί τους.
Σήμερα οι σκέψεις των ηλικιωμένων της περιοχής μας πήγε στους καφενέδες των χωριών και της πόλης μας που συχνάζανε τα βράδια μόνο οι άνδρες για να ξεκουραστούν παίζοντας κολτσίνα ή τριανταμία πίνοντας στο τέλος ρακή ή κρασί με τη συνοδεία μεζέ από καρύδια – σύκα – σταφίδες – ελιές – αγγούρι ανάλογα την εποχή.
Στο παραδοσιακό χωριό της Αγίας Ειρήνης που είναι νότια μεταξύ της πόλης και του Βρύσινα υπήρχε επίσης ο παραδοσιακός καφενές του Σταμάτη Σταματάκη που κληρονόμησε από τον πατέρα του Αντώνη που έχει φύγει από τη ζωή πριν από χρόνια.
Τον Σταμάτη τον διέκρινε το ύψος του, το γελαστό του πρόσωπο και πάντα αστείος προς όλους. Όλη την ημέρα πήγαινε στις αγροτικές και κτηνοτροφικές του εργασίες και το βράδυ στον καφενέ για να εξυπηρετεί τους χωριανούς με μια λάμπα που φώτιζε τον καφενέ και αργότερα με ένα λουξ και τέλος με το ρεύμα της ΔΕΗ.
Ο Σταμάτης γεννήθηκε το 1927 από τους γονείς Αντώνη και Άννα και μεγάλωσε στο χωριό Αγία Ειρήνη και φοίτησε στο Δημοτικό σχολείο Ρουσσοσπιτίου με πολλές δυσκολίες κατά τη διαδρομή του με τα πόδια από ένα στενό δρόμο. Όταν το τελείωσε ήτανε κοντά στους γονείς του στα χωράφια και στα πρόβατά τους για να επιβιώνει η οικογένειά τους. Όταν μεγάλωσε πήγε στρατιώτης και μετά έλαβε μέρος και στην εθνική αντίσταση.
Στη συνέχεια ήρθε σε γάμο με την Γεωργία Κλαπάκη και αποκτήσανε 4 παιδιά: τον Μανόλη, τον Αντώνη, την Αριστέα και την Ειρήνη όπου τα μεγαλώσανε με αρχές με ήθη και έθιμα που είχανε πάρει από τους γερόντους των.
Όταν μεγαλώσανε το ένα μετά το άλλο αποκατασταθήκανε δημιουργώντας άριστες οικογένειες κοντά στα επαγγέλματά τους εκτός του Μανόλη που έμεινε κοντά στους γονείς του για να συνεχίσουν μαζί την αξιοποίηση της περιουσίας τους και να βελτιώσουν με σύγχρονες εγκαταστάσεις την κτηνοτροφία τους.
Ο Σταμάτης όμως δεν ξεχνούσε τους χωριανούς και τους φίλους γι’ αυτό τα απογεύματα τις Κυριακές και τις γιορτές ο καφενές του ήτανε ανοικτός.
Έτσι ο ίδιος και η Γεωργία νιώθανε ξεκούραση και παρέα στις μοναξιές του χωριού με την παρουσία των χωριανών και φίλων στον καφενέ τους.
Ορισμένες φορές ο Σταμάτης όταν συναντούσε στο βουνό ομανίτες το βράδυ τελείως ξαφνικά τους έψηνε η γυναίκα του και σταματούσανε τα χαρτιά για να γευτούν την νοστιμάδα τους με κρασί. Πολλές φορές τα λίγα τραπεζάκια τον χειμώνα μέσα και το καλοκαίρι έξω στην αυλή με την κρεβατίνα ήτανε γεμάτα.
Το χειμώνα με το κρύο άναβε το τζάκι και οι οφτές πατάτες με τις θρούμπες ελιές άνοιγε την όρεξη όλων να πιούνε τη ρακή τους.
Στην παρέα και ο καφετζής είχε το ποτήρι του και προσπαθούσε όλοι μαζί να περάσουν καλά και να τους φύγει η κούραση της ημέρας που είχανε.
Μια χρονιά στις δυο του Νοέμβρη που ήτανε πολλοί στον καφενέ τους είπε: Αύριο θα πάω στον αρμό στο χασίλι να στέσω τέλια (σύρματα) να πιάσω ένα λαγουδάκι για μεζέ αλλά μόνο να μην το μάθει κανείς και θα βρω τον μπελά μου! Το βράδυ αν μυριστείτε στιφάδο θα κάνουμε παρέα και θα δοκιμάσουμε το φετινό μου κρασί μια που είναι και του Αγίου Γεωργίου του μεθυστή.
