Τον Αύγουστο του 2014, μας εξέπληξε ευχάριστα η 55χρονη τότε Πελαγία Χατζιδάκη, μια γυναίκα εργαζόμενη, μητέρα και γιαγιά, όταν πέτυχε την εισαγωγή της στο Πανεπιστήμιο και συγκεκριμένα στην Σχολή Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ναι, φοιτήτρια στα 55 της χρόνια, γιατί μεγάλη της επιθυμία ήταν να συνεχίσει και να ολοκληρώσει τις σπουδές της στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση κι ύστερα να μπει στο Πανεπιστήμιο. Είχε διακόψει το σχολείο στα 17 της χρόνια, στην Ε’ Γυμνασίου, όταν ο έρωτας της χτύπησε την πόρτα και από τις σχολικές τάξεις βρέθηκε στην εκκλησία για τον γάμο. Κι ύστερα, η γέννηση των τεσσάρων παιδιών της (τέσσερα κορίτσια), η καθημερινή φροντίδα τους, η παρακολούθησή τους, η μόρφωσή τους, οι σπουδές τους, όλες οι υποχρεώσεις μιας μητέρας δηλαδή, δεν της άφηναν χρόνο για να επιστρέψει στα θρανία.
Το πάθος της όμως για μάθηση παρέμενε δυνατό πάντα στη ψυχή της. Ήταν μια εσωτερική της ανάγκη. Στα 53 χρόνια της, το Εσπερινό Λύκειο Ρεθύμνου αποτέλεσε το πρώτο της βήμα για την επιστροφή στο σχολικό περιβάλλον και την αρχή για την πραγμάτωση του ονείρου της να βρεθεί και στην ακαδημαϊκή κοινότητα ως ενεργό μέλος.
Οι κόρες της, η Μαρία, η Βασιλική, η Ευαγγελία και η Μιράντα, είχαν μεγαλώσει πια και όχι πως δεν την είχαν ανάγκη αφού υπήρχαν και εγγονάκια αλλά έχοντας γαλουχηθεί από την ίδια με έναν τρόπο που φανέρωνε ιδιαίτερες αρετές, αρχές και αξίες με την παιδεία και την μάθηση να έχουν πρωτεύοντα ρόλο, ήξεραν πως η μητέρα τους έχει κάθε δικαίωμα να βρει χρόνο και χώρο για ν’ ακολουθήσει το όνειρό της. Τα τέσσερα κορίτσια χάρηκαν τότε με την απόφασή της, την ενθάρρυναν, ένιωσαν περήφανες για τη μητέρα τους.
Άριστη στο Εσπερινό Λύκειο, πάντα θα ευγνωμονεί τους καθηγητές της για τη βοήθειά τους, όπως μας έλεγε τότε, πήρε το απολυτήριο Λυκείου, έδωσε πανελλαδικές και τον Αύγουστο του 2014 πήρε την καλή είδηση της εισαγωγής της στο Πανεπιστήμιο, στην Σχολή που επιθυμούσε. Συγκίνηση για την ίδια, μεγάλη περηφάνια για τα τέσσερα κορίτσια της.
Χθες, η υπερηφάνεια ήταν ακόμα μεγαλύτερη για όλους: για την ίδια την 59χρονη Πελαγία, για τις κόρες της, για τον 91χρονο πατέρα της που ήρθε από τις Μέλαμπες για να δει την κόρη του να παίρνει το πτυχίο της.
Η περίπτωση της Πελαγίας Χατζιδάκη είναι ξεχωριστή, αποτελεί ένα παράδειγμα για κάθε άνθρωπο που θεωρεί πως δεν μπορεί να καταφέρει να υλοποιήσει τον στόχο του. Αποτελεί παράδειγμα για ανθρώπους που εγκατέλειψαν το σχολείο στην εφηβεία τους και, είτε θεωρούν πως είναι αργά πια να το συνεχίσουν, είτε αν και μέσα τους το επιθυμούν για κάποιους λόγους, δεν τολμούν να το κάνουν.
