Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΨΑΡΡΑ*
Το μελετητικό γραφείο ΟΙΚΟΜ (Αθήνα) παρουσιάζει στο λινκ https://www.oikom.gr/el/epmkritis την πρόταση του για τα Διαχειριστικά Σχέδια (ΔΣ) των περιοχών Natura 2000, ένα ζήτημα για το οποίο η Ελλάδα έχει καταδικαστεί από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς.
Τα ΔΣ αυτά όταν περάσουν σαν ΦΕΚ θα έχουν την μεγαλύτερη δυνατή νομική ισχύ, ακόμη και από έναν πρωθυπουργό, πρόεδρο Ε.Ε, όσο και από έναν τοπικό δήμαρχο.
Η εκπόνηση της μελέτης είναι ένα κολοσσιαίο έργο, στο οποίο έχει υλικές και άυλες δράσεις με άμεσα εμπλεκομένους τις τοπικές κοινωνίες.
Πιθανά κενά η λάθη μπορεί να επιφέρουν μεγάλη ζημία στην ποιότητα ζωής των κατοίκων των περιοχών αυτών, όπως και κάθε σωστός σχεδιασμός μπορεί να επιφέρει μεγάλη βελτίωση.
Ένα Δ.Σ είναι οδηγός χρηματοδοτήσεων ευρωπαϊκών πόρων αρκεί να τηρεί κάποιες αρχές.
Διαβάζοντας όσο πιο προσεκτικά γίνεται αυτό το τεράστιο έργο, (40 συνημμένα αρχεία), παρατήρησα κάποια σημεία.
Γενικά σημεία
α) Ένα ΔΣ χρειάζεται 6-7 χρόνια πραγματικής διαβούλευσης και ζύμωσης μέσα στην κοινωνία, ενώ εδώ σε 2 χρόνια πανδημίας είμαστε σχεδόν έτοιμοι.
Παρελήφθη αυτό το τεράστιο έργο μια εβδομάδα πριν ξεκινήσει η διαβούλευση και διερωτώμαι τι χρόνο έχουν τοπικοί φορείς, Δήμοι – κοινωνία να οργανωθούν ώστε να το διαβάσουν – μελετήσουν – προτείνουν.
Σημεία ενδιαφέροντος
α) Δεν έχει ληφθεί υπόψη, καθόλου ο στρατηγικός σχεδιασμός της Περιφέρειας Κρήτης για τον Πρωτογενή Τομέα Παραγωγής και την «Αγροτοδιατροφική Σύμπραξη Περιφέρειας Κρήτης», όπου δίνει κατεύθυνση προς την πολυλειτουργικη, εξειδικευμένη γεωργία.
Το κάνει εσκεμμένα;
β) Δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη την απόφαση της Περιφέρειας περί μη εγκατάστασης ΑΠΕ σε περιοχές Νατουρα 2000.
Το κάνει εσκεμμένα;
Εάν είναι έτσι τότε έχει παραβεί, το μεν μελετητικό γραφείο βασικούς κανόνες διαβούλευσης και η Περιφέρεια αυτά που η ιδία έχει αποφασίσει.
γ) Με ποιες υπηρεσίες της Περιφέρειας συνδιαλέγεται όταν τα ζητήματα των «Νατούρα» είναι διάσπαρτα σε δεκάδες γραφεία και υπηρεσίες; Η Περιφέρεια πρέπει να φτιάξει ένα μηχανισμό παρακολούθησης το έργου έτσι ώστε να εγγυηθεί για όλους μας την ορθή έκβαση του.
Τεχνικά κεντρικά σημεία
α) Όταν φτιάχνεται ένα Δ.Σ πρώτα εκφράζεται το πιο θα είναι το κυρίως διαχειριστικό μέτρο και μετά απλώνεται το δίκτυο των άλλων δραστηριοτήτων – χρήσεων, ενώ εδώ συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο.
Αναφέρονται όλες οι πιθανές δραστηριότητες – χρήσεις γης με μια χαλαρή ζωνοποίηση και δεν ξέρουμε εάν θα καταλήξουν σε ένα μοντέλο Ηρακλείου/Φοινικιάς η ότι άλλο.
β) Είναι εμφανές, ότι θέλει δεν θέλει το μελετητικό γραφείο, πρέπει να θεωρήσει την κτηνοτροφία/γεωργία/μελισσοκομία ΚΓΜ ως κυρίαρχες δραστηριότητες και από μονές τους θα έχουν τον ρόλο του κυρίως Διαχειριστικού Μέτρου.
Οπότε είτε σαν αναγνωρισμένο Διαχειριστικό Εργαλείο την ΚΓΜ είτε όχι, σαν δεύτερο βήμα, θα πρέπει να μας πει η ΟΙΚΟΜ ποιο μοντέλο ΚΓΜ προτείνει?
