Σειρά παρεμβάσεων είναι σε εξέλιξη σε αρχαιολογικούς χώρους της ΠΕ Ρεθύμνου με σκοπό την ανάδειξη της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς και την ενίσχυσης της επισκεψιμότητάς τους.
Ειδικότερα, πρόκειται για εργασίες που θα υλοποιηθούν με χρηματοδοτήσεις από το ΕΣΠΑ και αφορούν στην ανάδειξη αρχαιολογικών χώρων της ενδοχώρας του Ρεθύμνου σε Μοναστηράκι, Ζώμινθο, Αποδούλου, Αρμένους και Λιβάδια, με στόχο αυτοί να καταστούν επισκέψιμοι στους ντόπιους και στους επισκέπτες και να αποτελέσουν ένα πόλο έλξης και ζωντανό κύτταρο του πολιτισμού και της ιστορίας του τόπου.
Ειδικότερα, ήδη έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου του Υστερομινωικού Νεκροταφείου των Αρμένων και είναι σε εξέλιξη η β φάση των εργασιών του μινωικού ανακτόρου στο Μοναστηράκι Αμαρίου και αυτές τις ημέρες η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου ετοιμάζει τους φακέλους για την έκδοση των οικοδομικών αδειών για να προχωρήσουν οι διαδικασίες και να δημοπρατηθούν οι δεύτερες φάσεις για τα έργα στους δυο χώρους αντίστοιχα. Παράλληλα σε πλήρη εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου στη Ζώμινθο στα Ανώγεια και στον ναό του Μιχαήλ Αρχάγγελου των Λιβαδίων, ενώ τον επόμενο μήνα θα ξεκινήσουν κατά πάσα πιθανότητα και οι εργασίας ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου στου Αποδούλου.
«Στόχος μας είναι να αναδείξουμε την πολιτιστική μας κληρονομιά και να καταστήσουμε επισκέψιμους τους αρχαιολογικούς χώρους. Με τα έργα αυτά όπως την ανάδειξη του Υστερομινωικού Νεκροταφείου Αρμένων, του ανακτορικού κέντρου της Ζωμίνθου, του Μοναστηρακίου και του Αποδούλου ουσιαστικά δημιουργούμε πολιτιστικές διαδρομές δίδοντας την ευκαιρία και τη δυνατότητα στον επισκέπτη να περιηγηθεί στην ύπαιθρο του νομού, η οποία διαθέτει επίσης ένα πλούσιο αρχαιολογικό απόθεμα, το οποίο πλέον θα καταστεί προσβάσιμο προς τους πολίτες» τόνισε η κα Τζιγκουνάκη.
Εν αναμονή των εγκρίσεων για τη β φάση ανάδειξης του Υστερομινωικού Νεκροταφείου Αρμένων
Ειδικότερα, όπως ανέφερε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, Αναστασία Τζιγκουνάκη, σε τροχιά υλοποίησης βρίσκεται η ανάδειξη του Υστερομινωικού Νεκροταφείου Αρμένων, καθώς ήδη ολοκληρώθηκε η α’ φάση των εργασιών και αναμένονται πολύ σύντομα οι σχετικές εγκρίσεις – αδειοδοτήσεις για να ξεκινήσει και η δεύτερη φάση.
Η πρώτη φάση του έργου (650.000 ευρώ) αφορά τη συντήρηση των τάφων και τις διαδρομές, ενώ το δεύτερο υποέργο που αφορά στο κομμάτι των υποδομών, (ύψους 700.000 ευρώ).
Οι εργασίες της α φάσης ολοκληρώθηκαν σε συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου με τον ανασκαφέα, επίτιμο γενικό διευθυντή Αρχαιοτήτων, Γιάννη Τζεδάκη.
Συνολικά το έργο επιδιώκει την ανάδειξη του μεγαλύτερου ανασκαμμένου νεκροταφείου της υστερομινωικής ΙΙΙ περιόδου (περ. 1400-1200 π.Χ.) στην Κρήτη, στην περιοχή Αρμένων, στο οποίο έχουν αποκαλυφθεί 231 θαλαμωτοί τάφοι και ένας κτιστός θολωτός τάφος.
Παράλληλα με τις εργασίες ανάδειξης των τάφων θα αναβαθμιστούν οι υποδομές υποδοχής και εξυπηρέτησης των επισκεπτών με τη δημιουργία διαδρομών, τη διαμόρφωση χώρων στάθμευσης, την τοποθέτηση κατάλληλης σήμανσης κλπ.
