Η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη Ηρακλείου έχει μια μεγάλη παράδοση στον τομέα των εκδόσεων. Η παράδοση αυτή αρχίζει τη δεκαετία του 1980 με τον αείμνηστο Νίκο Γιανναδάκη στη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης, ο οποίος, μέχρι τον θάνατό του το 1998 με την αμέριστη συμπαράσταση του διανοούμενου δημάρχου και επίσης μακαρίτη Μανόλη Καρέλλη, μας άφησε δεκάδες εκδόσεων σημαντικών τόσο ως προς την αισθητική τους όσο και ως προς το περιεχόμενο.
Η εκδοτική δραστηριότητα της Βικελαίας συνεχίστηκε αμείωτη και μετά τον θάνατο του Νίκου Γιανναδάκη και συνεχίζεται μέχρι σήμερα από τον διάδοχό του στη διεύθυνση της Βιβλιοθήκης Δημήτρη Σάββα, με εκδόσεις ποιότητας με τις περισσότερες να είναι κρητολογικού περιεχομένου.
Στα χέρια μου έφτασαν οι παρακάτω πέντε πρόσφατες εκδόσεις της Βικελαίας, τις οποίες παρουσιάζω εδώ συνοπτικά για ενημέρωση του Ρεθεμνιώτικου αναγνωστικού κοινού:
1. Σ.Ν. Φιλιππίδης, Έξι και ένα μελετήματα για τον Νίκο Καζαντζάκη, α’ έκδοση 2017.
Το βιβλίο, όπως αναφέρει και ο τίτλος του, περιέχει έξι μελετήματα του συγγραφέα για τον Νίκο Καζαντζάκη, γραμμένα κατά καιρούς. Επίσης στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται ένα έβδομο μελέτημα για την ποιητική τέχνη του Καζαντζάκη στις Τερτσίνες, το οποίο ο Σ.Ν. Φιλιππίδης έχει συμπεριλάβει στο βιβλίο ως Επίμετρο. Ο Σταμάτης Φιλιππίδης δίδαξε για πολλά χρόνια στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και έζησε όλα αυτά τα χρόνια στο Ρέθυμνο. Ο Καζαντζάκης είναι από προσφιλή του θέματα όπως δείχνουν τα δημοσιεύματά του. Σήμερα ζει στα Χανιά και θεωρεί πλέον την Κρήτη ως δεύτερη πατρίδα του, αφού είναι Αθηναίος την καταγωγή.
2. Imogen Grundon, Ο αρχαιολόγος Τζων Πεντλέμπουρυ. Βιογραφία ενός παράτολμου ανθρώπου, α’ έκδοση 2017, Πρόλογος Patrick Leigh Fermor, Μετάφραση Γεωργίας Κατσαλάκη-Γιανναδάκη.
Είναι μια ογκώδης έκδοση 630 σελίδων απόλυτα τεκμηριωμένη και επιστημονικά συντεταγμένη. Όπως λέει και ο υπότιτλος του βιβλίου, πρόκειται για τη βιογραφία του Άγγλου αρχαιολόγου John Pendlebury, που είναι πολύ γνωστός στον κύκλο των αρχαιολόγων και όχι μόνο. Το βιβλίο αναφέρεται στη ζωή του Τζων Πεντλέμπουρυ ο οποίος διορίστηκε επιμελητής της Κνωσού το 1930, ήταν ο διάδοχος του Άρθουρ Έβανς και είχε πλούσια ανασκαφική δραστηριότητα στην Κρήτη. Επίσης ο Τζων Πεντλέμπουρυ διορίστηκε τον Ιούνιο του 1940 Γενικός Πρόξενος της Αγγλίας στην Κρήτη, όπου ανέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα για τη στρατιωτική οργάνωση της Κρήτης. Σκοτώθηκε στην περιοχή του Ηρακλείου κατά τη Μάχη της Κρήτης το 1941.
3. «Αρχείο Φράιμπουργκ». Έγγραφα της Γερμανικής Στρατιωτικής Διοίκησης περιόδου 1940-1945. Περιεχόμενα φακέλων, περιλήψεις εγγράφων, ευρετήριο κυρίων ονομάτων και τοπωνυμίων.