Η γνώση, όπως η ίδια τονίζει, δεν έχει ηλικία και η ηλικία δεν είναι εμπόδιο για τη γνώση αλλά ούτε και αποτελούν μομφή τα 50, τα 60 ή τα 70 χρόνια ενός ανθρώπου: «Δεν έχω κανένα πρόβλημα με την ηλικία μου και δεν μπορώ να κατανοήσω αυτό που λένε «Δεν είναι για την ηλικία της». Είναι υπερηφάνεια να λες την ηλικία σου και να είσαι ευτυχισμένος γι’ αυτή, όποια κι αν είναι. Εντάξει, έφτασα σε κάποια ηλικία. Όλοι δεν φτάνουν; Η γνώση είναι απεριόριστη σε όποια ηλικία και να είσαι. Ποτέ δεν σταματάει. Ποτέ κανείς δεν έχει ολική γνώση των πραγμάτων».
«Μια τετραετία στο Πανεπιστήμιο από τις ωραιότερες της ζωής μου»
Πέρασαν τέσσερα χρόνια κ. Πελαγία και σήμερα κρατάτε στο χέρι σας το πτυχίο σας. Μιλήστε μου λίγο γι’ αυτή την τετραετία. Πώς πέρασε;
Τα χρόνια ήταν γεμάτα εμπειρίες και γνώση. Κατάφερα στην ηλικία μου τη γνώση που είχα από εμπειρική σκοπιά να την ταξινομήσω. Ανέλπιστα πράγματα, πολύ περισσότερα γνώρισα από ό,τι περίμενα ότι θα γνωρίσω, καινούριες φιλίες σε μια διαφορετική κοινότητα έξω των υπολοίπων.
Ήταν μια τετραετία από τις ωραιότερες της ζωής μου. Γιατί μπαίνεις σε μια ακαδημαϊκή κοινότητα, και μέσα σου αισθάνεσαι υπερήφανος. Κι αν καταφέρεις να νιώσεις πραγματικά, όχι μόνο να λέγεσαι, να νιώσεις ακαδημαϊκός πολίτης, είναι μεγάλο πράγμα.
Ένιωσα κι έμαθα πάρα πολλά ωραία πράγματα, ξεδιάλυνα πράγματα στο μυαλό μου, αφομοίωσα γνώση. Ήταν στιγμές που πραγματικά βρήκα την αρχή και το τέλος ενός νήματος.
Στη σχολή που επέλεξα εγώ, εάν δεν έχεις πνευματικές αναζητήσεις δεν έχει νόημα να πας.
Δυστυχώς, όπως το βλέπω, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν μόνο υλικές αναζητήσεις. Για μένα το νόημα της ζωής είναι οι πνευματικές αναζητήσεις. Ο άνθρωπος ζει κάτω από το νερό και για να βγει πρέπει να αποκτήσει γνώση αληθινή. Αυτό εγώ αισθανόμουν μέσα μου και αυτό ήθελα να πάρω.
Όσα έμαθα, θα με βοηθήσουν να πορεύομαι, δηλαδή θα μπορώ να κάνω πράγματα, τα οποία θα με ευχαριστούν και θα είναι συνέχεια εκείνων που έμαθα.
Τα τέσσερα χρόνια στο Πανεπιστήμιο ήταν από τα ευκολότερα πράγματα που έκανα στη ζωή μου. Ανάταση ψυχής ήταν!
Στην ακαδημαϊκή κοινότητα, σε ένα περιβάλλον που ηλικιακά οι περισσότεροι φοιτητές ήταν μικρότεροι. Πώς σας αντιμετώπισαν;
Ναι, οι περισσότεροι φοιτητές, αν όχι όλοι, ήταν πολύ μικρότεροι αν και υπήρχαν και ορισμένοι μεγαλύτεροι, τριάντα, τριανταπέντε, σαράντα ετών. Είχα όμως πάρα πολύ καλή σχέση. Δεν ήλπιζα ότι τα μικρά σε ηλικία άτομα ότι θα μπορούσαν πραγματικά να με ενσωματώσουν στην κοινότητα τόσο εύκολα.
Εγκλιματίστηκα πολύ εύκολα, δεν με ζόρισε κάτι.
