Του ΚΩΣΤΑ ΗΛΙΑΚΗ*
Με αφορμή τη συζήτηση στην επιτροπή περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης για τους πυλώνες, τις γενικόλογες διευκρινίσεις του ΑΔΜΗΕ για το έργο αλλά και τις δηλώσεις της υφυπουργού κας Σδούκου στη Βουλή, την ίδια μέρα της συνεδρίασης-συζήτησης (18/10/2024) είναι ξεκάθαρο πλέον ότι όλοι τους είναι στην ίδια πλευρά. Προσπαθούν να εκφοβίσουν την κοινωνία με διάφορους τρόπους όπως ο κίνδυνος για μπλακ άουτ και προβλήματα στην ομαλή λειτουργία του δικτύου ηλεκτροδότησης στο νησί.
Επιθυμία τους είναι η γραμμή να διασχίσει τα βουνά για να γίνουν όλα τα έργα οδοποιίας-υποδομών με δαπάνη του ΑΔΜΗΕ δηλαδή με δημόσιο χρήμα, κατά τη φάση κατασκευής των πυλώνων.
Έπειτα θα είναι πολύ εύκολο για τους επενδυτές να κατασκευάσουν υποσταθμούς υψηλής τάσης κάτω από την καινούργια γραμμή και να συνδέσουν ανεμογεννήτριες. Έτσι δεν θα χρειάζεται να κατασκευάσουν νέες, υπόγειες γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας για να συνδεθούν σε υφιστάμενους υποσταθμούς υψηλής τάσης που απέχουν αρκετά χιλιόμετρα μακριά.
Μετά τις έντονες διαφωνίες πολιτών και φορέων κατά τη συζήτηση της επιτροπής περιβάλλοντος της Περιφέρειας Κρήτης αποφασίστηκε να εξετασθούν εναλλακτικές λύσεις, όπως υπογειοποίηση ή πόντιση υποβρύχιου καλωδίου.
Όμως οφείλουμε να κάνουμε απόλυτα σαφές προς την κοινή γνώμη ότι οι δύο παραπάνω εναλλακτικές λύσεις, δηλαδή η υπογειοποίηση και η πόντιση, δεν έχουν καμιά απολύτως σχέση μεταξύ τους από άποψη πολυπλοκότητας. Άρα, όταν οι υπέρμαχοι της κατασκευής των πυλώνων παρουσιάζουν την εναλλακτική λύση της υπογειοποίησης ως πολύ σύνθετη και δαπανηρή, σκόπιμα αποσιωπούν ότι υπάρχει και η πόντιση, που καμία σχέση δεν έχει ως μορφή έργου.
Στην πόντιση (υποβρύχιο καλώδιο παράλληλα με την ακτογραμμή) το καλώδιο θα ξεκινάει υπογειοποιημένο από την Ξυλοκαμάρα μέχρι την ακτή (κάπου ανατολικά της Σούδας), εκεί θα γίνει προσαιγιάλωση και το καλώδιο θα ποντιστεί στο βάθος που πρέπει.
Στην συνέχεια θα φτάσει πριν το Ηράκλειο, στην ακτή της Κορακιάς, κάτω από τις νέες εγκαταστάσεις της Δαμάστας, όπου όμως θα υπάρχει ήδη έτοιμη υποδομή υπογειοποίησης, από την οποία θα μπορεί να οδεύσει το καλώδιο υπόγεια μέχρι την Δαμάστα. Αυτό συμβαίνει επειδή στο ίδιο σημείο φτάνει στην ξηρά και το καλώδιο Αττικής – Κρήτης, για να συνεχίσει υπόγεια μέχρι την Δαμάστα.
Για την πόντιση του καλωδίου μέσα στη θάλασσα, χρειάζεται να γίνει μια μελέτη χαρτογράφησης του βυθού. Δεν χρειάζονται αδειοδοτήσεις ή απαλλοτριώσεις, παρά μόνο στο σημείο προσαιγιάλωσης, όπου εμπλέκονται δημόσιοι φορείς όπως τα Λιμενικά Ταμεία και όχι ιδιώτες, των οποίων θα χρειαζόταν να απαλλοτριωθούν οι ιδιοκτησίες τους.