Πράγματι, ο λαγός πιάστηκε στο τέλι και γίνανε όλα όπως τα μελέτησε ο Σταμάτης. Ο μεζές έβγαλε κέφι μέχρι τα μεσάνυκτα οπότε αρχίσανε να τραγουδούν με μαντινάδες αλλά και ο γέρος Χιώτης τραγούδησε αμανέ μικρασιάτικο.
Εκτός των άλλων και το σπίτι του ήτανε φιλόξενο να προσφέρει κεράσματα στην αυλή του στην γιορτή του γιου του, στην κουρά των προβάτων και στις 5 Μαΐου γιορτή της Αγίας Ειρήνης που γιόρταζε το χωριό τους.
Στην κουρά καλούσανε τους φίλους να κουρέψουν τα πρόβατα αλλά εννοούσανε και για να πιούνε μπόλικο κρασί από τα αμπέλια τους με το δικό τους κρέας και το πιλάφι.
Σε όλες αυτές τις χαρές είχανε συμμετοχή και οι οικογένειες των παιδιών τους με τα εγγόνια να αγκαλιάζουν τον παππού και τη γιαγιά και να χαίρονται για την αγάπη τους και την πρόοδό τους.
Όπως λέγανε οι παλιοί εκεί που όλα πηγαίνανε κορδόνι στην οικογένεια δεν άργησε να δοκιμάσει μεγάλη στεναχώρια όταν έφυγε από τη ζωή ο Σταμάτης. Έφυγε για πάντα ο στυλοβάτης μιας μεγάλης οικογένειας της περιοχής μας χωρίς να προλάβει να χαρεί περισσότερο τα εγγόνια του και να δει το γιο του να δημιουργεί οικογένεια όπως τα άλλα του παιδιά.
Ο Μανώλης με τη μάνα του την αρχόντισσα του χωριού δεν το βάλανε ποτέ κάτω. Για όλα κάνανε αγώνα για να διατηρηθούν εκτός από τον καφενέ που έμεινε για πάντα κλειστός και οι χωριανοί και οι φίλοι που περνούν είναι πικραμένοι που τον αντικρίζουν και μονολογούν αυτό που στερηθήκανε χωρίς να υπάρχει τρόπος να τον δουν ποτέ ανοικτό.
Ο Μανόλης στη συνέχεια για να ξεκουράσει τη μάνα του και για να έχει συμπαράσταση ήρθε σε γάμο με την εκλεκτή του Ευαγγελία Μπερνιδάκη που έδωσε ζωντάνια στην οικογένεια αλλά και πραγματοποιήθηκε το όνειρο του πατέρα του. Έτσι μαζί κερδίσανε το στοίχημα του γάμου και μπήκανε γερά θεμέλια στο σπίτι τους για το μέλλον.
Ο χρόνος προχωρούσε χαρούμενος φέροντας εις τον κόσμο τον κληρονόμο του ονόματος του παππού του Σταμάτη και εκτός αυτού να έχει και την πλήρη ομοιότητά του. Δεν άργησε και να έρθει και η βάπτισή του που ήτανε παρόντες συγγενείς και φίλοι όπως πάντα το συνηθίζανε.
Ο αρθρογράφος που ήτανε πολύ στενός φίλος του καφετζή από συγκίνηση αφιέρωσε στον νεοφώτιστο με στίχους τις ευχές του: Χριστιανάκι εβαπτίστηκες, ο Θεός να σε φωτίζει, όλο υγεία και χαρά πάντα να σου χαρίζει!
Και: Χρόνια πολλά σου εύχομαι να ζήσεις και να ευτυχήσεις και του παππού σου τις λεβεντιές να τις ακολουθήσεις.
Τέλος, με την πρόσφατη επίσκεψη στην Αγία Ειρήνη που κάναμε στην κυρία Γεωργία ηλικιωμένη σήμερα είδαμε τον καφενέ να έχει μετατραπεί σε δωμάτιο επισκεπτών με άριστη εμφάνιση. Έχει εις το μέσον ένα τραπέζι και επάνω υπάρχουν φωτογραφίες σε άλμπουμ του Σταμάτη από την παιδική ηλικία του στρατού, των παιδιών του, των εγγονών του και των φίλων για να τις βλέπουν στις οικογενειακές τους επισκέψεις.
Επίσης καρέκλες και ορισμένα κάδρα στους τοίχους και το τζάκι που μαρτυρούν την πρώην ύπαρξη του καφενέ. Όλοι μας του ευχόμαστε την ανάπαυσή του. Αυτή η παράδοση της κρητικής οικογένειας πρέπει να συνεχιστεί.
* Ο Γιάννης Τσακπίνης είναι απόστρατος αξιωματικός
