Πολύ μελάνι έχει ξοδευτεί για πολλά χρόνια, στην προσπάθεια να περιγραφούν οι βασικές προϋποθέσεις για την υγιή ανάπτυξη και ενηλικίωση των παιδιών. Μια όμως φράση από ένα παλιό βιβλίο, αποτυπώνει εύστοχα τις λιγοστές, μα σημαντικές, παιδικές «ανάγκες». «Ό,τι χρειάζεται η ψυχή ενός παιδιού είναι το φως του ήλιου, τα παιχνίδια, το καλό παράδειγμα και λίγη αγάπη», γράφει ο Ρώσος συγγραφέας Θιοντόρ Ντοστογιέφσκυ στους Αδελφούς Καραμαζώφ, σχεδόν 140 χρόνια πριν, το 1880. Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα του Παιδιού, μια μικρή παράθεση αριθμών και κάποιες σκόρπιες σκέψεις.
Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της οργάνωσης «Save the Children», τα οποία δημοσιοποιήθηκαν τον περασμένο Ιούλιο, 48,5 εκατομμύρια παιδιά που ζουν σε περιοχές συγκρούσεων σε όλο τον κόσμο, δεν έχουν πρόσβαση στο σχολείο και πάνω από τα μισά από αυτά τα παιδιά, είναι πρωτοβάθμιας σχολικής ηλικίας. Μάλιστα ο συνολικός παγκόσμιος αριθμός των παιδιών που δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση φτάνει τα 57 εκατομμύρια. Παράλληλα, από μια άλλη έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, προκύπτει ότι περισσότερα από 85 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας 5 έως 17 ετών εργάζονται σε όλο τον κόσμο. Το 2012, σχεδόν 6,6 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως, δηλαδή 18.000 παιδιά κάθε ημέρα, πέθαναν πριν συμπληρώσουν τα πέντε τους χρόνια, σύμφωνα με τρίτη έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα από την Unicef, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), την Παγκόσμια Τράπεζα και την Υπηρεσία Οικονομικών και Κοινωνικών Υποθέσεων του ΟΗΕ/Τμήμα Δημογραφικών Στοιχείων. Μόνο στη στενή «γειτονιά μας», ο ΠΟΥ δημοσίευσε μια έρευνα το Σεπτέμβρη με τίτλο «Ευρωπαϊκή έκθεση για την πρόληψη της παιδικής κακοποίησης», στην οποία αναφέρει ότι περισσότερα από 18 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 18 ετών κακοποιούνται στη Γηραιά Ήπειρο.
Κι αν τα παραπάνω δεν είναι αρκετά ας γίνει και μια μικρή αναφορά για τα «του οίκου μας». Η έκθεση του περασμένου έτους της Unicef, για την «Κατάσταση των παιδιών στην Ελλάδα 2012» αναδεικνύει ότι τα παιδιά που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, στη χώρα μας, υπολογίζονται σε 439.000 και το ποσοστό της παιδικής φτώχειας είναι 23%. Παράλληλα από την εν λόγω έκθεση προκύπτει ότι, 100.000 είναι οι ανήλικοι έως 16 ετών που εργάζονται, ενώ περίπου 6-8.000 παιδιά ευπαθών κοινωνικά οικογενειών χρειάζονται εμβολιασμό. Άλλωστε, ένα στα δύο παιδιά που φοιτούν σε Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και την Κρήτη, έχει υποστεί σωματική βία και ένα στα δέκα παιδιά σεξουαλική βία, όπως προκύπτει από έρευνα που διενήργησε η Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού στο πλαίσιο του Ερευνητικού Προγράμματος BECAN (Επιδημιολογική Μελέτη για την Κακοποίηση και Παραμέληση του Παιδιού στα Βαλκάνια), τα τελευταία τρία χρόνια σε 12.000 παιδιά που φοιτούν στην ΣΤ’ Δημοτικού, την Α’ Γυμνασίου και την Α’ Λυκείου σε σχολεία της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και της Κρήτης.
Μετά λοιπόν τους αριθμούς, ας μιλήσουν οι σκέψεις. Στη ζωή καθενός, τα παιδικά βιώματα και οι μνήμες (άλλοτε χαμόγελα κι άλλοτε κλάματα), αποτελούν τα «θεμέλια» της συναισθηματικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Καθημερινά αυτά τα θεμέλια για εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά υπονομεύονται, πολλές φορές ακόμα κι από το ίδιο τους το στενό περιβάλλον. Πριν από εικοσιένα χρόνια, το Δεκέμβρη του 1992, η «θεσμική» Ελλάδα επικύρωσε την υιοθέτηση της Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού του ΟΗΕ, τα 54 άρθρα της οποίας καλύπτουν όλα τα δικαιώματα των παιδιών χωρίζοντάς τα σε τέσσερις τομείς: Δικαιώματα Επιβίωσης, Ανάπτυξης, Προστασίας και Δικαιώματα Συμμετοχής.
Στις μέρες μας, μέσα από τα στοιχεία που αναφέρθηκαν κι έπειτα από πρόσφατα «φαινόμενα», όπως αυτό της «μικρής Σάρας», μπορεί κανείς άραγε να κάνει λόγο για τη διασφάλιση αυτών των δικαιωμάτων στην κοινωνική πραγματικότητα της χώρας; Μπορεί να εφησυχάζει με μια ημερήσια επέτειο μια φορά το χρόνο ή μήπως χρειάζεται καθημερινή κοινωνική παρέμβαση και δράση, τόσο συλλογικά όσο και ατομικά προκειμένου να εξασφαλιστούν «το φως του ήλιου, τα παιχνίδια, το καλό παράδειγμα και λίγη αγάπη», τροφή, εκπαίδευση και περίθαλψη, για όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά;
