Είναι μεγάλη ικανοποίηση να τιμώνται σε άλλες πόλεις δικοί μας άνθρωποι. Όπως τώρα που έχει προγραμματιστεί για τις 12 Ιουνίου ειδική εκδήλωση στα Χανιά υψηλών προδιαγραφών από το Κέντρο Κρητικής Λογοτεχνίας και Περιφερειακής Ενότητας Χανίων για να τιμηθεί και ο «δικός» μας Μανόλης Σκουλούδης.
Ιστορική οικογένεια οι Σκουλούδηδες, για την οποία ο εκλεκτός απόγονός τους κ. Αλκιβιάδης Καζούλης συγκεντρώνει σπουδαίο υλικό, μέρος του οποίου έχει αναρτηθεί στο διαδίκτυο. Οι ρίζες τους είναι στις Μαργαρίτες αλλά η συμμετοχή των περισσοτέρων σε επαναστάσεις ή τα υψηλά τους καθήκοντα κατά καιρούς που τους υποχρέωναν να μένουν σε μεγαλουπόλεις τους σκόρπισαν.
Εμείς είχαμε ξεκινήσει την αναφορά μας με έναν από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς παράγοντες στο μεταπολεμικό Ρέθυμνο, τον Πέτρο.
Είχαμε αναφέρει σχετικά με αυτόν:
Μια σπουδαία προσωπικότητα
Είναι μερικά πράγματα που ακόμα και ο χρόνος έχει σεβαστεί. Για παράδειγμα τον απόηχο της φωνής του Πέτρου Σκουλούδη, που είχε και αυτό το θείο χάρισμα να πλουτίζει την πληθωρική του προσωπικότητα.
Όσοι ευτύχισαν να τον ακούσουν διατηρούν πάντα την πρώτη εκείνη συγκίνηση. Φωνή βαθιά, γεμάτη, καθάρια που πρόσταζε τον λόγο και τα σημεία στίξης κι εκείνα υπάκουαν πειθήνια. Για να συνθέτουν ένα μοναδικό αποτέλεσμα.
Η πρώτη και τελευταία φορά που είχα κι εγώ το προνόμιο να τον ακούσω ήταν στον Δημοτικό Κήπο, την πρώτη φορά που το Λύκειο με την ευκαιρία του Κλήδονα συνδύαζε το έθιμο με τις γνωστές αρχαίες τελετές. Είχα μείνει εκστατική. Και μάλιστα τον έφερνα πάντα σαν παράδειγμα όταν, αργότερα, προϊστάμενοί μου στην ΕΡΤ εκθείαζαν εκφωνητές.
– Σκέψου τους έλεγα να ακούγατε κι έναν ερασιτέχνη τον Πέτρο το Σκουλούδη. Εκεί να σας ήθελα να κάνετε συγκρίσεις.
Ένας «Πατούχας» μοναδικός
Ο συμπολίτης μας αυτός δέσποζε επί σειρά ετών στην πολιτιστική μας ζωή. Κι ήταν τόσο καλός που λέγεται ότι κάποτε έφερε σε δύσκολη θέση ακόμα και τον μεγάλο μας Μάνο Κατράκη.
Ήταν τότε που ο κορυφαίος μας ηθοποιός έκανε περιοδεία με τον «Πατούχα». Στο Ηράκλειο και μετά από μια παράσταση εξαιρετικά επιτυχημένη, ανέφερε σε τυχαία συζήτηση με φίλους ότι επόμενος σταθμός θα είναι το Ρέθυμνο.
«Μην το επιχειρήσεις» πετάχτηκε κάποιος από τη συντροφιά, «Κάποιος Σκουλούδης παίζει αυτή την εποχή το ίδιο έργο και λένε ότι είναι καταπληκτικός. Τέτοιο «Πατούχα» ούτε επαγγελματίας δεν βγάζει».
Πάθος με το θέατρο
Ο Πέτρος Σκουλούδης είχε πάθος με το θέατρο. Στις ηθογραφίες κυρίως ήταν απαράμιλλος. Και μας έδωσε πολλές επιτυχίες σαν ένα από τα βασικά στελέχη της ερασιτεχνικής σκηνής. Από τους καλύτερους μαθητές του κι ο μεγάλος μας και αξέχαστος Λευτέρης Κορωνάκης.
Ο Πέτρος Σκουλούδης γεννήθηκε στις Μαργαρίτες Μυλοποτάμου το 1914. Μαθητής ακόμα του Γυμνασίου ασχολήθηκε με το θέατρο.
Μετά το Γυμνάσιο υπηρέτησε τη θητεία του κι αργότερα ντύθηκε πάλι στο χακί για να πολεμήσει στο αλβανικό μέτωπο. Με την κατάρρευση βρέθηκε στην ίδια γραμμή με τις ανυπότακτες συνειδήσεις. Οργανώθηκε από τους πρώτους στην αντίσταση και επέστρεψε στην ασφάλεια του σπιτιού του μόνο με την απελευθέρωση. Για τον ατίθασο λεβέντικο χαρακτήρα του κάνει αναφορά και ο Ανδρέας Νενεδάκης στους «Βουκεφάλες» του.
