Τη στιγμή που η παγκοσμιοποίηση, όπως τη βιώνουμε καθημερινά σε διάφορα μέρη του πλανήτη, γεννά περισσότερα και διογκώνει, αντί να επουλώνει και, βαθμιαία, να εξαλείφει τα φαινόμενα κοινωνικού ρατσισμού, θεωρώ ιδιαίτερα σημαντικό το ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, παρά τις διαφωνίες, κατά καιρούς, για συμφεροντολογικούς λόγους, κάποιων απ’ τους οικονομικά – πολιτικά Δυνατούς, τάσσεται υπέρ της προσπάθειας να διασφαλιστεί μια πιο συνεκτική, αποτελεσματική και διαφανής προσέγγιση της ευρωπαϊκής πολιτικής για τα δικαιώματα του ανθρώπου στις συμφωνίες με τρίτες χώρες.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο νομίζω πως δείχνει να επικροτεί την πρακτική που ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση από το 1992 να ενσωματώνει στις διεθνείς συμφωνίες που συνάπτει ρήτρες για τα δικαιώματα του ανθρώπου και τη δημοκρατία, καθώς δεν είναι λίγοι στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση που ομολογούν το έλλειμμα, που παρατηρείται, ιδίως μετά την 11/9/2001 και την (τεχνηέντως συντηρούμενη;) «τρομο-υστερία», στη χώρα τους ή σε όμορες χώρες σχετικά με τα μέτρα για την προστασία της δημοκρατίας και των κοινωνικοπολιτικών δικαιωμάτων των πολιτών και τη νόμιμη μετανάστευση και την καταπολέμηση της λαθρομετανάστευσης, μέτρα που ενδέχεται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις σε άλλα κράτη μέλη. Επιπλέον, πολλοί Ευρωπαίοι ομολογούν πόσο σημαντικό θεωρούν και το ότι πριν λίγα χρόνια (Ιούλης του 2006) οι ευρωβουλευτές τόνισαν τη σημασία ενθάρρυνσης της εκμάθησης της γλώσσας της χώρας υποδοχής των μεταναστών – μελών μιας (εθνικής, φυλετικής, θρησκευτικής π.χ.) μειονότητας και τη χρησιμότητα της οργάνωσης μαθημάτων αγωγής του πολίτη σ’ όσους ξένους ζουν και εργάζονται στις διάφορες χώρες της Ευρώπης.
Παράλληλα, όμως, τα μέλη του Ευρωκοινοβουλίου κάλεσαν τα κράτη – μέλη να ενθαρρύνουν την πολιτική συμμετοχή των μεταναστών και να αποθαρρύνουν την πολιτική και κοινωνική απομόνωσή τους. Ορθή, κατά τη γνώμη μου, και καίρια κίνηση! Ζήτησαν, ακόμη, από την Επιτροπή να «ξεσκονίσει» και να εκσυγχρονίσει, να επικαιροποιήσει δηλαδή μακριά από προκαταλήψεις περασμένων εποχών και παρωχημένων ιδεολογιών, τη νομοθεσία σχετικά με την ιδιότητα του πολίτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα διάφορα κράτη – μέλη. Σωστό κι αυτό, αν και σχετικά με τέτοια θέματα, φρονώ ότι καλό θα ήταν από μόνα τους και τα επιμέρους κράτη – μέλη της Ένωσης να ψάξουν στο δικό τους, γραφτό και εθιμικό, δίκαιο, και να ιδούν πώς μπορούν να βελτιώσουν την καθημερινή ζωή και να εκμοντερνίσουν τις νομικές διατάξεις και τις πρακτικές που ακολουθούν σε σχέση με τη χωρίς ρατσισμούς ενσωμάτωση των επί μακρόν διαμενόντων μεταναστών στο γύρωθέ τους κοινωνικό σύνολο. Και αρχή θα ‘λεγα να κάνουν με το δικαίωμα οι μετανάστες να ψηφίζουν για την ανάδειξη των οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στη χώρα που διαβιούν και εργάζονται, δικαίωμα, αναμφίβολα, που τους καθιστά, αλλού περισσότερο και αλλού λιγότερο, «συμμέτοχους» και τρόπον τινά ρυθμιστές της (κοινωνικής τους;) ζωής.
