Αν πας στην Ασή Γωνιά θα δεις ανάμεσα στο άγαλμα της Ελευθερίας και στις προτομές των Ελευθερίου, Σοφοκλή Βενιζέλου, Παύλου Γύπαρη και μια ακόμα. Είναι του Πέτρου Παπαδοπετράκη, του θρυλικού Καπετάν Πέτρακα.
Ήταν ένας από τη γενιά των ηρώων που σπατάλησαν τα ακριβά τους νιάτα στους πρώτους πολέμους και μετά έλαμψαν με τη δράση τους στην αντίσταση.
Ο καπετάν Πέτρακας (Πέτρος Παπαδοπετράκης ή Πέτρακας) ήταν ο αρχηγός των ανταρτών της Ασή Γωνιάς, ο οποίος κρατούσε λεπτομερές ημερολόγιο καθ’ όλη τη διάρκεια της αντίστασης, ένα πραγματικά πολύτιμο ιστορικό ντοκουμέντο.
Ο Καπετάν Πέτρακας, όπως έμεινε να αποκαλείται με ξεχωριστό σεβασμό, από την ιστορική οικογένεια των Παπαδοπετράκηδων, γεννήθηκε στην Ασή Γωνιά το 1897.
Ήταν η εποχή που η Κρήτη βρισκόταν ακόμα μέσα στο σκοτάδι της σκλαβιάς και ολόκληρος ο κρητικός λαός προσπαθούσε να φέρει πια το φως της λεβεντιάς πολεμώντας στα βουνά.
Ήταν επομένως φυσικό ο μικρός Πέτρος να έχει, από νωρίς, προσαρμοστεί στις οικογενειακές παραδόσεις, που ήθελαν τους πάντες σε ετοιμότητα όταν εχθρός παραμόνευε να υποτάξει τη γη σου.
Δεν άκουγε τίποτα άλλο, σαν παιδί, από τους μεγαλύτερους, παρά ιστορικά γεγονότα, θρύλους και κατορθώματα γενναίων, αγώνες ασυμβίβαστους, οπότε δεν έβλεπε τον εαυτό του παρά πρώτο στο κάλεσμα της τιμής.
Και σύντομα του δόθηκε η ευκαιρία να αποδείξει την αγωνιστική του αξία.
Εθελοντής 17 χρόνων, παίρνει μέρος στον αγώνα για την απελευθέρωση της Βόρειας Ηπείρου.
Για τη δράση του γράφει σχετικά ο επίσης θρυλικός Ασηγωνιώτης συνταγματάρχης Ανδρέας Παπαδάκης:
«Κατά τον βορειοηπειρωτικό αγώνα ως αρχηγός της επαναστάσεως Κορυτσάς κατά τον Μάρτιο του 1914 είχον υπό τας διαταγάς μου τον οπλαρχηγόν Πέτρον Γ. Παπαδοπετράκη, όστις έλαβε μέρος εις τας μάχας της Περιφέρειας Διβολίου και παρά την Τραγόπετραν και Δάρδαν, συμπράττοντος μετά του φονευθέντος οπλαρχηγού Μιχαήλ Μελαδάκη. Ο ειρημένος οπλαρχηγός (Πέτρακας) επεδείξατο ηρωισμό και αυτοθυσίαν καθώς και διοικητική ικανότητα αξία πάσης εκτιμήσεως. Ακολούθως με ημερήσια διαταγή του Βασιλέως Αλεξάνδρου με ημερομηνία Αθήναι 16 Φεβρουαρίου 1917, τού απονέμεται ο πολεμικός σταυρός προς επιβράβευσιν των προς την πατρίδα επί του πεδίου της μάχης υπηρεσιών.
Διότι κατά την επιχείρηση 17 Μαίου εις Σκρά επιδείξατο θάρρος, ορμητικότητα, γενναιότητα, αυταπάρνησιν πληρώσας υπερπλήρως τας ανατεθείσας εις αυτόν αποστολάς, συντελέσας τα μέγιστα εις το λαμπρόν της επιχειρήσεως. Αποτέλεσμα το 1923 μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και προ του κινδύνου οι Τούρκοι να εισέλθουν και να καταλάβουν την ελληνικήν Θράκην, προ της κρισίμου καταστάσεως που διήρχετο το Έθνος, ο Καπετάν Πέτρακας κατήρτησε ισχυρό εθελοντικό σώμα και το ενέταξε στη Στρατιά του Έβρου …».
Η συμβολή του στην Αντίσταση
Αλλά το αποκορύφωμα της εθνικής προσφοράς και των αγώνων του καπετάν Πέτρακα παρουσιάζεται όταν το ναζιστικό τέρας άπλωσε τα πλοκάμια του στο νησί μας.