Οι συμφοιτητές, οι πολύ νεώτεροι ηλικιακά σας βλέπανε λίγο και σαν μαμά, σας συμβουλεύονταν σε προσωπικά τους προβλήματα;
Την πρώτη χρονιά ναι, και προσωπικά προβλήματα μου έλεγαν. Μετά, με θεωρούσαν τα παιδιά κάπως το ίδιο με αυτά. Κουβεντιάζαμε πιο πολύ για θέματα ακαδημαϊκά. Ήταν πάρα πολύ καλά παιδιά. Ένιωσα ευτυχισμένη που είδα και νέους ανθρώπους που ήταν πολύ προσγειωμένοι, μελετηροί. Υπάρχουν πάρα πολύ μελετηρά παιδιά που είναι άξια να προχωρήσουν σε οποιαδήποτε Πανεπιστήμια του κόσμου θέλουν.
Και οι καθηγητές σας;
Οι καθηγητές πάρα πολύ κοντά στον φοιτητή. Ήταν όλοι εξαιρετικοί, πολύ προγραμματισμένοι, με γνώσεις τεράστιες. Έφτανες στο σημείο να αντιλαμβάνεσαι πολλές φορές ότι απέναντί σου έχεις ένα σοφό άνθρωπο, τους θαύμαζες για την κατάρτισή τους. Έχουμε άρτιους επιστήμονες, βοηθάνε τον φοιτητή στο να μάθει πώς να μελετά. Αυτό ήταν κατάκτηση για εμένα. Ο τρόπος δηλαδή που θα μελετώ. Επίσης, και η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου βοηθούσε πάρα πολύ στο να βγουν οι εργασίες που δίνονταν στο τμήμα μας.
Θέλω να πω όμως και για τις διαλέξεις που γίνονταν μέσα στο αμφιθέατρο. Τις θεωρώ μεγάλο δώρο. Οι νεαροί σε ηλικία φοιτητές πολλές φορές δεν το αντιλαμβάνονται και χάνουν πολλά πράγματα εάν δεν είναι μέσα στο αμφιθέατρο. Δεν θα ήθελα να πάρω ένα πτυχίο μόνο διαβάζοντας από ένα βιβλίο, χωρίς να έχω ακούσει. Δεν έχει τόση σημασία για εμένα το να κάθεσαι να διαβάζεις μόνο και να περιμένεις να δώσεις ένα μάθημα.
Θα το ξαναπώ όμως. Οι καθηγητές του Πανεπιστημίου μας δεν έχουν να ζηλέψουν κανέναν ξένο επιστήμονα.
Υπήρξαν αρνητικές στιγμές σε αυτή την τετραετία;
Δεν έχω να θυμηθώ κάτι αρνητικό σε όλα αυτά τα χρόνια. Μόνο καλές στιγμές. Οι συμφοιτητές όλοι με αντιμετώπιζαν με σεβασμό και εκτίμηση. Είχαμε και πολύ καλή συνεργασία γιατί χωρίς συνεργασία δεν προχωράς. Χρειάζεσαι να έχεις καλή συνεργασία και με τους συμφοιτητές και με τους καθηγητές. Και ήταν άριστη. Να πω ότι εδώ, στο Πανεπιστήμιο του Ρεθύμνου υπάρχουν προσωπικές σχέσεις, ζεστό κλίμα. Δεν είναι απρόσωπο το Πανεπιστήμιο, είναι πάρα πολύ ζεστό. Δεν υπάρχει πιθανότητα να μην συνεργαστείς. Έτσι προχωράς.
Ήρθαν μέρες που νιώσατε κούραση;
Για μένα, στην ηλικία μου, η μόνη κούραση ήταν το κάθισμα. Γιατί οι ώρες ήταν πολλές, δεν γίνεται να μάθεις εάν δεν κάτσεις. Πρέπει να αφοσιωθείς. Η κούραση ήταν σωματική. Γιατί στην ηλικία μου το να παρακολουθήσεις μαθήματα, που υπήρχαν ημέρες με 9ωρα στο Πανεπιστήμιο, δεν είναι εύκολο. Όταν θα μελετήσεις δεν μπορείς να πεις «θα κάτσω να διαβάσω μια με δύο ώρες». Όταν θα μελετάς, μελετάς πραγματικά, κάθεσαι εκεί.
