Του ΑΝΔΡΕΑ ΞΑΝΘΟΥ*
Η πανδημική κρίση είναι πλέον σε νέα φάση. Επειδή συνδυάζεται με προϋπάρχουσες υγειονομικές και κοινωνικές ανισότητες, έχει πάρει τη μορφή γενικευμένης απειλής για την υγεία και τους όρους ζωής των φτωχότερων και οικονομικά αδύναμων στρωμάτων. Ο νέος όρος που περιγράφει αυτή τη συνθήκη στη διεθνή βιβλιογραφία, είναι συνδημία. Και για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της συνδημίας, απαιτούνται όχι μόνο υγειονομικά μέτρα αλλά παρεμβάσεις που ενισχύουν την απασχόληση, το εισόδημα και την κοινωνική συνοχή. Δεν χρειαζόμαστε μόνο αξιόπιστο δημόσιο σύστημα υγείας, αλλά και ισχυρό Κράτος Πρόνοιας και οργανωμένη κοινωνική αλληλεγγύη. Η εμπειρία από άλλες ευρωπαϊκές χώρες αποδεικνύει ότι μόνο έτσι είναι κοινωνικά αποδεκτά -και άρα αποτελεσματικά- τα μέτρα προστασίας της Δημόσιας Υγείας, μόνο έτσι διευκολύνεται ο καθολικός εμβολιασμός και ενισχύεται η δημόσια εμπιστοσύνη.
Η αυξανόμενη διασπορά της «μετάλλαξης Ο», έχει θέσει σε υγειονομικό συναγερμό τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το ECDC, τις ευρωπαϊκές χώρες. Όλες; Όχι φυσικά! Υπάρχει και μια, που η κυβέρνηση της επιμένει ότι έχουμε «πανδημία ανεμβολίαστων», που αρνείται να πάρει οριζόντια μέτρα περιορισμού των κοινωνικών συναθροίσεων, που για λόγους μικροπολιτικούς επιμένει να αγνοεί τις προτροπές των εμπειρογνωμόνων για αυστηροποίηση των υγειονομικών standards. Η Ελλάδα κινδυνεύει να γίνει το κακό παράδειγμα της Ευρώπης στην περίοδο που διανύουμε. Και αυτό γιατί ο Πρωθυπουργός της παριστάνει τον ειδικό και τον σωτήρα. Εσχάτως και τον Εντατικολόγο. Και περιφρονεί την επιστημονική γνώση όταν δεν τον βολεύει, όταν αμφισβητείται το αφήγημα του ή όταν το «διά ταύτα» της ερευνητικής δουλειάς, όπως για παράδειγμα η ανάγκη δραστικής ενίσχυσης των δημόσιων δομών υγείας και μείωσης των περιφερειακών ανισοτήτων (βλ. μελέτη Λύτρα-Τσιόδρα), αντιστρατεύεται το πολιτικό του σχέδιο για ιδιωτικοποιήσεις στο Ε.Σ.Υ.
Η πανδημία λοιπόν δεν θα τελειώσει γρήγορα, κυρίως λόγω των νέων μεταλλάξεων του SARS-Cov-2, οι οποίες δημιουργούνται στο έδαφος των προκλητικών παγκόσμιων ανισοτήτων στην πρόσβαση στα εμβόλια. Άρα η ριζική απάντηση στην πανδημική κρίση είναι η ισότιμη και έγκαιρη ανοσοποίηση του παγκόσμιου πληθυσμού μέσω της «απελευθέρωσης» της πατέντας των εμβολίων. Το ίδιο πρέπει να ισχύσει και για τα νέα φαρμακευτικά σκευάσματα που έχουν συμπληρωματικό ρόλο στη φροντίδα των ασθενών με covid-19 και των οποίων η παγκόσμια παραγωγή και διάθεση είναι ιδιαίτερα ανεπαρκής. Μέχρι τότε όμως, χρειαζόμαστε επειγόντως μια νέα υγειονομική στρατηγική που ενισχύει τη διαφάνεια και τη δημόσια πρόσβαση στα δεδομένα, που αναβαθμίζει την επιδημιολογική επιτήρηση στην κοινότητα, μειώνει τον συγχρωτισμό των ανθρώπων σε κρίσιμες λειτουργίες της οικονομίας και της κοινωνίας (εργασιακοί χώροι, πολυκαταστήματα, μέσα μαζικής μεταφοράς, χώροι διασκέδασης, αθλητικές και κοινωνικές εκδηλώσεις, κλειστές δομές κλπ.), εμπλέκει ενεργά την ΠΦΥ (δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) στην προνοσοκομειακή διαχείριση και κατ’ οίκον παρακολούθηση κρουσμάτων, επενδύει επιπλέον πόρους στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας.
Ειδικά το τελευταίο είναι που οφείλουμε να διαφυλάξουμε ως «κόρη οφθαλμού». Γιατί, έστω και εκ των υστέρων, όλοι κατάλαβαν την αξία του και την κοινωνική του χρησιμότητα σε περιόδους υγειονομικών κρίσεων. Και επειδή το Ε.Σ.Υ. δίνει σήμερα τη μάχη του 4ου κύματος με λιγότερες δυνάμεις, πιο κουρασμένο και αποδιοργανωμένο από την αρχή της πανδημίας και με χαμηλό ηθικό του προσωπικού, είναι ζωτική ανάγκη να δοθεί τώρα ένα αισθητό «σήμα» γενναίας στήριξης και προοπτικής. Με σοβαρή βελτίωση των εργασιακών-μισθολογικών-εκπαιδευτικών συνθηκών, καθώς και ειδικά κίνητρα προσέλκυσης γιατρών σε άγονες ειδικότητες και δυσπρόσιτες-νησιωτικές περιοχές. Με μηχανισμό αυτόματης αναπλήρωσης των κενούμενων θέσεων λόγω συνταξιοδότησης, ένταξη των εργαζομένων στα ΒΑΕ, διασφάλιση της παραμονής των συμβασιούχων στο σύστημα και πολυετές σχέδιο μόνιμων προσλήψεων που θα επιτρέψουν στο Ε.Σ.Υ. να αναπτύξει νέες υπηρεσίες (οικογενειακός γιατρός, κινητές μονάδες ΠΦΥ, αποθεραπεία-αποκατάσταση, γηριατρική και ανακουφιστική φροντίδα, στοματική υγεία, υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας κλπ.).
Έτσι θα σταματήσουμε το brain drain, θα ξανακάνουμε το Ε.Σ.Υ. ελκυστικό για τους νέους επιστήμονες και δεν θα πάει χαμένη η υπερπροσπάθεια των υγειονομικών στην πανδημία.
* Ο Α. Ξανθός είναι βουλευτής Ρεθύμνου, τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
