Μια βιβλιοπαρουσίαση της ποιητικής της συλλογής «Η σμίλη των πελάγων», έγινε αφορμή να προβληματιστούμε και πάλι πάνω στο φαινόμενο Χρυσούλα Δημητρακάκη. Και πώς να μην αποτελεί φαινόμενο άξιο παρατήρησης η λογοτέχνης, που κάνει τους λογοτέχνες να μένουν εκστατικοί μπροστά σε ένα χείμαρρο μοναδικού έντεχνου λόγου, τους φιλοσόφους να μένουν σιωπηλοί μπροστά στα δοκίμιά της και τους ποιητές να αντιλαμβάνονται για μια ακόμα φορά πως η αληθινή ποίηση συγχαίρει τους πολλούς αλλά ευλογεί τους ολίγους.
Αν μάλιστα ζούσε ο πρύτανης της δημοσιογραφίας, Γιώργης Ανδρουλιδάκης, θα έφερνε τη Χρυσούλα Δημητρακάκη ως παράδειγμα της τέλειας γραφής, αφού γίνεται κατανοητή από το φιλόσοφο μέχρι την απλή γιαγιούλα στο χωριό. Αυτή πράγματι είναι η Χρυσούλα Δημητρακάκη και στην ποίηση και στο άρθρο και στο δοκίμιο. Και κανένας δεν μπορεί να της προσάψει σε καμιά περίπτωση προσπάθεια να γίνει κατανοητή. Δίνει αυτό που θέλει να πει χωρίς τίποτα που να εμποδίζει το νόημα να γίνει κτήμα καθενός. Η ίδια, δεν κάνει ούτε βήμα συμβιβασμού, στη γλώσσα και στο ύφος. Απλά ανεβάζει τον αναγνώστη της στο σημείο, που εκείνη θέλει, για να εκτιμήσει τη λογοτεχνική της προσφορά. Κοντολογίς μας ποδηγετεί πνευματικά και την ευγνωμονούμε γι’ αυτό.
Τα ίδια συναισθήματα κυριάρχησαν μέσα μας και το απόγευμα του Σαββάτου, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Ιερού Ναού Τεσσάρων Μαρτύρων, όπου επιφανείς ομιλητές παρουσίασαν τη νέα ποιητική συλλογή της Χρυσούλας «Η σμίλη των πελάγων». Μια πνευματική προσφορά της Ιεράς Μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου, που συνδιοργάνωσε με την Παγκρήτιο Ένωση.
Αθρόα ήταν και η προσέλευση επισήμων. Εκτός από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιο, την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους η αντινομάρχης κυρία Μαρία Λιονή, ο δήμαρχος κ. Γιώργος Μαρινάκης, αντιδήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, ο πρώην νομάρχης κ. Γιώργος Παπαδάκης και πλήθος κόσμου.
Με τον άριστο συντονισμό του προέδρου της Παγκρητίου κ. Γιώργου Μαριδάκη, οι ομιλητές της εκδήλωσης παρουσίασαν την ποιητική συλλογή με υποδειγματικό τρόπο, που κράτησε αδιάπτωτο το ενδιαφέρον του κόσμου.
Η Παγκρήτιος στηρίζει
Όπως είπε χαρακτηριστικά ο κ. Μαριδάκης:
«Παρουσιάζουμε μαζί με τον Μητροπολίτη την καινούρια ποιητική συλλογή της Χρυσούλας Δημητρακάκη «Στη σμίλη των πελάγων», που είχε παρουσιαστεί στο Μέγαρο Μουσικής της Αθήνας με πολύ μεγάλη επιτυχία. Ως Παγκρήτιος Ένωση, ενισχύουμε πάντα τις πνευματικές εκδηλώσεις. Είμαστε κοντά στην Χρυσούλα Δημητρακάκη, αλλά και σε όλους τους δημιουργούς, τους πνευματικούς ανθρώπους και σε όλες τις εκφάνσεις δημιουργίας.