*Της εντατικής (ΚΓΜ), των επιδοτήσεων και της μη παραγωγικότητας προϊόντων;
* Της πολυλειτουργικής ΚΓΜ όπως από το 1996 η ίδια η Ε.Ε προωθεί με λαμπερά παραδείγματα Περιφέρειες Ισπανίας, Ιταλίας, Ρουμανίας, Γαλλίας, Σλοβενίας κ.α., προς εφαρμογή κυρίως στις ΝΑΤΟΥΡΑ 2000;
https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-5-2003-0189_EL.html (Ελληνικά)
Χαρακτηριστικά της πολυλειτουργικής γεωργίας είναι:
Ποιοτικά παραδοσιακά τοπικά προϊόντα, κοινωνία ενεργή που τα στηρίζει, και επισκέπτες που έρχονται από κάθε γωνία του κόσμου για να ζήσουν, μυρίσουν, γευτούν αυτό το σύνολο.
Με την συμπλήρωση της Διδακτικής Φάρμας/Επισκέψιμα Αγροκτήματα, της Οικοτεχνίας της εστίασης και διαμονής μικρής κλίμακας και της εφαρμογής των Αγροπεριβαλλοντικών μέτρων, την παρατήρηση χλωρίδας και πανίδας, δημιουργείται το προιον του Αγροτουρισμού.
Η κορώνα σε ένα τέτοιο σχεδιασμό είναι η Προστασία του Τοπίου ως μέγιστο στοιχείο αγροτικού πολιτισμού, Προστιθεμένης Αξίας του τόπου και των προϊόντων του. (Σύμβαση Τοπίου Φλωρεντίας που η Ελλάδα έχει προσυπογράψει και δεν τηρεί).
Αγροπεριβαλλοντικά μέτρα (2014-2020)
Βασική αρχή που διατυπώνεται στην Κοινή Στρατηγική Πολιτική ΚΓΠ :
Στις περιπτώσεις όπου η κοινωνία επιθυμεί να παρέχουν οι γεωργοί μια περιβαλλοντική υπηρεσία που υπερβαίνει το επίπεδο αναφοράς, η υπηρεσία αυτή πρέπει να αγοράζεται μέσω Αγροπεριβαλλοντικών μέτρων.
Σε εφαρμογή της αρχής αυτής, η ΕΕ έχει θεσπίσει τα Αγροπεριβαλλοντικά μέτρα, τα οποία στηρίζουν ειδικά μελετημένες γεωργικές πρακτικές που υπερβαίνουν το επίπεδο αναφοράς της «Ορθής Γεωργικής Πρακτικής» (ΟΓΠ), συμβάλλοντας στην προστασία του περιβάλλοντος και στη διατήρηση του τοπίου.
Ενδεικτικά ορισμένα από τα Αγροπεριβαλλοντικά μέτρα που ισχύουν είναι τα εξής:
– Σύστημα πιστοποίησης και προστασίας ορεινών, νησιωτικών προϊόντων και προστατευόμενων περιοχών. Δίνεται η δυνατότητα στους παραγωγούς να αποδεικνύουν την φιλοπεριβαλλοντική άσκηση των δραστηριοτήτων τους και να ενσωματώνουν στην τιμή του προϊόντος τις υπηρεσίες που προσφέρουν.
– Εκτατικοποίηση της κτηνοτροφίας.
– Αποκατάσταση αναβαθμίδων/αγροτικού τοπίου.
– Προστασία υδροτροπικών συστημάτων.
– Διατήρηση εκτατικών καλλιεργειών που κινδυνεύουν από γενετική διάβρωση.
– Εξισωτική αποζημίωση (σε χαρακτηρισμένες ορεινές και μειονεκτικές περιοχές).
– Ενισχύσεις γεωργών που ασκούν γεωργική δραστηριότητα σε περιοχές Natura 2000.
Οι πρακτικές που πρέπει να ακολουθούνται θα εξειδικευτούν σε μεταγενέστερο χρόνο βάσει των διαχειριστικών σχεδίων.
– Βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία.
– Φυτοφράκτες.
– Προώθηση πρακτικών για την προστασία της άγριας ζωής.
Αποσκοπεί στη διατήρηση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων οι οποίες συντελούν στη διατήρηση και προστασία της απειλούμενης και άγριας ζωής της οποίας ο βιότοπος εξαρτάται εν μέρει από τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και στην προστασία και διαχείριση της άγριας πανίδας που εξαρτάται από τις αγροτικές γαίες και οι πληθυσμοί της σταδιακά μειώνονται.
– Δάσωση γεωργικών και μη γεωργικών εκτάσεων.
Για την έγκριση του συνόλου των Αγροπεριβαλλοντικών μέτρων κατατίθεται φάκελος και η πλήρη εφαρμογή τους αντιστοιχεί σε επιδότηση έως 300E/στρέμμα.
γ) Η μελισσοκομία απουσιάζει από τις προβλεπόμενες δραστηριότητες.
δ) Δεν περιλαμβάνει καθόλου περιοχές Προστασίας Τοπίου στον σχεδιασμό του.
ε) Μερικά από τα αγροπεριβαλλοντικα μέτρα αναφέρονται διάσπαρτα άνευ κεντρικού σχεδιασμού.
Τι προβλέπεται για τα αγροπεριβαλλοντικα μέτρα στο σύνολο τους;
«Κοίτα να δεις που θες να πας αλλιώς θα πας εκεί που κοιτάς»
* Δημήτρης Ψαρράς: Οργάνωση «ΦΟΙΝΙΞ» εφαρμογών βιώσιμης ανάπτυξης