Από τους πρώτους κινά, μόλις φάνηκε η απειλή και επικεφαλής ομάδας εθελοντών από την Ασηγωνιά, αντιμετωπίζει τις φασιστικές ορδές στα Περιβόλια. Η οργή του για τον εισβολέα τον κάνει περισσότερο μαχητικό.
Τη δεύτερη μέρα της μάχης, ενώ πολεμά σαν λιοντάρι, παρασύροντας και τους άλλους σε πράξεις απαράμιλλης γενναιότητας, τραυματίζεται στο πόδι. Αν και το τραύμα του είναι διαμπερές δεν εγκαταλείπει τη θέση του. Αδιαφορεί για τον πόνο και συνεχίζει τον αγώνα. Κάθε του κίνηση επαναλαμβάνει το θρυλικό: «Δεν την πατάτε μωρέ σεις την Κρήτη ανάθεμά σας…».
Κι όταν κόπασε η μάχη χορτασμένη από αίμα, καθώς γράφει ο μεγάλος μας λογοτέχνης Δημήτρης Αετουδάκης και ο αγκυλωτός σταυρός καρφώθηκε και στο Ρέθυμνο ο καπετάν Πέτρακας συνεχίζει τον αγώνα στα βουνά.
Η δράση του μέσα από εκθέσεις
Αναφέρει σχετικά ο υποστράτηγος Νικόλας Παπαδάκης στρατιωτικός διοικητής Κρήτης:
«Μετά την κατάληψη της Κρήτης ο Πέτρακας συμμετείχε εις την ίδρυσιν εθνικής οργανώσεως από κοινού με τον συνταγματάρχη Ανδρέα Παπαδάκη και συνετέλεσε πολύ εις την προστασίαν και ακολούθως φυγάδευσιν εις τη Μέσην Ανατολήν πολλών αυστραλών, νεοζηλανδών και άγγλων συμμάχων μη προλαβόντων να επιβιβασθώσι πλοίων κατά την εκκένωσιν της Κρήτης. Καθ’ όλο το διάστημα της κατοχής διετήρησεν εν δράσι ομάδες ανταρτών εν τη περιοχή Ασή Γωνιάς και των πέριξ προστατεύων τους εν Κρήτη Άγγλους κομμάντος, συμμετέχων εις πολλά σαμποτάζ και διατηρών διά της ενεργείας και του παραδείγματός του πάντοτε υψηλά το φρόνημα του εθνικού πατριωτισμού… Επίσης με τη δύναμη αυτή μετείχε στο πολιορκητικό αγώνα των γερμανών στην οχηρή θέση Χανίων από του Οκτωβρίου του 1944 με Μάρτιο του 1945».
Πράγματι δεν είχαν περάσει δυο μήνες από την κατάληψη της Κρήτη από τους ναζί και με ένοπλη ομάδα Ασηγωνιωτών έφθασε στην Ιερά Μονή Πρέβελη για να συναντήσει Άγγλους και να γίνει μια συνεννόηση για την πορεία και τη στρατηγική του αντιστασιακού αγώνα.
Ο πρώτος ασύρματος
Ο πρώτος ασύρματος στην Κρήτη εγκαταστάθηκε στο Βουρβουρέ της Ασή Γωνιάς και από εκεί ακούστηκε η πρώτη φωνή αντίστασης κατά του κατακτητή.
Ο καπετάν Πέτρακας και ο συνταγματάρχης Ανδρέας Παπαδάκης ήταν εκείνοι που με τους άνδρες τους διαφύλαξαν και στάθηκαν ακοίμητοι φρουροί για την προστασία του πομπού που μεταβίβαζε πληροφορίες στο Κάιρο και στο στρατηγείο της Μέσης Ανατολής.
Ο ίδιος ο Πέτρακας σε έκθεσή του αναφέρει με κάθε λεπτομέρεια την αντιστασιακή του δράση, σε ύφος φυσικά στρατιωτικού εγγράφου, με λεπτομέρειες, πλήρη αναφορά ονομάτων αγωνιστών και βήμα προς βήμα τις κινήσεις για την λήψη οδηγιών από τους συμμάχους προκειμένου να αναλάβει και να φέρει σε πέρας συγκεκριμένες αποστολές.
Στις 14 Αυγούστου 1942, με την αναχώρηση του Ανδρέα Παπαδάκη για τη Μέση Ανατολή, ανάλαβε την αρχηγία ο Πέτρακας και των υπολοίπων ομάδων του Δυτικού Αποκορώνου.
Στην έκθεση του αυτή ο Πέτρακας αναφέρεται με κάθε λεπτομέρεια στη μάχη που έγινε εις Τσιλίβδικα Αγ. Βασιλείου Ρεθύμνης 2 Οκτωβρίου 1943, κατά την οποία ο εχθρός έχασε έξι στρατιώτες, ενώ συνελήφθησαν αιχμάλωτοι πέντε στρατιώτες και δύο έλληνες προδότες που καταδικάστηκαν και εκτελέστηκαν Ακολούθησαν τα αντίποινα στα μαρτυρικά χωριά, Καλή Συκιά, Αγ. Βασιλείου, Ροδακίνου Αγ. Βασιλείου και Καλλικράτους Σφακίων.
