Στο πρόγραμμα των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων (ΟΧΕ) έχει υποβληθεί από τον δήμο Ρεθύμνης η πρόταση για την μετατροπή παραδοσιακού ελαιοτριβείου Αρμένων σε μουσείο.
Μια μελέτη έτοιμη εδώ και χρόνια η οποία έχει υποβληθεί προς ένταξη και σε άλλα χρηματοδοτικά εργαλεία δίχως όμως μέχρι σήμερα θετικό αποτέλεσμα. Ωστόσο ο δήμος Ρεθύμνης εκτιμά ότι αυτή τη φορά θα μπορέσει να εξασφαλίσει χρηματοδότηση συνολικού ύψους 550.000ευρώ μέσω του συγκεκριμένου προγράμματος.
Εν τω μεταξύ σήμερα στη διάρκεια της συνεδρίασης του δημοτικού συμβουλίου αναμένεται να εξειδικευτεί την δαπάνη ύψους 35.508 ευρώ για την ηλεκτρομηχανολογική μελέτη του έργου.
Στόχος είναι μέσα από την εξασφάλιση της χρηματοδότησης το παραδοσιακό ελαιοτριβείο να αναβιώσει και ο χώρος να καταστεί επισκέψιμος για το κοινό, προκειμένου να γνωρίσουν κάτοικοι και επισκέπτες την παράδοση της ελιάς.
Σημειώνεται ότι με βάση τη μελέτη που έχει γίνει στον χώρο θα υπάρχουν και γιγαντοοθόνες στις οποίες θα προβάλλεται ο παραδοσιακός τρόπος άλεσης της ελιάς ενώ το βασικό εργαλείο του ελαιοτριβείου των Αρμένων ήταν η μυλόπετρα.
Σε σχετικές δηλώσεις του στα «Ρ.Ν.», ο αντιδήμαρχος τεχνικών έργων Μίνως Αλεφαντινός ανέφερε: «Πρόκειται για ένα ελαιοτριβείο, μια παλιά φάμπρικα, που είναι στους Αρμένους, την οποία χρόνια τώρα προσπαθούμε να εντάξουμε σε κάποιο πρόγραμμα. Τώρα έχουμε υποβάλλει την πρόταση μας στο πρόγραμμα των ΟΧΕ. Το συγκεκριμένο ελαιοτριβείο είναι ιδιοκτησία του δήμου και θέλουμε να το αναστηλώσουμε και να δημιουργηθεί ένας μουσειακός χώρος που θα βοηθήσει στην επισκεψιμότητα του χωριού. Πρόκειται για μια προσπάθεια που εντάσσεται στο πλαίσιο της αξιοποίησης των περιουσιακών στοιχείων του δήμου μας. Πέρα από τον εκπαιδευτικό χαρακτήρα της παραπάνω δράσης θα δημιουργηθεί και ένας πολιτιστικός χώρος, ο οποίος θα συμβάλλει στην αύξηση της επισκεψιμότητας του χωριού των Αρμένων, που είναι δίπλα στο Ρέθυμνο».
Η μελέτη του έργου
Το ελαιοτριβείο των Αρμένων βρίσκεται στην «καρδιά» του παραδοσιακού οικισμού και αποτελεί ένα από τα πιο ιστορικά κτίρια της περιοχής. Οι αρμόδιοι φορείς μέχρι σήμερα έχουν προχωρήσει σε ανάπλαση του περιβάλλοντα χώρου, ωστόσο το ίδιο το κτίσμα είναι ετοιμόρροπο και χρήζει αποκατάστασης.
Σύμφωνα με την τεχνική περιγραφή της μελέτης του έργου η είσοδος διατηρείται στο ίδιο σημείο και οδηγεί με ράμπα στην υποδοχή για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Από αυτό το χώρο θα γίνεται η πρόσβαση είτε στον προθάλαμο των wc και σε ανοικτό lift που εξυπηρετεί τα ΑΜΕΑ, είτε στον διώροφο χώρο με τη σκάλα, είτε στον εκθεσιακό χώρο και στον χώρο διανομής πληροφοριακού υλικού.
Ο ενιαίος μονώροφος χώρος του ελαιοτριβείου αποτελεί χώρο κίνησης και χωρίζεται σε τμήμα παραγωγής λαδιού και τμήμα ενημέρωσης με χώρο σεμιναρίων, διαδραστική οθόνη και infokiosks. Στον τοίχο υπάρχουν εσοχές, όπου τοποθετούνται σκεύη που συνδέονται με ό,τι αφορά την ελιά και το λάδι στο πέρασμα των χρόνων, αναρτάται video wall και φωτογραφικό υλικό.
Η πρόσβαση στον όροφο γίνεται με τη λίθινη σκάλα που οδηγεί στον χώρο του mini bar ή με τον ανελκυστήρα στην αίθουσα προβολών (βοηθητικά). Εκεί χωροθετείται η βιβλιοθήκη και το υπαίθριο cafe με πέργκολα, όπου έχουν τοποθετηθεί μικρές ελιές. Τα παράθυρα στη βιβλιοθήκη μετατρέπονται σε θύρες με προστατευτικό κιγκλίδωμα για επαρκή προστασία και περισσότερο φως. Οι οροφές καλύπτονται με ξύλινο ταβάνι και στέγες από κεραμίδι. Στο σημείο της σκάλας η επικάλυψη γίνεται με διαφώτιστο πάνω σε μεταλλικό σκελετό.