Ανθρώπινη, ευαίσθητη, επικοινωνιακή
Ο πρόεδρος της Δημόσιας Βιβλιοθήκης Ρεθύμνου κ. Μιχάλης Τρούλης, στο προλόγισμά του, τόνισε μεταξύ άλλων τα στοιχεία που συνθέτουν τη λογοτέχνιδα Χρυσούλα Δημητρακάκη και αναφερόμενος ιδιαίτερα στη συλλογή είπε μεταξύ άλλων:
«Πολύ ανθρώπινη, ευαίσθητη και επικοινωνιακή η Χρυσούλα, επιλέγει αυτόν τον δύσκολο τρόπο έκφρασης, προκειμένου να δώσει με τον δικό της τρόπο, ό,τι προσλαμβάνει, και όπως το προσλαμβάνει, σε κάθε στιγμή της ζωής της, με τις ελάχιστες λέξεις-σύμβολα, που, όμως, της δίνουν τη δύναμη να φωνάξει και να ακουστεί ο λόγος της, με όλα τα νοήματα και τα μηνύματά του, προς όλες τις κατευθύνσεις και να φθάσει ακόμα και στα αυτιά, όσων επιμένουν να μην ακούνε!
Στην ποίηση, η αισθητική απόλαυση της λέξης φέρνει τον χρήστη, και στην περίπτωσή μας την ποιήτρια, πιο κοντά στην πραγματικότητα, της δίνει τη δύναμη να ξεφύγει από την καθημερινότητα, να «ταξιδέψει» μακριά από όσα μας ντροπιάζουν, μας δακρύζουν και μας γονατίζουν κάθε μέρα, από την ανεργία μέχρι την πείνα και την έκπτωση των αξιών της ζωής. Αυτού του δύσκολου, μα όμορφου κατά την άποψή της, ταξιδιού, καθιστά κι όλους εμάς τους αποδέκτες των σκέψεών και ποιητικών εκφράσεών της κοινωνούς, καθώς μας παίρνει συνταξιδιώτες με την υπόσχεση πως πάντα, στο κρυφό γύρισμα του καιρού, που ενώ νομίζουμε ότι τα κύματα δεν θα έχουν τέλος, αναπάντεχα έρχεται η άνοιξη και επικρατεί η νηνεμία και φυσικά η ελπίδα, πως θα ξαναβρούμε τη χαμένη μας αξιοπρέπεια.
Η ποίηση έχει να πει και σήμερα τα περισσότερα που γίνονται γύρω μας. Αρκετά από αυτά, πολύ συγκεκριμένα, μας δίνει η Χρυσούλα με το δικό της τρόπο, πάντα, με μια σμίλη στην ψυχή στο νου και στη γραφίδα της. Πρωταρχικός στόχος της δεν είναι η μελοποίηση όσων ποιημάτων μας δίνει, αλλά η ανάγνωσή τους, η ανακάλυψή του υπαινικτικού και ελλειπτικού τους λόγου και η ερμηνεία τους.
Στην προσπάθεια αυτή ο αναγνώστης έρχεται πιο κοντά στην ποιήτρια, μαθαίνει να αναζητά την αλήθεια, μέσα από τις λέξεις, ανακαλύπτει το νόημά τους, κατανοεί την ερμηνεία τους, απολαμβάνει την αισθητική τους, ταυτίζεται με τα δημιουργήματά της, δέχεται τα μηνύματά της και αποδέχεται την αναδημιουργία και συνδημιουργία του κόσμου, ακριβώς όπως πράττει, όποιος ερευνά και μελετά την ιστορία και τους μύθους της φυλής και ανακαλύπτει τις ουσιώδεις εκφράσεις της ζωής, την καταγραφή αυτών που συμβαίνουν γύρω μας».