Ψυχικά δεν κουράστηκα καθόλου, ανανεώθηκα. Είναι από τα πράγματα που δεν μετάνιωσα και δεν θα μετανιώσω ποτέ.
Ήταν και η Σχολή αυτή που ήθελα. Και πιστεύω ότι η φιλοσοφία τουλάχιστον, θα έπρεπε να διδάσκεται από πολύ μικρές ηλικίες. Είναι ένας οδηγός ζωής η φιλοσοφία. Πιστεύω ότι εγώ δεν θα σταματήσω να μελετώ, όσο μπορώ θα συνεχίσω να διαβάζω.
Είσαστε μια τακτική φοιτήτρια;
Ναι, ήμουν τακτική, δεν ήθελα να χάνω μαθήματα. Εάν δεν πήγαινα εγώ σε παράδοση, το έκανα επειδή πραγματικά είχα κάποια άλλη σοβαρή υποχρέωση. Πέρυσι είχα ατύχημα, έσπασα το πόδι μου και ταλαιπωρήθηκα ένα εξάμηνο. Και αυτό το εξάμηνο όμως πήγα με το «Π» στα τελευταία μαθήματα και έδωσα τις εξετάσεις. Δεν έχασα κανένα εξάμηνο.
Σίγουρα τα νέα παιδιά χάνουν πιο εύκολα εξάμηνο παρά τον μεγάλο. Ο μεγάλος ίσως σκέφτεται ότι εντάξει δεν ήρθα για να χάσω τον χρόνο μου. Τα παιδιά, που δεν τα αδικώ κιόλας, επειδή ίσως αισθάνονται περισσότερο την καταπίεση σε αυτή την ηλικία, δεν έχουν πρόβλημα αν χάσουν και κάποιο εξάμηνο. Είναι και εντελώς άλλη ηλικία. Στα είκοσι χρόνια σου, σκέφτεσαι αλλιώς.
Η επιθυμία σας να πάτε στο Πανεπιστήμιο στην συγκεκριμένη σχολή μάλιστα, τι ήταν τελικά; Μια εσωτερική σας ανάγκη ή μια ανάγκη για επαγγελματική καριέρα;
Για μένα, το θέμα της μόρφωσης, της μάθησης, δεν έχει να κάνει με την επαγγελματική αποκατάσταση. Διαφωνώ με εκείνους που θεωρούν ότι ο κάθε ένας που θα μορφωθεί θα αποκατασταθεί σύμφωνα με τη μόρφωση που έχει. Αυτό πρέπει να αντιληφθεί ο κάθε γονέας τουλάχιστον και να μην επηρεάζει τα παιδιά του σε αυτό, γιατί εν μέρει ισοπεδώνει κάποια πράγματα. Πρώτα απ’ όλα η μόρφωση είναι για τον άνθρωπο τον ίδιο. Τώρα εάν καταφέρει να αποκατασταθεί και επαγγελματικά και είναι αυτό που του αρέσει, σίγουρα θα αισθάνεται και πιο ευτυχισμένος. Είναι μεγάλο προνόμιο για τον άνθρωπο να εξασκεί ένα επάγγελμα που του αρέσει. Αλλά είναι προνόμιο λίγων αυτό δυστυχώς.
Σας προβλημάτισε κάτι μέσα στην ακαδημαϊκή κοινότητα;
Ναι. Αυτό που παρατήρησα και με λυπεί, είναι ότι είδα παιδιά να κατακτούν τη γνώση αλλά να μην έχουν δραστηριότητα, να μην είναι ενεργοί πολίτες. Στην ακαδημαϊκή κοινότητα, στη γνώση ήταν ενεργά, ενώ πρακτικά στη ζωή δεν ήταν. Από τις απόψεις που ανταλλάσαμε, το καταλάβαινα. Ακόμα και φοιτητές γύρω στα σαράντα και τριανταπέντε, έβλεπα πως έχουν μια παθητική στάση στη ζωή τους. Η ακαδημαϊκή γνώση είναι για μένα ένα εφόδιο ισχυρό για να πας παρακάτω στη ζωή.
