Είναι αποδεδειγμένο βιβλιογραφικά ότι η κρίση, η ανεργία και η φτωχοποίηση της κοινωνίας επηρέασαν στην Ελλάδα τους δείκτες Ψυχικής Υγείας των ανθρώπων και τη λειτουργικότητα των δημόσιων ψυχιατρικών δομών. Με βάση την πολιτική της καθολικής κάλυψης και της ισότητας στη φροντίδα υγείας, επιδιώξαμε τα τελευταία τέσσερα χρόνια την επανεκκίνηση της «βαλτωμένης» λόγω της λιτότητας ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και τη μέγιστη δυνατή ενίσχυση των Δημόσιων Δομών ψυχικής υγείας. Η πολιτική αυτή έχει ακόμα μεγαλύτερη αξία για τις πλέον ευάλωτες και περιθωριοποιημένες ομάδες του πληθυσμού, όπως είναι οι ψυχικά ασθενείς και οι τοξικοεξαρτημένοι. Στο πλαίσιο αυτό
• αναλάβαμε την ευθύνη της χρηματοδότησης από τον κρατικό προϋπολογισμό των δομών αποασυλοποίησης του «Ψυχαργώς»,
• ενισχύσαμε το ΕΣΥ με στοχευμένες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού (300 ψυχίατροι, παιδοψυχιάτροι, ψυχολόγοι και νοσηλευτές),
• αναπτύξαμε 4 νέες ψυχιατρικές κλινικές σε γενικά νοσοκομεία της περιφέρειας (Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης, Τρίπολη, Γιαννιτσά, Κόρινθος),
• προχωρήσαμε στην αποκέντρωση της Διοίκησης του Συστήματος (συγκρότηση Περιφερειακών Διευθύνσεων Τομέων Ψυχικής Υγείας- ΠΕΔΙΤΟΨΥ) και στην εκπροσώπηση των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και των οικογενειών τους στα περιφερειακά όργανα διοίκησης,
• προβλέψαμε Επιτροπές Προστασίας των Δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών,
• σχεδιάσαμε μέσω ΕΣΠΑ νέες μονάδες Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης (Ξενώνες, Οικοτροφεία κλπ.) και νέες δομές για την άνοια και τη νόσο Alzheimer (Κέντρα Ημέρας, Οικοτροφεία μακροχρόνιας παραμονής, Ιατρεία Μνήμης στα νοσοκομεία),
• στηρίξαμε τους Κοινωνικούς Συνεταιρισμούς στους οποίους απασχολούνται ψυχικά Ασθενείς (ΚΟΙΣΠΕ),
• για 1η φορά υπάρχει ένας ολοκληρωμένος και τομεοποιημένος σχεδιασμός της ανάπτυξης των δημόσιων δομών και υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας σε βάθος 4ετίας και, τέλος,
• δρομολογήσαμε τη δημιουργία μηχανισμού αξιολόγησης της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών τόσο από το ΕΣΥ και τις ΑΜΚΕ όσο και από τον Ιδιωτικό Τομέα.
Οι παρεμβάσεις αυτές τελικό στόχο είχαν την ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και τη μετάβαση από το ασυλικό μοντέλο στην πρωτοβάθμια και κοινοτική φροντίδα ψυχικής υγείας και την ενδυνάμωση της κοινωνικής ψυχιατρικής. Μόνο έτσι μπορεί να αντιμετωπιστεί πιο αποτελεσματικά το θέμα των αυτοκτονιών, που αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα Δημόσιας Υγείας σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμός Υγείας και στο οποίο είναι αφιερωμένη η φετινή Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας με το σύνθημα « δουλεύουμε μαζί για την πρόληψη της αυτοκτονίας». Όντως η αυτοκτονία δεν είναι ένα μοιραίο γεγονός και αποτελεί πρόκληση για την Πολιτεία η συγκρότηση μιας Εθνικής Στρατηγικής για την πρόληψη της στην Ελλάδα.
Σε περίοδο λιτότητας και δημοσιονομικών περιορισμών, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ απέδειξε ότι μπορεί να υλοποιηθεί και στον απαιτητικό χώρο της Ψυχικής Υγείας ένα πολιτικό σχέδιο που δίνει προτεραιότητα στην καθολική πρόσβαση των πολιτών, στην αναβάθμιση της δημόσιας περίθαλψης, στην τομεοποιημένη, ανθρωποκεντρική και ποιοτική φροντίδα με σεβασμό στα δικαιώματα των ψυχικά ασθενών. Η κυβέρνηση της ΝΔ και η νέα πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας δεν έχουν ακόμα πει κουβέντα για την πολιτική που θα ακολουθήσουν σ’ αυτό τον ευαίσθητο τομέα, ίσως γιατί η Ψυχική Υγεία δεν προσφέρεται για επικοινωνιακή εκμετάλλευση και κινήσεις εντυπωσιασμού.
Η επένδυση στην ψυχική Υγεία είναι επένδυση στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, στην κοινωνική συνοχή, στην άρση των ανισοτήτων και στο Κράτος Δικαίου.
* Ο Ανδρέας Ξανθός είναι τομέραρχης Υγείας ΣΥΡΙΖΑ