«Παγκόσμια αναστάτωση» με άμεσες και σαφείς επιπτώσεις στην ενεργειακή αγορά και την αλυσίδα εφοδιασμού προκάλεσε η ευρεία στρατιωτική επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία. Οικονομικοί αναλυτές θεωρούν πλέον δεδομένη την έναρξη μιας καινούργιας (και μακράς για πολλούς) περιόδου αυξήσεων σε ρεύμα και φυσικό αέριο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Με το πρώτο πάτημα της σκανδάλης, αυτομάτως αυξήθηκαν οι τιμές συγκεκριμένων ειδών. Το ντόμινο της ακρίβειας φαίνεται ότι θα συνεχιστεί με μεγαλύτερη ένταση, παρατείνοντας κι άλλο την εκτόνωση μέρους των παράλληλων και πολλαπλώς εξαπλωνόμενων (σε όλο τον πλανήτη αλλά και στην πατρίδα μας) κρίσεων.
Παράγοντες της αγοράς παρακολουθούν με κομμένη την ανάσα τις εξελίξεις στο πολεμικό μέτωπο, όντες πολύ προσεκτικοί στις (μακροπρόθεσμες) προβλέψεις και προσεγγίσεις τους.
Άλμα… σε σιτηρά, δημητριακά και ηλιέλαιο
«Λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, έχουμε εκτίναξη των τιμών στα σιτηρά, τα δημητριακά και στο ηλιέλαιο» λέει στα «Ρ.Ν» ο κ. Νεκτάριος Κανακαράκης, πρόεδρος του Επιστημονικού Σωματείου Logistics (Εφοδιασμού) Κρήτης και διευθυντής Logistics σε τοπική αλυσίδα σούπερ μάρκετ. Όπως θα εξηγήσει, οι δύο αυτές χώρες «Κάνουν το 30% των εξαγωγών, παγκόσμια, σε σιτηρά και δημητριακά και γύρω στο 80% (των εξαγωγών) σε ηλιέλαιο», προσθέτοντας πως «Η Ρωσία και η Ουκρανία είναι επίσης μεγάλοι παραγωγοί σε αλουμίνιο, χαλκό, νικέλιο, σε λευκόχρυσο, ουράνιο, τιτάνιο, άνθρακα, ξυλεία και λιπάσματα».
Ο κ. Κανακαράκης επικοινώνησε με «μεγάλο έμπορο» οπωροκηπευτικών, ο οποίος κι αναμένει «εκτίναξη τιμών και στα λιπάσματα». Στο ήδη «Επιβαρυμένο πεδίο ακρίβειας, προστίθεται άλλο ένα 5% περίπου, με τα δημητριακά, τα σιτηρά και το ηλιέλαιο» είναι ο πρόχειρος υπολογισμός του, παραδεχόμενος πως «Δεν έχουμε διαμορφώσει ακόμα πλήρη εικόνα. Το Σωματείο μας κοιτάζει ήδη τις επόμενες μέρες, αν αυτή η ακρίβεια θα εκτιναχθεί και θα συμπαρασύρει κι άλλα προϊόντα. Αν έρθουν αυξήσεις, αυτό δεν θα γίνει άμεσα, αλλά τις επόμενες μέρες. Αλλά δεν θα είναι σταθερές. Δεν θα έρθουν για να μείνουν. Αν ηρεμήσει η κατάσταση, αν σταθεροποιηθεί, οι αυξήσεις δεν θα έρθουν για να μείνουν. Θα επανέλθουν οι τιμές σε φυσιολογικά επίπεδα» είναι το καλό σενάριο που εξετάζει ο πρόεδρος του Επιστημονικού Σωματείου Logistics (Εφοδιασμού) Κρήτης. «Επειδή όμως η Ευρώπη εξαρτάται ενεργειακά σε ένα 30-35% από τη Ρωσία, σίγουρα θα έχουμε αλλαγές και στα προϊόντα που εισάγουμε από χώρες της Ευρώπης. Και βέβαια, το μεταφορικό κόστος ανεβαίνει με τη σειρά του, άρα θα υπάρχει μία άνοδος των τιμών, την οποία δεν μπορώ να την εκτιμήσω. Είναι η πρώτη φορά που δεν μπορώ να κάνω εκτιμήσεις» θα ομολογήσει ακόμα, αρκούμενος να παρατηρήσει: «Οι πρώτες ύλες αυξάνονται, σίγουρα κι εκεί περιμένουμε μία ευρεία άνοδο των τιμών σε όλα τα προϊόντα ευρείας κατανάλωσης».
Τα πολεμικά γεγονότα έχουν αλλάξει όλο το σκηνικό εφοδιασμού, γύρω από την (φουρτουνιασμένη) Μαύρη Θάλασσα. «Μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες κοιτούν την επόμενη μέρα, το πώς θα διαμορφώσουν το σκηνικό δράσης τους» σημειώνει ο κ. Κανακαράκης. Σύμφωνα με τα όσα αντλεί κι ερμηνεύει απ’ τις καταναλωτικές τάσεις και συμπεριφορές σε τοπικό επίπεδο, οι Κρητικοί προσώρας παραμένουν ψύχραιμοι. Θα τολμήσει πάντως να πει, πώς ίσως «αύριο μεθαύριο» να υπάρξει μεγαλύτερη ζήτηση σε ζυμαρικά και όσπρια, σε μία προσπάθεια αποθεματοποίησης, λόγω της αύξησης των τιμών στα σιτηρά.