Για να εξυπηρετηθούν τα άτομα ΑμεΑ, δημιουργείται ράμπα εισόδου από τον δρόμο και διαμορφώνεται το δάπεδο του ισογείου ενιαίο στην στάθμη του +0.00. Ένα ανοικτό lift (πλατφόρμα) εξυπηρετεί την άνοδο τους στον όροφο, με ενιαίο δάπεδο στο +3.00. Επειδή ανεβαίνει η στάθμη του ορόφου, παράλληλα διαμορφώνεται και η νοτιοδυτική γωνία της στέγης 0.20μ. ψηλότερα, ώστε να είναι βιώσιμο το ύψος στην βιβλιοθήκη (+5.50).
Τα παράθυρα του χώρου αυτού γίνονται πόρτες.
Ιστορικά στοιχεία για το ελαιοτριβείο των Αρμένων
Σχετικά με τα ιστορικά στοιχεία του συγκεκριμένου ελαιοτριβείου στην ιστοσελίδα του Συνδέσμου Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης αναφέρονται τα εξής: «Το δημοτικό ελαιοτριβείο βρίσκεται στο ΒΔ τμήμα του οικισμού και έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο από το 2000. Αποτελεί μέρος ενός μεγαλύτερου συγκροτήματος του ύστερου 18ου αι. με επεμβάσεις στον 19ο και 20ο αι. Το ίδιο το κτίσμα του ελαιοτριβείου, που λειτουργούσε έως και τα μέσα του 20ου αι., αποτελείται από δυο τμήματα, που χωρίζονται μεταξύ τους με μια μικρή αυλή. Το βόρειο τμήμα είναι ισόγειο και καλύπτεται με δίρριχτη κεραμοσκεπή στέγη, ενώ το νότιο είναι διώροφο και φέρει δυο μονόρριχτες κεραμοσκεπές στέγες. Το σύνολο του κτίσματος είναι κατασκευασμένο από αργολιθοδομή, ενώ από λαξευτή λιθοδομή, από ντόπιο ασβεστολιθικό πέτρωμα, είναι κατασκευασμένα όλα τα ανοίγματα του ισογείου, τα τόξα και κάποια ανοίγματα του ορόφου.
Στο νότιο τμήμα βρίσκεται η τοξωτή είσοδος, που οδηγεί μέσω ενός στεγασμένου πόρτικου στον αύλειο χώρο. Στο ισόγειο βρίσκεται ένα μικρό W.C και ο λαδομαγατζές, που το ανατολικό του τμήμα φέρει κτιστό πατάρι. Εδώ βρίσκονται τα αποθηκευτικά δοχεία του λαδιού: μεγάλα πιθάρια, μεταλλικές «ντίνες» και «νταμιτζάνες». Στον αύλειο χώρο λίθινη κλίμακα, που στη βάση της βρίσκεται πηγάδι, οδηγεί στον όροφο, όπου βρίσκονται τρία δωμάτια, που αποτελούσαν την κατοικία του ιδιοκτήτη. Τοξωτή θύρα από την αυλή οδηγεί στο βόρειο τμήμα του κτιρίου, που χωρίζεται σε δυο χώρους, από τους ο πρώτος είχε βοηθητική χρήση. Ο δεύτερος χώρος, που αποτελεί και τον πυρήνα του ελαιοτριβείου, χωρίζεται μέσω δυο ημικυκλικών τόξων σε τρία τμήματα. Στο νότιο τμήμα βρίσκεται η κτιστή γούρνα διαχωρισμού του λαδιού και η αδρά δουλεμένη ξύλινη βάση του ελαιοπιεστηρίου, που έφερε μεταλλικό αδράχτι (τέλος 19ου-αρχές 20ου αι). Στο κεντρικό τμήμα βρίσκεται η φάμπρικα, που ανήκει στο νεώτερο τύπο του ύστερου 19ου αι. Πάνω στην κτιστή στρώση (βάση) βρίσκονται τρεις μυλόπετρες, ενώ στη νότια πλευρά της η εγκιβωτισμένη στο δάπεδο κτιστή γούρνα περισυλλογής της ζύμης. Αποθηκευμένες σε μια γωνία σώζονται τέσσερις, διαφορετικού μεγέθους, μυλόπετρες, γεγονός που μας οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι η φάμπρικα αρχικά λειτουργούσε με τέσσερις μυλόπετρες. Το δάπεδο του συγκεκριμένου τμήματος είναι λιθόστρωτο από ποταμίσιες κροκάλες σε αντίθεση με τους υπόλοιπους χώρους, που είναι από πατημένο χώμα. Στο βόρειο, τέλος, τμήμα του χώρου βρίσκεται λιθόκτιστος ορθογώνιος δοκός, ύψους 1,70μ., ο οποίος είχε εποχιακή χρήση. Το ελαιοτριβείο λειτουργούσε έως και τα μέσα περίπου του αιώνα