Αυτές οι περιπτώσεις με στεναχωρούσαν. Έλεγα ότι είναι κρίμα για τα παιδιά που αποκτούν γνώση να παραμένουν παθητικοί δέκτες. Με προβλημάτιζε στο που οφείλεται ή στάση αυτή.
Αποκτήσατε φιλίες στο Πανεπιστήμιο, που θα σας μείνουν;
Ναι. Και είναι από πιο καθαρές φιλίες. Σίγουρα γίνεται κάποια επιλογή, η συνεργασία μπορεί να γίνεται όλα αυτά τα χρόνια μεταξύ δέκα- δεκαπέντε φοιτητών το πολύ. Γιατί σε ένα μάθημα μπορείς να συνεργαστείς με άλλους, να ανταλλάξεις απόψεις και τα λοιπά κι από αυτούς τους 15 θα μείνουν πέντε- έξι φίλοι.
Δεν υπάρχει και νόημα να κάνεις μια φιλία προσωρινή και να σταματήσει εκεί. Δέθηκα με ορισμένα παιδιά και η φιλία μας θα συνεχιστεί.
Εάν ξεκινούσε η ζωή σας από την αρχή, θα εγκαταλείπατε το σχολείο στα 17 σας χρόνια;
Όχι, ποτέ! Αλλά στα 17 δεν έχεις την ωριμότητα να διαχειριστείς κάποια πράγματα.
Σε παιδιά που έχουν εγκαταλείψει το σχολείο ή περνάει από τη σκέψη τους να το παρατήσουν, τι θα θέλατε να πείτε;
Τα παιδιά πιστεύω ότι δεν ευθύνονται. Δεν μπορούμε να αποδώσουμε ευθύνες σε όσους εγκαταλείπουν το σχολείο. Εκείνοι που ευθύνονται το γνωρίζουν. Πρέπει με κάποιο τρόπο τα παιδιά να αγαπήσουν το σχολείο από τις νηπιακές τάξεις. Και η οικογένεια να δώσει τέτοιες αρχές και τέτοιες γραμμές ώστε το παιδί σιγά- σιγά να κατανοήσει την αξία της μάθησης. Αυτό. Δεν μπορώ να πω κάτι παραπάνω.
Όσο για εκείνους που έχουν εγκαταλείψει το σχολείο και επιθυμούν να το συνεχίσουν, σε όποια ηλικία κι αν βρίσκονται, να ακολουθήσουν την επιθυμία τους. Αν κάποια επιθυμία του ανθρώπου τουλάχιστον στο θέμα της γνώσης δεν ικανοποιηθεί, κάπου είναι υπεύθυνος ο ίδιος. Προ πάντων, η επιθυμία να μην προσκρούει σε στερεότυπα, σε ταμπού, σε κοινωνικά δεδομένα. Αυτά όμως δεν έχουν νόημα. Νόημα έχει τι επιθυμεί ο ίδιος να κάνει κι όχι να στέκεται σε επιθυμίες των άλλων. Δεν μπορούμε να πούμε ότι σε όλα τα πράγματα η επιθυμία μας γίνεται πράξη αλλά τουλάχιστον στο συγκεκριμένο, μπορούμε.
Έχετε πλέον το πτυχίο στο χέρι. Ικανοποιήσατε το όνειρό σας, την επιθυμία σας, τη ψυχική και πνευματική σας ανάγκη. Τι θα κάνετε από εδώ και πέρα;
Έχω ήδη οργανώσει πράγματα και στόχους αλλά είμαι από τους ανθρώπους που πρώτα υλοποιούν και μετά ανακοινώνουν. Κατά την άποψη μου, η γνώση δεν πρέπει να κλειστεί σε ένα «ντεπόζιτο». Κάπου πρέπει να μπει, κάπου να διαχυθεί. Έχω κάποια πράγματα στο μυαλό μου όμως πρώτα θα τα υλοποιήσω και μετά θα τα δείτε, θα τα μάθετε. Πιστεύω να είναι άξια λόγου.
Εάν υπάρχει υγεία τα όνειρα δεν πρέπει να σταματούν αλλιώς έχει σταματήσει η ζωή.