Η Τέχνη ήταν η μαγευτική Σειρήνα που τον καλούσε σε γοητευτικές περιπέτειες. Κι εκείνος δεν της αντιστάθηκε ποτέ.
Το θέατρο ήταν η μεγάλη του αδυναμία κι άρχισε να επιδίδεται σε αυτό από πολύ νωρίς.
Το 1936 ίδρυσε την Ερασιτεχνική Σκηνή Ρεθύμνου που συνετέλεσε στην διάδοση των Καλών Τεχνών.
Η οργανωτική του ικανότητα, το πάθος του για την ποιότητα που ανέβαζε πάντα τον πήχη ψηλά και η φλόγα του να ενεργοποιεί την τοπική κοινωνία σε έργα πολιτισμού τον είχε κάνει αναπόσπαστο μέλος κάθε καλλιτεχνικής προσπάθειας. Άπειρες ήταν οι διοργανώσεις με την υπογραφή του, που έδιναν ζωή στο Ρέθυμνο εκείνης της εποχής. Ο Πέτρος Σκουλούδης δεν έλειπε φυσικά και από τα κορυφαία πολιτιστικά γεγονότα όπως η Γιορτή Κρασιού, το Καρναβάλι και ο Κλήδονας.
Για την υποκριτική του ικανότητα είχαν γραφτεί διθυραμβικές κριτικές στον τοπικό αλλά και στον Αθηναϊκό Τύπο.
Πρόθυμος όπως πάντα δεν μπορούσε να αγνοήσει και το κάλεσμα του Λυκείου των Ελληνίδων που θαύμαζε πάντοτε για την ενεργό του παρουσία στο πολιτιστικό γίγνεσθαι. Κι έδινε τον καλύτερο εαυτό του στον τομέα ευθύνης του, συμμετέχοντας σε εκδηλώσεις του Λυκείου, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε στις ευχαριστήριες επιστολές που ελάμβανε.
Αν και άνθρωπος της Τέχνης ο Πέτρος Σκουλούδης πατούσε γερά στη γη. Πρόσφερε στην γενέτειρά του παράγοντας πολιτισμό αλλά και ο ίδιος είχε δώσει σωστό προσανατολισμό στις φιλοδοξίες του. Ακολούθησε επαγγελματική καριέρα στο δημόσιο και συνταξιοδοτήθηκε ως διευθυντής Τελωνείου.
Θα μπορούσε να έχει προσφέρει περισσότερα στον τόπο του αλλά το 1965 πήρε μετάθεση στην Αθήνα, όπου έγινε μόνιμος κάτοικος. Κατέβαινε όμως στο Ρέθυμνο, όποτε του ζητούσαν να προσφέρει κάποια υπηρεσία. Έτσι τον απολαύσαμε σε μια από τις κορυφαίες εκδηλώσεις του Λυκείου των Ελληνίδων που είχε γίνει πριν από πολλά χρόνια στο Δημοτικό μας Κήπο.
Ο γάμος του με τη Στέλλα Στ. Ριτσάτου ήταν από τις καλές στιγμές της ζωής του, γιατί θεμελίωσε μια όμορφη οικογένεια που λάμπρυναν δυο παιδιά.
Ο Μανόλης Σκουλούδης
Εξάδελφος του Πέτρου και τελευταίος απόγονος της οικογένειας, ήταν ο Μανόλης Σκουλούδης, ιδρυτής του Ωδείου Χανίων. Υπήρξε από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες των Γραμμάτων και Τεχνών στην Ελλάδα του 20ου αιώνα. Πολύπλευρη προσωπικότητα από τις λίγες. Ήταν μουσουργός, πιανίστας, συγγραφέας, δημοσιογράφος, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, μεταφραστής, σκηνοθέτης και κριτικός (γνωστός και με το ψευδώνυμο Κουρήτης).
Γεννήθηκε το 1901 στη Χαλέπα Χανίων και πέθανε στην Αθήνα 1989. Από νωρίς έδειξε την μεγάλη του έφεση στη μουσική.