«Να ελπίζεις χωρίς να σου δίνουν ελπίδα»
Στη δική του τοποθέτηση ο φιλόλογος -συγγραφέας κ. Γιώργος Φρυγανάκης, τόνισε μεταξύ άλλων και τα εξής:
«Την ευχαριστώ που με συμπεριέλαβε στους αναγνώστες-συνταξιδιώτες της και στο τελευταίο (και είμαι βέβαιος, όχι και τελικό) ποιητικό της ταξίδι με τίτλο, «Η σμίλη των πελάγων». Υπό το γενικό αυτό τίτλο στεγάζονται 72 ποιήματα ταξινομημένα σε 12 θεματικές ενότητες: «Το ταξίδι στο Αρχιπέλαγος», «Απέραντος ο ουρανός», «Το λόγια γιοφύρια», «Άστρων σοκάκι», «Κρήτη ριγμένο πέταλο», «Τα ραγισμένα κλαδιά», «Καταιγίδα», «Σιωπηλή έρημος», «Σταλαγμίτες της Άνοιξης», «Ψυχογραφίες του χρόνου», «Εαυτός και κόσμος» και «Σχέσεις χρωμάτων».
Μπαίνοντας τώρα στη συλλογή και παρακάμπτοντας την κατηγοριο-ποίηση των ενοτήτων θα έλεγα ότι πρόκειται για ένα ταξίδι οδυσσεϊακό ή οδυσσεϊκό όχι μόνο ομηρικά αλλά και… καζαντζακικά, καθώς ο ποιητικός καπετάνιος: «δεν ξέρει πούθε να πιαστεί, δεν ξέρει / πούθε θα τον βγάλει» («Χρυσή αχτίδα»). «… ταξιδεύει / χωρίς κανείς να του διασφαλίζει ούριο άνεμο / και χωρίς κανείς / να του έχει υποσχεθεί το γυρισμό («Κι όμως»). «φεύγει χωρίς προορισμό/ και αποχαιρετά / χωρίς να γνωρίζει το κατευόδιο («Στωικά»). «οι προορισμοί καθορίζονται / από την πυξίδα που τον κατευθύνει /μέχρις εκεί, / που ό,τι είναι να ζήσει, θα ζήσει / κι ό,τι είναι να χαθεί, θα χαθεί («Η Γη η πλατιά η μεγάλη»). (προ) καλείται «να ελπίζει χωρίς να του δίνουν ελπίδα/ και να ζεστένεται/ χωρίς να του προσφέρουν ήλιο» («Το λευκό της σιωπής»).
Ένα ταξίδι χωρίς τέλος, καθώς το τέλος του είναι η αρχή ενός άλλου:
«Πάλι ταξίδια αρχινώ» («Ταξίδια»).
«Ατελείωτο ταξίδι η ζωή» («Ατσιπόπουλο γονικό»).
Ένα ταξίδι με την έννοια όχι μόνο της θαλασσοπορίας αλλά και της οδοιπορίας και της ανάβασης, μιας αδιάλειπτης ανάβασης, «αφού την πιο ψηλή κορφή ακόμα κι αν περάσει,/ ύστερα την επόμενη βάζει διαδρομή» («Ατσιπόπουλο γονικό»). Μιας ανάβασης και συγχρόνως υπέρβασης του τίτλου ως προς το θαλασσινό είδος του ταξιδιού που προεξαγγέλλει, χωρίς όμως να απειλεί την κυριαρχία του. Τα ίδια ισχύουν και για την περίπτωση της αεροπορίας ή ανεμοπορίας: Πάλι ταξίδια αρχινώ./ Θεέ μου, πού θα με βγάνεις;/Χαμήλωσέ μου τα φτερά/χαμήλωσε τα ύψη./Δεν την παλεύω την ψυχή («Ταξίδια»). Η επιλογή άλλωστε του κυριαρχικού ρόλου της θάλασσας δεν είναι τυχαία. Όπως δεν είναι τυχαία η αντιστροφή των όρων: «Όσο θα υπάρχουν ταξίδια, θα υπάρχει και η θάλασσα» («Προλεγόμενα»).