Το έργο υλοποιήθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου και όπως μας ανέφερε η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων «θα συμβάλει στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στους επισκέπτες του, καθώς και στην αύξηση της επισκεψιμότητας του αρχαιολογικού χώρου».
Η α’ φάση των εργασιών χρησμοδοτήθηκε από το ΠΕ.Π. «Κρήτη» 2014-2020, με προϋπολογισμό 650.000 ευρώ, ενώ η β φάση από το ίδιο πρόγραμμα εξασφάλισε χρηματοδότηση 700,000 ευρώ.
Τι περιλαμβάνει η μελέτη
Η μελέτη του έργου περιλαμβάνει την κατασκευή στεγάστρων για τους δύο μεγάλους τάφους, συντήρηση των βράχων των τάφων, νέα περίφραξη του χώρου, βελτιωτικές παρεμβάσεις για τους χώρους στάθμευσης των οχημάτων και των λεωφορείων που μεταφέρουν τους επισκέπτες, ράμπα για ΑμεΑ, κατασκευή, τροποποίηση αλλά και βελτίωση διαδρομών εντός του νεκροταφείου. Σε ό,τι αφορά την ενημέρωση των επισκεπτών για τον χώρο και τα μνημεία στα οποία ξεναγούνται και είναι ελλιπής, η μελέτη προβλέπει την τοποθέτηση σήμανσης κατά μήκος των διαδρομών με ενημερωτικές πινακίδες. Επιπλέον προβλέπεται η αναβάθμιση του υφιστάμενου κτιρίου αλλά και η κατασκευή ενός νέου, μικρότερου, που θα εξυπηρετεί κυρίως ανάγκες ανασκαφής και αποθήκευσης υλικού. Σε ό,τι αφορά το υφιστάμενο κτίριο, η μελέτη περιλαμβάνει παρεμβάσεις στη μεγάλη αίθουσα όπου προβλέπεται η τοποθέτηση μακέτας αλλά και οπτικού ενημερωτικού υλικού για τους επισκέπτες. Στόχος είναι η προστασία και η αναβάθμιση των χώρων, ώστε να πληροί σύγχρονες προδιαγραφές, να συντηρηθεί και να αναβαθμιστεί λειτουργικά.
Υπενθυμίζεται ότι η μεγαλύτερη νεκρόπολη της υστερομινωικής ΙΙΙ Α/Β περιόδου (περ. 1390-1190 π.Χ.), στην περιοχή των Αρμένων ήρθε στο φως σταδιακά από το 1969. Οι περισσότεροι τάφοι είναι θολωτοί που έχουν λαξευτεί στον μαλακό βράχο με προσανατολισμό ανατολή-δύση και έχουν λαξευτό επίσης στο μαλακό βράχο στενό διάδρομο που οδηγεί στον θάλαμο. Μόνο ένας τάφος είναι κτιστός θολωτός. Οι τάφοι ήταν οικογενειακοί: περιείχαν πολλούς νεκρούς που αποθέτονταν είτε στο δάπεδο, είτε σε σαρκοφάγους. Σε ορισμένους τάφους η προσέγγιση στο θάλαμο γίνεται με κατηφορικό δρόμο και σε άλλους με σκαλιά.
Ξεκινά και η β’ φάση εργασιών στον αρχαιολογικό χώρο του Μοναστηρακίου
Εν τω μεταξύ, όπως ανέφερε μιλώντας στα «Ρ.Ν.», η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων στο τέλος του χρόνου θα ολοκληρωθούν οι εργασίες της α’ φάσης του έργου, που αφορά στην ανάδειξη του Μινωικού Κέντρου Μοναστηρακίου με προϋπολογισμό 360.000 ευρώ. Στις εργασίες ανάδειξης του χώρου περιλαμβάνεται η βελτίωση φυλακίου, η βελτίωση-επέκταση στεγάστρου και περίφραξης, χάραξη και σήμανση διαδρομής επίσκεψης και στάσεις, δημιουργία σταθμού ενημέρωσης και πληροφοριακού υλικού, πυρασφάλεια. «Είμαστε τώρα στην πρώτη φάση. Η πρώτη φάση θα τελειώσει τέλος του χρόνου και πρέπει να ξεκινήσει ενδιάμεσα και η δεύτερη φάση και γι’ αυτό ετοιμάζουμε όλες τις απαραίτητες ενέργειες» ανέφερε.