Ζημιά απ’ τα «παράλληλα συμβάντα»
«Η Κρήτη δεν θα επηρεαστεί στον βαθμό των εξαγωγών άμεσα, διότι η Ουκρανία και η Ρωσία δεν είναι οι χώρες υψηλού ενδιαφέροντος για τις κρητικές εξαγωγές. Βρίσκονται πολύ χαμηλά στο ranking των χωρών που αγοράζουν τα κρητικά προϊόντα» μας πληροφορεί ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων Κρήτης Άλκης Καλαμπόκης και γίνεται πιο συγκεκριμένος: «Η Ρωσία δεν έχει ξεπεράσει ποτέ το 1% τα τελευταία χρόνια. Την ίδια συζήτηση κάναμε και το 2014 με τα τότε γεγονότα και το εμπάργκο που είχε κηρύξει η Μόσχα στα ευρωπαϊκά προϊόντα. Υπήρχε ανησυχία. Η Ουκρανία από την άλλη δεν έχει ξεπεράσει το 0,2%. Και σε χρήματα δεν έχουν ξεπεράσει τις 600.000 ευρώ – οι εξαγωγές μας. Στη Ρωσία, το μεγαλύτερο αντίστοιχο ποσό είναι 4,2 εκατομμύρια ευρώ».
Παρ’ όλα αυτά, η ρωσο-ουκρανική κρίση «Θα επιφέρει άλλα προβλήματα που θα επηρεάσουν τις κρητικές εξαγωγές ευρύτερα» είναι η ανάγνωση που κάνει ο κ. Καλαμπόκης.
Το σκεπτικό του εδράζεται σε τρεις καθοριστικούς παράγοντες: «Πρώτον, θα δούμε αυξήσεις στο κομμάτι της ενέργειας, άρα το προϊόν μας θα είναι ακριβότερο. Δεύτερον, θα έχουμε αυξήσεις στο κομμάτι της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ήδη τα μεταφορικά κόστη έχουν εκτιναχθεί στα ύψη. Όπερ σημαίνει, πώς ένας μεγάλος γεωγραφικός χώρος, ο οποίος θα αποκλειστεί προσωρινά από τις χερσαίες – κι ένα κομμάτι θαλάσσιες – μεταφορές θα επιφέρει άλλη αύξηση στα μεταφορικά. Τρίτον, το κομμάτι σιτηρά, ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο, καλαμπόκι που η Ουκρανία είναι μέσα στις πέντε μεγαλύτερες παραγωγικές χώρες κυρίως σιτηρών, θα επιφέρει αυξήσεις. Όσο κι αν εμάς στην Ευρωπαϊκή Ένωση, δεν είναι η κύρια προμηθεύτριά μας χώρα. Όμως, όταν λόγω πολέμου θα υπάρξει και καταστροφή στην παραγωγή (στους χώρους) και αποκλεισμός των εξαγωγών της Ουκρανίας, θα υπάρξει αυξημένη ζήτηση και μειωμένη παραγωγή. Άρα, αυξήσεις στις τιμές. Άρα, οι επιπτώσεις θα είναι παράλληλες, που θα οδηγήσουν στην αύξηση των τιμών των προϊόντων μας. Που ήδη ως περιφέρεια ήμασταν ακριβοί λόγω της ποιότητας. Τώρα θα είμαστε παραπάνω ακριβοί. Επομένως, αυτό θα κάνει πιο δύσκολο για τον καταναλωτή να αγοράζει τα προϊόντα μας».
Ο κ. Καλαμπόκης δεν βλέπει να έρχεται άμεσα η οικονομική αποσυμπίεση. «Στο πεδίο της ενέργειας περιμέναμε ότι θα γίνει τους πρώτους μήνες του 2022. Τώρα, δεν πρόκειται να συμβεί κάτι τέτοιο. Άρα θα παραταθεί η αύξηση στο ενεργειακό κόστος. Θα συμπαρασύρει όλη την αλυσίδα. Όταν ακριβαίνει το ενεργειακό κόστος, ακριβαίνουν και οι μεταφορές. Ακριβαίνει και το κόστος παραγωγής. Άρα, η τελική τιμή του προϊόντος είναι αυξημένη» αναφέρει και συνοψίζει: «Δεν είναι άμεσες οι επιπτώσεις, τα παράλληλα όμως συμβάντα, θα επιφέρουν αυξήσεις στα προϊόντα. Θα γίνουν πιο… δυσπρόσιτα στους υπάρχοντες πελάτες μας, λόγω ενέργειας, λόγω πρώτων υλών και λόγω αύξησης στο κόστος μεταφοράς».
