Οι πιθανότητες να βρεθεί μια κοινή ευρωπαϊκή απάντηση στην προσφυγική κρίση ξεθωριάζουν γρήγορα. Οι πρόσφατες προσφυγικές ροές προς την Ευρώπη παρουσιάζουν μια νέα θεσμική, πολιτική και κοινωνική πρόκληση. Σημαντικά ορόσημα, όπως η συμφωνία του Σένγκεν, τίθενται υπό αμφισβήτηση. Ευρωπαϊκές χώρες, η μία μετά την άλλη, έχουν θέσει σε εφαρμογή ένα φαύλο κύκλο από σκληρότερες πολιτικές αποτροπής, ενώ μια κλιμακούμενη έλλειψη αλληλεγγύης και μια εκτροπή της ευθύνης για τη διαχείριση του προβλήματος σε άλλες χώρες., κυριαρχούν μεταξύ των εταίρων.
Σε αυτή την αποπνικτική ατμόσφαιρα, η προσφυγική κρίση ανέδειξε τον καθοριστικό ρόλο των ελληνικών συνόρων, ως τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αλλά η σημερινή ελληνική κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ έχει επιδεινώσει το πρόβλημα, υποτιμώντας την πολυπλοκότητά του και εμφανίζει μια αδικαιολόγητη ιδεολογική εμμονή σε μια πολιτική ανοικτών θυρών και στην αποδοχή όλων των μεταναστών, χωρίς εξαιρέσεις και προϋποθέσεις. Ειδικότερα, ο αφελής τρόπος με τον οποίο η σημερινή ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει όλους τους μετανάστες ως αιτούντες άσυλο οδήγησε σε χιλιάδες οικονομικούς μετανάστες να ισχυρίζονται ότι είναι Σύριοι, με τη χρήση πλαστών εγγράφων που εκδίδονται κυρίως στα ελληνοτουρκικά σύνορα.
Η Ελλάδα βρίσκεται σήμερα υπό έλεγχο από τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, σχετικά με τον τρόπο που διαχειρίζεται το ρόλο της στην εξασφάλιση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ, με τα γνωστά hotspots, όπου πρέπει να υπάρξει επαρκής ταυτοποίηση και καταγραφή των μετανάστες που φτάνουν εκεί, καθώς και να διεξαχθεί ομαλά και αποτελεσματικά η διαδικασία ελέγχου επιλεξιμότητα για το άσυλο και η ασφαλής μετεγκατάσταση τους στις χώρες προορισμού τους. Οι εκτιμήσεις ως προς τη σοβαρότητα του φαινομένου αυτού είναι ανησυχητικές.
Περίπου ένα εκατομμύριο πρόσφυγες και μετανάστες θα προσπαθήσουν να φτάσουν στην Ευρώπη από την Ελλάδα το 2016, σύμφωνα με το γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Ούτε η Ελλάδα ούτε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα δεν είναι σε θέση να διαχειρισθεί έναν τέτοιο αριθμό μαζικών αφίξεων, αν αφεθεί μόνη της. Μια κοινή και συνεκτική πρόταση θα πρέπει να συμφωνηθεί από τους ηγέτες όλων των φιλοευρωπαϊκών κομμάτων από όλα τα κράτη μέλη, στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την Πέμπτη.
Εδώ είναι πέντε προτάσεις για άμεση δράση που θα μπορούσαν να εφαρμοσθούν:
Η ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης μεταξύ των κρατών μελών για την εφαρμογή των υφιστάμενων αποφάσεων. Μια ευρωπαϊκή δύναμη για δράση έκτακτης ανάγκης θα πρέπει να είναι υπεύθυνη για την εποπτεία της καταγραφής των εισερχόμενων πληθυσμών, της διαδικασίας εξέτασης για την απόδοση ασύλου, της εγγύησης για αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης για τους πρόσφυγες και του συντονισμού της μετεγκατάστασης τους σε άλλα κράτη μέλη.
Ο σχεδιασμός μιας νέας πολιτικής για το άσυλο. Επί του παρόντος, τα 28 κράτη μέλη της ΕΕ εφαρμόζουν 28 διαφορετικές διαδικασίες για τη χορήγηση ασύλου, παρά τα κοινά κριτήρια. Η βασική αρχή του νέου κανονισμού θα πρέπει να είναι η δίκαιη και αναλογική κατανομή των προσφύγων με βάση κριτήρια όπως ο πληθυσμός, το ΑΕΠ, τα ποσοστά ανεργίας και ο αριθμός των αιτήσεων για άσυλο.
Το πλαίσιο της συνεργασίας με την Τουρκία πρέπει να αναθεωρηθεί. Η εκταμίευση των κονδυλίων της ΕΕ προς την Τουρκία πρέπει να συνδέεται με τις επιδόσεις της στην αποτροπή νέων μεταναστευτικών ροών και με τα ποσοστά επανεισδοχής των μεταναστών στα εδάφη της, με βάση τις διμερείς συμφωνίες που υπέγραψε με την Ελλάδα, καθώς και τις συμφωνίες της με την ΕΕ.
Η δημιουργία των κέντρων υποδοχής προσφύγων σε χώρες εκτός ΕΕ πρέπει να προχωρήσει. Ένας από τους σημαντικότερους λόγους για τους οποίους οι πρόσφυγες ξεκινούν για την Ευρώπη είναι η έλλειψη διαδικασιών για τη χορήγηση ασύλου σε χώρες όπως η Τουρκία, ο Λίβανος και η Ιορδανία. Αυτό μπορεί να αλλάξει και να συνδυαστεί περαιτέρω με άμεση οικονομική βοήθεια της Ένωσης προς τους πρόσφυγες , ώστε να βελτιώσουν οι ίδιοι τις συνθήκες διαβίωσής τους. Με τον τρόπο αυτό, τα δίκτυα των λαθρεμπόρων και οι παράνομοι διακινητές προσφύγων θα πληγούν μεσοπρόθεσμα από την πιθανότητα μιας νόμιμης «οδού» προς την Ευρώπη.
Ο σχηματισμός μιας νέας μεταναστευτικής πολιτικής με στόχο την ενσωμάτωση ενός περιορισμένου αριθμού προσφύγων και μεταναστών είναι αναγκαίος, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, σε συνδυασμό με μια αποτελεσματική πολιτική επαναπατρισμού για τους υπόλοιπους, είναι αυτό που έχει ανάγκη η Ευρώπη. Η ΕΕ έχει θεσπίσει ένα νέο εργαλείο προς την κατεύθυνση αυτή, την Ευρωπαϊκή μπλε κάρτα, έτσι ώστε οι επαγγελματικά εξειδικευμένοι μετανάστες να έχουν το δικαίωμα να εργάζονται στα κράτη μέλη της ΕΕ. Μια μερική αναθεώρηση αυτού του εργαλείου θα πρέπει να πραγματοποιηθεί, έτσι ώστε να ισχύει για περιορισμένο αριθμό.