Πρόκειται για ένα μινωικό ανακτορικό κέντρο έκτασης περίπου τριακοσίων στρεμμάτων, πολυτελές, με εξαιρετική αρχιτεκτονική σε υψόμετρο 325 μέτρων, το οποίο δίδει πολύτιμα στοιχεία για τον μινωικό πολιτισμό.
Το Κέντρο άκμασε την παλαιοανακτορική μινωική περίοδο (1.900 π.Χ. – 1.700 π.Χ.), οπότε καταστράφηκε από σεισμό και πυρκαγιά. Η πρώτη φάση έχει ήδη ξεκινήσει, ενώ για τη δεύτερη φάση προετοιμάζουμε τις αδειοδοτήσεις για να υποβάλλουμε την πρότασή μας.
Μετά την εξασφάλιση της χρηματοδότησης και της β φάσης με προϋπολογισμό 58.000 ευρώ του Μοναστηρακίου Αμαρίου υπολογίζεται ότι σε μια διετία θα έχουν ολοκληρωθεί οι εργασίες.
Σημειώνεται ότι οι εργασίες γίνονται σε συνεργασία με την ανασκαφέα, επίτιμη διευθύντρια Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ, Αθανασία Κάντα.
Σε εξέλιξη οι εργασίες στο ανακτορικό κέντρο στη Ζώμινθο
Σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες ανάδειξης του ανακτορικού κέντρου της Ζωμίνθου Ανωγείων. Έργο που έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση από το πρόγραμμα (Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις της Unesco), με προϋπολογισμό 400.120 ευρώ. Οι εργασίες, θα υλοποιηθούν σε συνεργασία με την ανασκαφέα, επίτιμη διευθύντρια Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟΑ, Έφη Σαπουνά – Σακελλαράκη.
Το αντικείμενο έργου Ζωμίνθου:
- Διενέργεια δοκιμαστικών τομών στον χώρο ανέγερσης του φυλακίου, στον χώρο στάθμευσης και όπου αλλού κριθεί απαραίτητο.
- Εκπόνηση μελέτης συντήρησης των αρχαίων κτιριακών καταλοίπων και υλοποίησή της.
- Κατασκευή λιθοδομής οριοθέτησης του περιβάλλοντα χώρου.
- Αντικατάσταση της υφιστάμενης περίφραξης από νέα.
- Συμπλήρωση του συστήματος ηλεκτρονικής φύλαξης του χώρου.
- Διαμόρφωση μικρού πλατώματος οριοθέτησης φυλακίου εισόδου.
- Κατασκευή 6 πέτρινων καθιστικών εξωτερικά της εισόδου.
- Κατασκευή φυλακίου εισόδου.
- Κατασκευή σηπτικής δεξαμενής – απορροφητικού βόθρου.
- Κατασκευή βοηθητικής εισόδου.
- Συμπλήρωση του υφιστάμενου μόνιμου δικτύου λιθόστρωτων με τοπικές πλάκες.
- Επιδιόρθωση – συμπλήρωση υφιστάμενων ξύλινων ραμπών και κιγκλιδωμάτων κατά μήκος της υφιστάμενης διαδρομής επίσκεψης και κατασκευή νέων για χρήση ΑΜΕΑ σε σημεία με υψομετρική διαφοροποίηση.
- Δημιουργία προσωρινών τμημάτων της διαδρομής με υλικά αναστρέψιμα με δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης.
- Διαμόρφωση σημείων στάσης.
- Διαμόρφωση χώρου στάθμευσης.
- Κατασκευή – τοποθέτηση οδικών, ενδεικτικών, ενημερωτικών και πληροφοριακών πινακίδων κατά μήκος της διαδρομής από το χώρο στάθμευσης στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, στο χώρο αναμονής της εισόδου και κατά μήκος της διαδρομής επίσκεψης.
- Υποδομές ΑΜΕΑ: ενημερωτικές πινακίδες και πινακίδες σήμανσης της διαδρομής με έντονο κοντράστ και μεγάλους χαρακτήρες προκειμένου να είναι ευδιάκριτες, όπως και η τοποθέτηση σε χαμηλό ύψος, ώστε να είναι προσβάσιμες και σε άτομα σε αμαξίδιο. Εισαγωγική ενημερωτική πινακίδα στην είσοδο του χώρου, καθώς και πληροφοριακό υλικό προβολής (φυλλάδιο) σε γραφή Braille.