Μετάφραση-επεξεργασία: Μιχάλης Παπαδάκης, Επιμέλεια-εισαγωγή: Εμμανουήλ Γ. Χαλκιαδάκης, Τ. Α’ 2017.
Πρόκειται για κατάλογο των περιεχομένων του «Αρχείου Φράιμπουργκ», το οποίο απαρτίζεται από χιλιάδες γερμανικά έγγραφα της περιόδου 1940-1945, που αναφέρονται κυρίως στην Κρήτη. Στο τέλος της έκδοσης παρατίθενται ενδεικτικά ονόματα σημαντικών προσωπικοτήτων της Κρητικής Αντίστασης, της πολιτικής και του κλήρου, καθώς και ένας αριθμός σημαντικών τοπωνυμίων της Κρήτης. Το Αρχείο βρίσκεται στην κατοχή της Βικελαίας Βιβλιοθήκης σε ψηφιακή μορφή (21 CDs).
4. Μανόλης Καρέλλης, Λογοδοσία Ζωής, Επιμέλεια Κώστα Μπουρναζάκη, α’ έκδοση 2017.
Πρόκειται για έναν τόμο 320 σελίδων με κείμενα του Μανόλη Καρέλλη, αείμνηστου εκδότη – δημοσιογράφου και επί τέσσερις συνεχείς τετραετίες δημάρχου Ηρακλείου. Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε ενότητες κειμένων: α) Τα πρόσωπα, β) Τα δημοσιογραφικά, γ) Τα δημοτικά, δ) Κοντά στο βιβλίο, ε) Λογοτεχνικά.
Όπως προκύπτει από τα κείμενά του ο Μανόλης Καρέλλης υπήρξε χαρακτηριστικό παράδειγμα λογίου – πολιτικού, κάτι εξαιρετικά σπάνιο για τη εποχή μας.
5. Giovanni Pasculi, Αποστολή στην Κρήτη 1866-67, Ημερολόγιο Πολέμου, Ηράκλειο 2018.
Πρόκειται για το Ημερολόγιο του Ιταλού Γαριβαλδινού Giovanni Pasculi, που έφτασε στην Κρήτη τον Δεκέμβριο του 1866 για να βοηθήσει με τους συναδέλφους του εθελοντές την Κρητική Επανάσταση. Το χειρόγραφο διέσωσε και αποκατέστησε ο απόγονός του Rafaelle Pasculi, τη μετάφραση έκανε η Κατερίνα Παπαδάκη και την εισαγωγή ο Νίκος Ανδριώτης. Πρώτος ανακάλυψε το ημερολόγιο ο δικός μας Γ.Π.Εκκεκάκης (το κενό που μας άφησε φαίνεται κάθε μέρα και πιο δυσαναπλήρωτο), ο οποίος το παρουσίασε στο 9ο Κρητολογικό Συνέδριο το 2001.
Στις εκδόσεις της Βικελαίας του 2017 θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρουμε την έκδοση του πρωτοκόλλου του νοτάριου Zuane Longo, που περιέχει 194 συμβολαιογραφικές πράξεις της περιοχής του Ρεθύμνου των ετών 1487-1490. Την έκδοση έκανε ο γνωστός μας φίλος της Κρήτης Arnold F. van Gemert, που παλαιότερα (1987) μας είχε δώσει -μαζί με τον Wim Bakker- τον Μανόλη Βαρούχα, νοτάριο του Μοναστηρακίου Αμαρίου.
Πρέπει να εξομολογηθώ πως αισθάνομαι μια ζήλια και μια θλίψη επειδή οι δημόσιοι φορείς του Ρεθύμνου δεν δείχνουν μια ανάλογη δραστηριότητα έστω και σε μικρότερη κλίμακα. Έχω γράψει και παλαιότερα ότι με μια πρόβλεψη 10.000 ευρώ στον προϋπολογισμό τους θα μπορούσαν κάθε χρόνο να πραγματοποιούν μία με δύο εκδόσεις.