Γενικά, η Χρυσούλα Δημητρακάκη πραγματο-ποιεί το ποιητικό της ταξίδι στο πέλαγος και στο αρχιπέλαγος της ζωής και μας κάνει ανοιχτόκαρδα να γευθούμε τις συναισθηματικές μεταπτώσεις που τις προκαλεί η περιπέτεια του ταξιδιού αυτού, με μια γραφή στοχαστική, επιγραμματική, επικοινωνιακή, περιεκτική, απέριττη, συμβολική, ευαίσθητη, καλαίσθητη, αισθησιακή, ενδοσκοπική, προφητική, περιγραφική, διεισδυτική αυτοβιογραφική, εξομολογητική, και ιδιαίτερα δραματική.
Οι μεταπτώσεις της, όμως, σε καμιά περίπτωση δεν οδηγούν στην παραίτηση και την …«πτώση». Μπορεί κάποιες στιγμές να τη βλέπεις να λυγίζει, να γονατίζει, όχι όμως για να παραδοθεί, αλλά για να προσκυνήσει το θεό της, τα πιστεύω της, τα ιδανικά της, και να μπορεί μετά να συνεχίσει «όρθια» το ταξίδι της, όσο κι αν αυτό είναι επώδυνο… Το ίδιο ισχύει και όταν κάνει επίκληση στο Θεό για κάποιες… εκπτώσεις στο «Πάλι ταξίδια αρχινώ»: «Χαμήλωσε μου τα φτερά/Χαμήλωσε τα ύψη»! Το επαναλαμβάνω γιατί είναι εμβληματικό.
Αγαπητή Χρυσούλα,
Δεν ξέρω αν με «σώζει» το «άλλοθι που ανέφερα προεξαγγελτικά. Εγώ πάντως σου εύχομαι ολόψυχα να ‘σαι καλά, να συνεχίσεις να «σμιλεύεις» τα πέλαγα και να «σμιλεύεσαι» από αυτά, δημιουργώντας ποίηση και «ευ-ποιώντας» τους αναγνώστες σου, σε μια εποχή που δυστυχώς περισσεύει η προσ-ποίηση, η παρα-ποίηση, η απο-ποίηση, η αριθμο-ποίηση του ατόμου, η μαζο-ποίηση, η τυπο-ποίηση, η παθητικο-ποίηση, η εκ-ποίηση η κακο-ποίηση του ωραίου, η ωραιο- ποίηση του κακού, η φτωχο-ποίηση με την οικονομική και πνευματική της έννοια…
Ευχή ίσως περιττή, γιατί σαν να σ’ ακούω να λες: Πάλι ταξίδια αρχινώ…»
Με τη σειρά του ο κ. Θησέας Τσιάτσικας φιλόλογος -σχολικός σύμβουλος, σήκωσε περισσότερο τον πήχη των προσδοκιών του κοινού με την καθαρά επιστημονική του εισήγηση, μια φιλοσοφική ανάλυση των στίχων επιχειρώντας παράλληλα μια επιτυχή διείσδυση στον ψυχισμό της ποιήτριας και στις πηγές έμπνευσής της.
Ήταν μια βαθυστόχαστη ομιλία που εντυπωσίασε το κοινό και πρόσθεσε ένα ακόμα θετικό πρόσημο στην ποιότητα της εκδήλωσης.
Ο εκδότης κ. Γιάννης Καλαϊτζάκης, έμεινε περισσότερο στον άνθρωπο Χρυσούλα Δημητρακάκη που φύση καλοπροαίρετος και αισιόδοξος άνθρωπος, δεν σταματά να ελπίζει και να προτρέπει για το καλύτερο. Κάτι που θα πρέπει να είναι ο στόχος κάθε λογοτέχνη και ο πυρήνας της αληθινής ποίησης. Να παρατηρεί, να σημειώνει, να μας δένει με τον κόσμο, να εξάπτει τη φαντασία, να αναδημιουργεί καταστάσεις όπως ακριβώς κάνουν η ιστορία και οι μύθοι της ζωής.