- Σχεδιασμός και δημιουργία κατάλληλου οδηγού περιήγησης σε συμβατική μορφή και σε γραφή Braille.
Αναδεικνύεται ο αρχαιολογικός χώρος στο Αποδούλου
Χρηματοδότηση ύψους 610.000 ευρώ εξασφαλίστηκε για το έργο ανάδειξης του Αρχαιολογικού χώρου στο Αποδούλου Αμαρίου. Ήδη η Εφορεία έχει αποστείλει το φάκελο με τις μελέτες που έχουν γίνει για την έκδοση των απαραίτητων αδειών, ώστε το έργο να μπορεί να ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο.
Ο επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος του Αποδούλου βρίσκεται στη θέση «Γούρνες» στο νότιο τμήμα της κατώτερης κοιλάδας του Αμαρίου, σε απόσταση περίπου 15 χιλιομέτρων Βορειοδυτικά της Φαιστού και 15 χιλιομέτρων Νοτιοανατολικά του Μοναστηρακίου.
Ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο αρχαιολογικών θέσεων της επαρχίας Αμαρίου και στον άξονα των παλαιοανακτορικών κέντρων Μοναστηρακίου και Φαιστού.
Ο χώρος έχει ανασκαφεί και έχει αποκαλυφθεί κυρίως το Νοτιοδυτικό τμήμα μινωικής εγκατάστασης, της οποίας η κύρια φάση χρονολογείται στην Παλαιοανακτορική περίοδο (περ. 1900-1700 π.Χ.).
Η εγκατάσταση πιθανά λειτουργούσε ως σταθμός μεταξύ των σημαντικών παλαιοανακτορικών κέντρων της Φαιστού και του Μοναστηρακίου, με τα οποία καταστράφηκε ταυτόχρονα.
Η περιοχή είναι κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος και ιστορικό διατηρητέο μνημείο.
Η προτεινόμενη πράξη αφορά την προστασία, ανάδειξη και προβολή του αρχαιολογικού χώρου Αποδούλου και τη διαμόρφωσή του σε οργανωμένο επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο.
Προβλέπονται:
- Κατασκευή κτιρίου για τη στέγαση του φυλακίου, την εξυπηρέτηση των επισκεπτών και για την έκθεση πληροφοριακού υλικού, η τοποθέτηση φωτοβολταϊκού συστήματος για τις ενεργειακές ανάγκες του κτιρίου και η απομάκρυνση υφιστάμενου φυλακίου.
- Διαμόρφωση Αρχαιολογικού Χώρου με την κατασκευή νέας περίφραξης του αρχαιολογικού χώρου και διαμόρφωση εισόδων,
- αποψιλώσεις – καθαρισμοί, κατασκευή διαδρομών περιήγησης εντός του αρχαιολογικού χώρου,
- εγκατάσταση υπερυψωμένης εξέδρας για τη θέαση των αρχαιοτήτων,
- και εργασίες συντήρησης των αρχαιολογικών ευρημάτων.
- Στατική ενίσχυση, συντήρηση και αντικατάσταση κάλυψης υφιστάμενου μεταλλικού στεγάστρου προστασίας αρχαιοτήτων.
- Πληροφοριακό υλικό (διαθέσιμο και για ΑΜΕΑ).
- Τοποθέτηση συστήματος πυρασφάλειας.
Αναστηλώνεται ο ναός του Μιχαήλ Αρχάγγελου στα Λιβάδια
Παράλληλα προχωρούν οι εργασίες αναστήλωσης του ναού του Μιχαήλ Αρχάγγελου και Ευαγγελισμού στα Λιβάδια, που έχει εξασφαλίσει ευρωπαϊκά κονδύλια από το πρόγραμμα των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων περιοχών Ουνέσκο. Η τοπική Αρχαιολογία εξασφάλισε χρηματοδότηση συνολικού ύψους 212.000 από το ΕΣΠΑ. Ο Ναός Μιχαήλ Αρχάγγελου και Ευαγγελισμού Θεοτόκου, με οξυκόρυφους θόλους, περιέχει τοιχογραφίες του 14ου, πρώιμου 15ου αιώνα.