Θα ήθελα να γράψω, καταλήγοντας, ότι στην εποχή μας, που κατακλυζόμαστε από σωρό πληροφορίες που διαχέονται, ανά πάσα στιγμή, προς κάθε κατεύθυνση και ανεξέλεγκτα, προβάλλει εξαιρετικά επείγον να μεριμνήσουν οι αρμόδιοι φορείς στα διάφορα και διαφορετικής εθνολογικής προέλευσης και κοινωνικοπολιτικής «ευαισθησίας» κράτη – μέλη να αρχίσουν εκστρατείες πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης της Κοινής Γνώμης. Και το κουβάρι ας ξετυλίξουν πρώτα τα κατά τόπους Γραφεία Υποδοχής και Εξυπηρέτησης Αλλοδαπών και Μετανάστευσης, σε περιφερειακό επίπεδο, δίδοντας οδηγίες και στις συναρμόδιες νομαρχιακές ή δημοτικές υπηρεσίες, γιατί έτσι βοηθούν, άσχετα αν δεν το καταλαβαίνουν, άμεσα τους ξένους και έμμεσα τους συμπατριώτες τους!
Επιπλέον, θα έπρεπε να δοθεί από το Κράτος και τα αρμόδια όργανά του έμφαση στην ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων ούτως ώστε να έχουν όλοι οι πολίτες καλύτερη ενημέρωση για τα ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με έμφαση στην ισότητα, την ένταξη και την προσωπική ελευθερία. Έτσι, θαρρώ πως θα αποτρέπονται κρούσματα ξενοφοβίας και διαχωρισμού που ίσως είναι αναπόφευκτα σε περιστατικά της καθημερινότητας στα οποία αναμειγνύονται με διάφορους τρόπους μετανάστες. Επ’ ευκαιρία, σας θυμίζω και ότι τον Ιούλη του 2008 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε μια πράσινη βίβλο που άνοιξε τον διάλογο για τον τρόπο με τον οποίο οι εκπαιδευτικές πολιτικές μπορούν να αντιμετωπίσουν καλύτερα τις προκλήσεις που δημιουργούν η μετανάστευση και οι ροές εσωτερικής κινητικότητας στην ΕΕ.
Έτσι, λοιπόν, και προβάλλοντας ταυτόχρονα τα πλεονεκτήματα και τα αγαθά της δημοκρατίας και τονίζοντας τα αρνητικά των κοινωνικών αποκλεισμών, ίσως να έχουμε περισσότερα, ορατά και απτά, αποτελέσματα σ’ ό,τι αφορά την κατανόηση απ’ τους πολίτες της αναγκαιότητας απαλλαγής από νοσηρές και αντικοινωνικές ρατσιστικές ιδεοληψίες αφενός και της σημαντικής συμβολής των μεταναστών αφετέρου. Κι η συμβολή των μεταναστών είναι εφάμιλλη και ισάξια της ανόθευτης λαϊκής πολιτιστικής παράδοσης, στον οικονομικό και κοινωνικό τομέα μιας χώρας στην Ευρώπη ας πούμε, η οποία φαντάζει, ακόμα και σήμερα, για πολλούς από τους Ασιάτες ή Αφρικάνους μετανάστες «παράδεισος στρωμένος με αγκάθια» κατά την έκφραση ενός φίλου, με τον οποίο συζητούσα πρόσφατα για το ίδιο θέμα.
Έτσι, κάθε μικρή ή μεγάλη κοινωνία στην Ευρώπη ή στον υπόλοιπο κόσμο, παρά την παγκοσμιοποίηση, θα μοιάζει με μια γονική αγκαλιά, που μέσα της, χωρίς διακρίσεις, θα έχει όλα τα παιδιά της και θα νοιάζεται για κείνα διαρκώς, τα οποία, με τη σειρά τους, θα της ανταποδίδουν την αγάπη. Πώς; Απλώς, απαλλαγμένοι από επίπλαστους φόβους για «περιθωριακούς τρομοκράτες», θα φροντίζουν, όχι με ξενηλασίες κατά των ανεπιθύμητων αλλοεθνών μεταναστών αλλά με ανάδειξη των «ιδιαιτεροτήτων» της και ανιδιοτελή προβολή των αγαθών της δημοκρατίας και των γνήσιων δημιουργημάτων ενός λαϊκού, πνευματικού και υλικού, πολιτισμού σε κάθε πτυχή της καθημερινότητας, να την κάνουν να ξεχωρίζει απ’ τις άλλες και να είναι παράδειγμα για μίμηση…
* Ο Γεώργιος Η. Ορφανός είναι υποψήφιος διδάκτωρ
στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ., φιλόλογος,
Msc Διαχ/σης Πολιτιστικής Κληρονομιάς