Ο γνωστός λόγιος και πολυγραφότατος συγγραφέας κ. Δημήτρης Αετουδάκης, ζητώντας το λόγο μετά το πέρας των εισηγήσεων, αναφέρθηκε στη συμβολή της ποιήτριας στην ποίηση, που αναβαθμίζει τον άνθρωπο και τις ιδέες του και τον οδηγεί σε δρόμους ευθύνης που κάνουν όμως καλύτερη την κοινωνία μας.
Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιος έγραψε τον επίλογο με μια εντυπωσιακή αποτύπωση των εντυπώσεών του. Είπε μεταξύ άλλων ότι η ποίηση μας οδηγεί κατευθείαν στον Ποιητή όλων, του οποίου είμαστε ποιήματα, όσο κι αν οι καταστάσεις μας κάνουν πεζούς. Αλλά πάντα υπάρχει ελπίδα κι αυτή απορρέει από την ποίηση.
«Στο Ρέθυμνο χτυπά η καρδιά μου»
Μετά το πέρας της εκδήλωσης η Χρυσούλα Δημητρακάκη δήλωσε συγκινημένη:
«Είμαι πάρα πολύ ευτυχισμένη που μου δόθηκε η δυνατότητα να παρουσιάσω το βιβλίο μου στο Ρέθυμνο, γιατί εδώ χτυπάει η κάρδια μου και ο λόγος που δέχτηκα με ευχαρίστηση και με χαρά, ήταν γιατί θα έβλεπα δικούς μου ανθρώπους. Θεωρώ ότι ανήκω εδώ. Ήθελα να παρουσιάσω το βιβλίο μου αυτό στο Ρέθυμνο, γιατί είναι η πόλη που αγαπώ και θεώρησα ότι μόνο από εδώ μπορεί να αρχίσει το ταξίδι του.
Με συγκινούν πάρα πολύ οι Ρεθεμνιώτες, γιατί κάθε φορά που παρουσιάζω εδώ τη δουλεία μου ανταποκρίνονται και θα έλεγα όχι μονάχα ανταποκρίνονται αλλά συμμετέχουν με αγάπη και με όλη τους την ψυχή και για εμένα αυτό είναι το πιο σημαντικό και κάτι για το οποίο θα ήθελα να τους ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου.
Το βιβλίο μου αναφέρεται στη σμίλη των πελάγων γιατί θεωρώ ότι όλη η ζωή μας είναι ένα πέλαγος και ενώ νομίζουμε ότι οι φουρτούνες και οι θαλασσοταραχές μας ταλαιπωρούν στην ουσία μας σμιλεύουν και μας κάνουν την ζωή μας όμορφη».
Οι εντυπώσεις από τη δομή της εκδήλωσης άριστες και για τους παλαιότερους από εμάς μια αίσθηση αναγέννησης του πάλαι ποτέ πνευματικού Ρεθύμνου. Η βιβλιοπαρουσίαση της ποιητικής συλλογής της κ. Χρυσούλας Δημητρακάκη μας έδωσε πολλά περιθώρια να ελπίζουμε σε μια περαιτέρω αναβάθμιση της πνευματικής μας ζωής.
Και είναι ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτο και παρήγορο ότι παρόμοιες προσπάθειες έχουν την ευλογία της Ιεράς Μητρόπολης και του χαρισματικού προκαθημένου της.
Καλλιτεχνικές στιγμές στη «Σμίλη των πελάγων»
Σαν λεπτομέρεια σε πίνακα μεγάλου ζωγράφου ξεχώριζαν οι καλλιτεχνικές στιγμές στη διάρκεια της παρουσίασης του βιβλίου της Χρυσούλας Δημητρακάκη «Η σμίλη των πελάγων».
Για το λόγο αυτό επιχειρούμε μια ιδιαίτερη αναφορά.
Η Φερενίκη Βαλαρή, με την καλλιτεχνική της ιδιότητα, πρώτα μας κέρδισε σαν ερμηνεύτρια. Ο Μάνος Χατζηδάκης, ως γνωστόν, από τότε που ήταν φοιτήτρια, είχε επενδύσει στη φωνή της και προσπαθούσε να την εντάξει οριστικά στην καλλιτεχνική κοινότητα των μεγάλων ερμηνευτών, αλλά οικογενειακές υποχρεώσεις, ευτυχώς, για το Ρέθυμνο, την κράτησαν εδώ για να μας φωτίζει με το αστείρευτο και πολυδιάστατο ταλέντο της σε κάθε μορφή τέχνης.