Από την έκθεση αυτή και διασταυρώνει ο ερευνητής στοιχεία από άλλες πηγές και πληροφορείται λεπτομέρειες από διάφορες μάχες που έδωσαν αγωνιστές και τα αποτελέσματα αυτών. Απόλυτα δωρικός σαν γνήσιος στρατιώτης ο Πέτρακας περιγράφει κάθε γεγονός κα προς τιμήν του αποφεύγει απόψεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν διχαστικές αντιδράσεις. Η πλήρης έκθεση που είναι εξαιρετικά εκτεταμένη υπάρχει στο διαδίκτυο ( Σ.Σ Η Πραγματική Ιστορία της Νεώτερης Ελλάδος).
Μέχρι το τέλος
Ο καπετάν Πέτρακας δεν εγκατέλειψε τον αγώνα μέχρι της παράδοσης των Γερμανών περί τα τέλη Μαΐου 1945. Συμμετείχε στην ταξιαρχία ανταρτών υπό τη διοίκηση του καπετάν Παύλου Γύπαρη ως επικεφαλής του πρώτου συγκροτήματος της ταξιαρχίας.
Ο ίδιος ο στρατάρχης Αλεξάντερ ανώτατος αρχηγός των συμμαχικών δυνάμεων Μεσογείου απένειμε στον Πέτρακα πιστοποιητικό πατριώτη που αναφέρει:
«Εν ονόματι των κυβερνήσεων και των λαών των Ηνωμένων Εθνών ευχαριστούμε τον Πέτρο Παπαδοπετράκη διά τας υπηρεσίας του ας προσέφερε εις τον αγώνα διά την ελευθερίαν. Διά των προσπαθειών του εβοηθήθη μεγάλως η απελευθέρωση της Ελλάδος ως πράγματι και ο όλως σκοπός διά του οποίου μάχονται όλα τα ελεύθερα έθνη».
Χαρακτηριστική είναι και η επιστολή που απευθύνει στον καπετάν Πέτρακα ο δικηγόρος Σταύρος Κελαϊδής:
«…τη δράση σου την ήξερα. Εκείνο που δεν ήξερα ήτο η λεπτομέρεια και αντικειμενική περιγραφή των γεγονότων. Και είναι γνωστό πόσο δύσκολο είναι να περιγράψει κανείς πολεμικά γεγονότα ούτως ώστε να επαινέσει εκείνους που είναι άξιοι επαίνου και να θέσει εκείνους που πρέπει με άλλα λόγια και να πει την αλήθεια…».
Από τους θαυμαστές του ήρωα καπετάνιου και ο Σοφοκλής Βενιζέλος αναφέρει σε επιστολή του: «Ουδείς παραγνωρίζει τας σκληράς θυσίας σας και τη λαμπράν δράσιν σας και την επιβαλλομένη ικανοποίησιν υπό της πολιτείας».
Όλοι αναγνώριζαν την αξία του αγωνιστή αλλά εκείνος θύμωνε όταν οι έπαινοι γίνονταν μπροστά του επειδή πίστευε ότι έκανε απλά το καθήκον του.
Όπως αναφέρει και ο Άγγλος Φίλντινγκ με το πνεύμα και τη φυσιογνωμία Βίγκινγκ ήταν λιγομίλητος και για τον εαυτό του δεν μιλούσε ποτέ. Ήταν ίσως η σεμνότητά του που συνέβαλε περισσότερο από κάθε άλλο χαρακτηριστικό στο αίσθημα της πλήρους εμπιστοσύνης που προκαλούσε.
Αναφέρεται σε αρκετές πηγές
Σε αρκετές ακόμα πηγές συναντάμε τον καπετάν Πέτρακα. Ο Μάρκος Πολιουδάκης στο βιβλίο του για την αντίσταση τον αναφέρει σε αρκετά σημεία, που επιβεβαιώνουν και όσα ο ήρωας αναφέρει στην έκθεσή του. Επίσης αναφέρεται σ’ αυτόν ο Ανδρέας Γύπαρης (Ρηγούσης σε μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη που έδωσε στον Γιώργο Σηφάκη (Σιμισακογιώργη). Διηγείται χαρακτηριστικά ότι ο Πέτρος Παπαδοπετράκης (καπετάν Πέτρακας) από τον πρώτο καιρό οργάνωσε αντιστασιακή ομάδα στην οποία εκτός των ανδρών συμμετείχαν περίπου 30 νεαρά παιδιά μεταξύ των οποίων και ο Ανδρέας. Και φυσικά δεν τον ξεχνά ο Πάτρικ Λη Φέρμορ σε σχετικά του δημοσιεύματα. Ο ηρωικός Ασηγωνιώτης στην περίοδο της ειρήνης έζησε μακριά από δημοσιότητα και λαμπρές τελετές προς τιμήν ηρώων.
