Η ψυχική υγεία ενός ατόμου είναι άμεσα συνδεδεμένη με την οικογένεια στην οποία ανήκει. Η δομή, οι ρόλοι, οι κανόνες που τη διέπουν, αλλά και οι τρόποι με τους οποίους τα μέλη της επικοινωνούν καθορίζουν βασικά στοιχεία της προσωπικότητας του ατόμου, καθώς και τον τρόπο που βλέπει τον εαυτό του και τους άλλους. Η οικογένεια όμως ταυτόχρονα αποτελεί και το «καταφύγιο» που παρέχει πρακτική βοήθεια και συναισθηματική στήριξη στα μέλη της που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και βρίσκονται σε κατάσταση κρίσης.
Η συμβολή της οικογένειας σε ένα μέλος της που αντιμετωπίζει μία ψυχική διαταραχή είναι πολύ σημαντική, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια με την προσπάθεια που γίνεται να κλείσουν τα άσυλα και να μεταφερθεί η φροντίδα και θεραπεία τους ασθενούς στην κοινότητα.
Η εμφάνιση μιας ψυχικής νόσου σε ένα μέλος της οικογένειας πυροδοτεί ποικίλα συναισθήματα και αντιδράσεις σε όλα τα μέλη της. Απόσυρση, ντροπή, ενοχές, απογοήτευση, φόβος, μοναξιά, άγχος, σύγχυση, θυμός, θλίψη, απελπισία είναι μερικά από τα συναισθήματα που οι οικογένειες βιώνουν, όταν ένας συγγενής τους νοσήσει. Συχνά δυσκολεύονται να μιλήσουν για το πρόβλημά τους σε συγγενείς και φίλους και να ζητήσουν βοήθεια από τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας.
Οι οικογένειες νοιώθουν μόνες τους στην αντιμετώπιση της δύσκολης αυτής νέας κατάστασης και έχουν ανάγκη να ενημερωθούν για την ασθένεια, να αποκτήσουν δεξιότητες επικοινωνίας και διαχείρισης των δύσκολων καταστάσεων που προκύπτουν και να υποστηριχτούν συναισθηματικά.
H εκπαίδευση των οικογενειών που έχουν μέλη με ψυχική ασθένεια προσφέρει σημαντική βοήθεια στην ανάκαμψη του ασθενούς. Η εκπαίδευση έχει καλύτερα αποτελέσματα όταν γίνεται ομαδικά, γιατί έτσι προάγεται η ανταλλαγή απόψεων και η αμοιβαία ενίσχυση των μελών της ομάδας. Εξάλλου, φαίνεται ότι οι ψυχοεκπαιδευτικές παρεμβάσεις μειώνουν τον κίνδυνο των υποτροπών και βοηθούν στη σταδιακή επανάκτηση των ικανοτήτων που είχαν οι ασθενείς πριν νοσήσουν μέσω ενός υποστηρικτικού και ήρεμου οικογενειακού περιβάλλοντος.
Για τους λόγους αυτούς έχουν σχεδιαστεί προγράμματα παρέμβασης σε οικογένειες που φροντίζουν ανθρώπους με ψυχικές διαταραχές. Ένα τέτοιο πρόγραμμα θα πραγματοποιηθεί για τέταρτη συνεχή χρονιά στο Κέντρο Ψυχικής Υγείας Ρεθύμνου. Πρόκειται για ένα σεμινάριο που απευθύνεται σε συγγενείς ή/και φροντιστές ατόμων με ψύχωση (σχιζοφρένεια, διπολική διαταραχή). Θα ξεκινήσει την Τετάρτη 28 Νοεμβρίου 2012 και θα ολοκληρωθεί σε 10 δίωρες εβδομαδιαίες συναντήσεις.
Οι στόχοι του σεμιναρίου αυτού είναι οι εξής:
1. Να προσφέρει έγκυρες επιστημονικές πληροφορίες σχετικά με τις ψυχικές διαταραχές.
2. Να εκπαιδεύσει τους συγγενείς να αντιμετωπίζουν κατάλληλα τους ασθενείς, μέσα από την απόκτηση στρατηγικών επίλυσης προβλημάτων.
3. Να συμβάλλει στη βελτίωση του τρόπου επικοινωνίας με τον ψυχικά ασθενή.
4. Να βελτιώσει την ικανότητα διαχείρισης των συναισθηματικών προβλημάτων.
5. Να ενδυναμωθούν τα μέλη της οικογένειας και να υποστηριχθούν συναισθηματικά.
6. Να προάγει την ενεργοποίηση ενός δικτύου οικογενειών, με σκοπό την αποφυγή της κοινωνικής απομόνωσης και του στιγματισμού.
Πιο συγκεκριμένα το πρόγραμμα του ψυχοεκπαιδευτικού σεμιναρίου που θα πραγματοποιήσει το Κ.Ψ.Υ. Ρεθύμνου είναι:
28/11/2012 «Τι μπορούμε να κάνουμε μαζί»: Γνωριμία, προσδοκίες και στόχοι του σεμιναρίου.
5/12/2012 Ψυχωσικές διαταραχές: Συμπτώματα, πορεία, συχνότητα, διάγνωση.
12/12/2012 Τα αίτια των ψυχωτικών διαταραχών.
19/12/2012 Θεραπεία (1): Φαρμακευτική αγωγή.
9/01/2013 Θεραπεία (2): Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις. Ο ρόλος της οικογένειας στη θεραπευτική προσπάθεια.
16/01/2013 Ζώντας με έναν άνθρωπο με ψύχωση. Στρατηγικές αντιμετώπισης και πρακτικές συμβουλές για την καθημερινότητα.
23/01/2013 Τρόποι επικοινωνίας με τον ασθενή: εκπαίδευση σε δεξιότητες και τεχνικές επίλυσης προβλημάτων.
30/01/2013 Υποτροπές, κρίσεις και επείγουσες καταστάσεις: Σχέδιο δράσης για την αντιμετώπισή τους.
6/02/2013 Μιλώντας για τα συναισθήματά μας. Αντιμετωπίζοντας το κοινωνικό στίγμα, τους μύθους και τις προκαταλήψεις. Σύλλογοι οικογενειών για την ψυχική υγεία.
13/02/2013 «Τι κάναμε μαζί»: Κλείσιμο σεμιναρίου-αξιολόγηση.
Είναι καιρός πια να συνειδητοποιήσουμε ότι ψυχική ασθένεια είναι μία ασθένεια σαν όλες τις άλλες και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ντροπή ούτε για το άτομο, ούτε για την οικογένειά του. Η οικογένεια μπορεί όμως να συμβάλλει ενεργά στη στήριξη των ασθενών, στη μείωση των υποτροπών και σε μια καλύτερη ποιότητα ζωής.
*Δηλώσεις συμμετοχής για το ψυχοεκπαιδευτικό σεμινάριο οικογενειών στο Κ.Ψ.Υ. (Δημοκρατίας 24) και στα τηλ. 28310 20799 (υπεύθυνη εγγραφών: Μαρία Δρανδάκη).