Μια εγχείριση στην παιδική του ηλικία τον άφησε για πάντα χωλό. Σπούδασε πιάνο και θεωρητικά στο Ελληνικό Ωδείο (απόφοιτος του 1924) και το Εθνικό Ωδείο (1926). Αρχικά εργάστηκε ως πιανίστας. Φανατικός υποστηρικτής του δημοτικισμού, ίδρυσε στα Χανιά «Σύνδεσμον υπέρ της διαδόσεως των Καλών Τεχνών εν Κρήτη» και το «Κρητικόν Ωδείον Χανίων» (1924) που προικοδοτήθηκε από τους Ελευθέριο και Έλενα Βενιζέλου (βλ. «Βενιζέλειο» Ωδείο). Καθηγητής πιάνου του Εθνικού Ωδείου Αθηνών (1928) διατήρησε αυτόν τον τίτλο «τιμής ένεκεν» και μετά την αποχώρησή του. Εξέδωσε (με συνεργάτη τον Σ. Καψωμένο) τη μηνιαία λογοτεχνική επιθεώρηση «Ερωτόκριτος». Ήταν συνιδρυτής της «Ελευθέρας Σκηνής» (με τους Σπ. Μελά, Μ. Μυράτ, Μ. Κοτοπούλη) και συνεργάστηκε με τον Φώτο Πολίτη στο «Εθνικό» (1932-1934). Το 1933 ανέλαβε την διεύθυνση της ορχήστρας του Εθνικού Θεάτρου (ως το 1938). Κατόπιν διετέλεσε εισηγητής δραματολογίου στον Θίασο Κοτοπούλη και γεν. γραμματέας στη Δραματική του Σχολή, κ.λπ. Στο μεταξύ, το 1936, μαζί με τους Δ. Φωτιάδη, Θρ. Καστανάκη, Γ. Θεοτοκά, κ.ά. ίδρυσε την «Εταιρεία Θεατρικής Συνεργασίας» και εξέδωσε το Περιοδικό «Νεοελληνικά Γράμματα». Ως μουσουργός, πρωτοεμφανίστηκε στην «Ελευθέρα Σκηνή» της Μ. Κοτοπούλη, γράφοντας μουσική για τα έργα: «Ντιμπούκ», «Σιμούν», «Ερωτόκριτος», κ.λπ. Στο «Εθνικό» συνέθεσε συμφωνική μουσική για τα έργα: «Θυσία του Αβραάμ» (παίχτηκε από την ΚΟΑ στις 27.8.1951 με μαέστρο τον Φ. Οικονομίδη και αφηγήτρια-ερμηνεύτρια την Κ. Παξινού), «Αρχοντοχωριάτης», «Κύκλωπας», «Όπως σας αρέσει», «Βασιλικός», «Διαβολάνθρωπος», «Ιβάν ο Τρομερός», κ.λπ. Στο ίδιο θέατρο ανέβηκε το 1946 η σκηνική δημιουργία του «Ηλίθιος», από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Ντοστογιέβσκυ, με μουσική υπόκρουση δική του (αυτή η παράσταση «άφησε εποχή», με τον Μάνο Κατράκη ως πρίγκιπα Μίσκιν).
Ο πολυτάλαντος Σκουλούδης ασχολήθηκε και με την κριτική, δημοσιεύοντας εκτός των άλλων και μουσικοκριτικά σημειώματα σε περιοδικά και εφημερίδες («Νεοελληνικά Γράμματα», «Καθημερινή», «Ώρα», «Πολιτεία», «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» -από το 1976, κ.λπ.). Προ πάντων υπήρξε σημαντική μορφή του Νεοελληνικού Θεάτρου, για το οποίο εργάσθηκε γόνιμα και δημιουργικά. Επίσης, αξιόλογη ήταν και η συμβολή του στην παραγωγή ελλ. κινηματογραφικών ταινιών ποιότητας με τον «Ντελικανή» που έγραψε και σκηνοθέτησε (1963). Δημοσίευσε επίσης θεατρικά έργα, νουβέλες, μυθιστορήματα, θεατρικές διασκευές και μεταφράσεις (των: Σαίξπηρ, Ωμπέ, Καμύ, Σαρτρ, Σέλλεϋ, Ουγκώ, Τολστόι, Ντίκενς, Ντιφώ, Λούντβιχ, Ουάλλας, Έλιοτ, κ.ά.). Έγραψε και διηγήματα, χρονογραφήματα, παιδικό θέατρο, παιδικό διήγημα και γνωστά σενάρια («Κυρία Ντορεμί», «Παλιές αμαρτίες», «Υπόθεση Ντρέυφους», «Ρούπελ», «Δολοφονία εν ψυχρώ», κ.λπ.). Διετέλεσε μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών, της Εταιρείας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων, του ΣΕΣ και του Σωματείου Ελλήνων Κριτικών. Κόρες του η ηθοποιός Κλεό Σκουλούδη και η ζωγράφος Μανόλια Σκουλούδη.
Ειλικρινά χαιρόμαστε για την τιμητική που του ετοιμάζουν οι Χανιώτες στον σπουδαίο αυτό καλλιτέχνη και άνθρωπο. Για να δούμε πότε επιτέλους θα θυμηθούμε είτε σαν δήμος είτε σαν περιφέρεια και τον μοναδικό Πέτρο. Αξίζει και σ’ αυτόν μια τιμητική εκδήλωση. Για να δούμε ποιος θα πάρει πρωτοβουλία…
Πηγές:
Εύας Λαδιά: Πέτρος Σκουλούδης Η «φωνή» που άφησε εποχή – (Ρεθεμνιώτικα Νέα 4 Οκτωβρίου 2014)
Από το διαδίκτυο οι πληροφορίες για τον Μανόλη Σκουλούδη.