Όπως προαναφέραμε πολύτιμη πηγή πληροφοριών για την περίοδο της Αντίστασης στον τόπο μας αποτελεί τα ημερολόγιο που κληροδότησε πολύτιμη κληρονομιά .Ένα σπουδαίο ιστορικό κειμήλιο.
Διαβάζουμε για τα γεγονότα της 27ης Μαΐου: «Την 27ην ιδίου μηνός εδόθη διαταγή από τον κ. Τζιφάκη, Διοικητήν των Επιχειρήσεων -και ο μόνος ανώτερος αξιωματικός που παρέμεινεν καθ’ όλον το διάστημα εις όλον το μέτωπον να διευθύνη τας επιχειρήσεις- να επιτεθούμεν κατά του εχθρού ώραν 12ην μεσημβρινήν.
Δυστυχώς, η διαταγή δεν εξετελέσθη από όλους τους τομείς και το αποτέλεσμα ήτο ότι είχον πολλά θύματα τα τμήματα τα οποία εκινήθησαν από το αριστερόν του μετώπου. Μεταξύ των θυμάτων ήτο και ο ανδρείος Ανθ/γός Καφαντάρης Βασίλειος.
Εντός της ημέρας αυτής μετέβην εις συνάντησιν του κ. Τζιφάκη και παρεπονέθην διά την διαγωγήν ωρισμένων Αξιωματικών. Μου εξέθεσεν την κατάστασιν και ότι δεν είχεν αρκετούς καλούς Αξιωματικούς διά την εκτέλεσιν των διαταγών του κλπ., με παρεκάλεσε δε να επανέλθω εις τον τομέα μου μεταξύ ΕΤΕΛ και Καστελλάκια όπου ήτο οχυρά θέσις, διότι ήτο επόμενον να κάμουν εξόρμηση οι Γερμανοί και να καταλάβουν την πόλιν και την οχυράν θέσιν Καστελλάκια όπου στρατιωτικά τμήματα υπήρχον ασθενέστατα.
Την 27ην αφίχθη ένα ορεινόν πυροβόλον εις τον Δυτικόν τομέαν όπου δεν υπήρχε άλλο, με χειριστάς Άγγλους και επείσαμεν ότι θα μας βοηθούσε, αλλά έρριψεν μερικές βολές και έφυγεν».
Δυστυχώς ο επίλογος της ζωής του ήταν οδυνηρός. Το 1963 προσεβλήθη από ανίατη ασθένεια που τον ταλαιπώρησε φρικτά. Έμεινε για χρόνια στο κρεβάτι του πόνου ακίνητος και αμίλητος.
Ο θάνατός του λύπησε όσους τον γνώριζαν και τον θαύμαζαν. Τα οστά του μεταφέρθηκαν αργότερα στο χωριό του και 28 Ιουλίου του 1985 έγιναν τα αποκαλυπτήρια προτομής στο πλαίσιο επίσημης τελετής.
Εξαιρετική ήταν η ομιλία του εφημερίου της Ασή Γωνιάς Βασιλείου Χατζηδάκη από την οποία δανειστήκαμε τον κορμό για να παρουσιάσουμε την μεγάλη αυτή προσωπικότητα του αγωνιστή. Μετά το ρεπορτάζ των αποκαλυπτηρίων δημοσιεύεται στα «Ρ.Ν.» μια διαμαρτυρία συμπολίτη που είχε παρακολουθήσει την τελετή για την παντελή απουσία αρχών πλην του αστυνομικού διευθυντή, ενώ είχαν στείλει στεφάνια σημαντικοί πολιτικοί παράγοντες της χώρας.
Η απουσία όμως δεν αμαυρώνει ποτέ μια λαμπρή τελετή για να τιμηθεί ένας ήρωας. Άλλωστε ο καπετάν Πέτρακας ήθελε πάντα να ζει στη σκιά, με τις μνήμες ενός ηρωικού παρελθόντος και με τη συνείδηση του αγνού πατριώτη απόλυτα ήσυχη. Έγραψε με αντικειμενικότητα και απόλυτη ακρίβεια όσα έπρεπε να ξέρουν οι ερευνητές της ιστορίας, φρόντισε να μην αδικήσει και να μην παρασυρθεί από τον άνεμο της μισαλλοδοξίας χωρίς να απαρνηθεί φυσικά τα πιστεύω του και έφυγε αγέρωχος όπως έζησε. Σαν άξιος απόγονος της τιμημένης γενιάς του.