Τον τελευταίο καιρό την απολαμβάνουμε στον τομέα της αφήγησης και απαγγελίας, στα οποία η κυρία Βαλαρή, πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων, επιδίδεται με ιδιαίτερη επίσης επιτυχία.
Έτσι και στην εκδήλωση της Χρυσούλας Δημητρακάκη, με μια αφάνταστη εσωτερικότητα απέδωσε κάθε στίχο από ποιήματα που συμπεριλαμβάνονται στη συλλογή «Με τη σμίλη των πελάγων».
Ποιο να ξεχωρίσουμε; Απολαύσαμε τα ποιήματα «Το λευκό της σιωπής», «Τα βάθη του πελάγου», «Αχ αυτή η άνοιξη», «Ρέθεμνος η γη σου».
Με την απαγγελία της κ. Φερενίκης Βαλαρή, αναδείχτηκαν ιδιαίτερα οι στίχοι αλλά και το νόημα κάθε ποιήματος.
Κι έπειτα η εμφάνιση της Μαριέλλας Βιτώρου. Δεν θα μπορούσε να περιοριστεί σε μια απλή αναφορά.
Είναι γεγονός ότι η μουσική του Μπάμπη Πραματευτάκη, έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις από τον ερμηνευτή. Γιατί ακριβώς εκείνος αντλεί από τη μουσικότητα κάθε στίχου την έμπνευση για να τονίσει μελωδικά το κομμάτι. Και λίγοι είναι οι καλλιτέχνες που μπορούν να ανταποκριθούν στις ιδιαίτερες αυτές απαιτήσεις. Η Μαριέλλα Βιτώρου, με διπλή ιδιότητα στην εκπαίδευση, διδασκαλίας γλώσσας αλλά και φωνητικής, διαθέτοντας και την υποκριτική δεινότητα που απαιτεί η ερμηνεία, αποτελεί μια ιδανική ερμηνεύτρια των τραγουδιών του καταξιωμένου μας συνθέτη.
Έτσι και με την εμφάνισή της στη βιβλιοπαρουσίαση, εκτός από την άψογη σκηνική παρουσία, που διαθέτει, κατάφερε ακόμα μια φορά να συγκινήσει.
Με την υπέροχη φωνή της ανέδειξε τα τραγούδια «Ήλιε μαντατοφόρε», «Τα βάθη του πελάγου», «Πόλη κενή», «Ταξίδια». Κατάφερε και τους στίχους να προβάλει, αλλά και τις ιδιαίτερες εκείνες μουσικές αποχρώσεις που χαρακτηρίζουν τις συνθέσεις του Μπάμπη Πραματευτάκη και αποτελούν το δικό του ύφος στη μουσική δημιουργία. Με άνεση η Μαριέλλα ανταποκρίθηκε στις απαιτήσεις των τραγουδιών, ακόμα και στις ψηλές νότες έτσι ώστε να μας δημιουργήσει την αίσθηση αγγελικού ακούσματος, που έδενε τόσο με το περιβάλλον που φιλοξενούσε την εκδήλωση.
Στην επιτυχία αυτή συνέβαλε τα μέγιστα ο ταλαντούχος Δημήτρης Βαρούχας που συνόδευσε στο αρμόνιο, με εξαιρετική άνεση, δίνοντας με τη σειρά του το καλύτερο αποτέλεσμα.
Οι δύο καλλιτέχνες αποτέλεσαν ένα θαυμάσιο σύνολο που θα μπορούσε να δώσει μια άλλη ατμόσφαιρα σε παρόμοιες εκδηλώσεις μελλοντικά και να πλουτίσει και στον τομέα αυτό το πολιτιστικό μας γίγνεσθαι. Θα περιμένουμε…