Αντίθετα, η καθαρά υπόγεια όδευση (υπογειοποιήση) για την τεράστια απόσταση των 100 περίπου χιλιομέτρων είναι τιτάνια πιο συνθέτη, διότι έχει πάρα πολλά κατασκευαστικά έργα σε όλη τη διαδρομή. Πρέπει να γίνουν εκσκαφές, φρεάτια και να περάσει η όδευση πάνω ή κάτω από ρέματα και γέφυρες με ειδικές κατασκευές. Απαιτούνται γεωλογικές μελέτες, αφού στη διαδρομή θα συναντήσει κανείς διάφορα είδη εδάφους. Σαφώς θα χρειαστούν απαλλοτριώσεις. Αν η κατασκευή γίνει δίπλα στον σημερινό Β.Ο.Α.Κ. έκτος από τα παραπάνω θα υπάρχει ένα ατελείωτο εργοτάξιο και θα προκύψει τεράστια όχληση στο κοινωνικό σύνολο από τις εργασίες δίπλα στον δρόμο.
Συνεπώς η πόντιση είναι ασύγκριτα απλούστερη αδειοδοτικά, κατασκευαστικά και κοστολογικά. Δεν είναι τυχαίο ότι στα μεγάλα έργα πόντισης καλωδίων π.χ. Αττική-Κρήτη, Πελοπόννησος-Κρήτη, η τοποθέτηση του καλωδίου στην θάλασσα με το ειδικό πλοίο ολοκληρώθηκε νωρίτερα από όλα τα υπόλοιπα μέρη των έργων.
Όλα τα σενάρια που δεν εμπλέκουν θάλασσα είναι πραγματικά εναδαφικά, γι’ αυτό σε άλλες χώρες που έχουν το προνόμιο της ακτογραμμής ποντίζουν σωρηδόν καλώδια, όπως έκαναν στο Ισραήλ ή στην Ιταλία που πόντισαν καλώδιο από την Νάπολη μέχρι Σικελία παράκτια σε μια απόστασή 500 μετρά από την ακτή.
Άλλωστε, αν πραγματικά ισχύει το επιχείρημα ότι η νέα γραμμή θα εξυπηρετεί αποκλειστικά την ισχυρή διασύνδεση μεταξύ των δύο σημείων (Χανιά και Δαμάστα), όπου καταλήγουν υποβρύχια καλώδια από την ηπειρωτική Ελλάδα, αυτή ακριβώς η λύση, δηλαδή το αδιατάρακτο, υποβρύχιο καλώδιο, είναι και η πιο στιβαρή εκδοχή. Ούτε πυλώνες να θέλουν συντήρηση και καθαρισμούς βλάστησης κάτω από τη γραμμή (σοβαρός κίνδυνος για πυρκαγιές), ούτε καταπόνηση των εναερίων αγωγών από τον άνεμο, τις ακραίες θερμοκρασίες Χειμώνα και Καλοκαίρι. Η στιβαρή διασύνδεση Δαμάστας – Χανίων είναι με καλώδιο μέσα στη θάλασσα! Και έτσι θα αποδείξουν και όλοι όσοι τώρα επιμένουν αποκλειστικά για πυλώνες, ότι πράγματι δεν έχουν ως προτεραιότητα να συνδεθούν πάνω στη νέα γραμμή οι διάφορες ανεμογεννήτριες που σχεδιάζεται να τοποθετηθούν στα βουνά της Κρήτης.
Η καλωδιακή διασύνδεση Πελοποννήσου – Κρήτης που ήδη λειτουργεί από το 2020, έχει μήκος πάνω από 170 χιλιόμετρα. Μόνο στις δύο άκρες υπάρχουν τα απαραίτητα υπόγεια τμήματα. Το κόστος του έργου ανήλθε στα 380 εκατομμύρια ευρώ και περιλάμβανε δύο υποβρύχια καλώδια μήκους 134 χιλιομέτρων το καθένα, αλλά μέσα στο κόστος του έργου υπήρχαν και πολλά άλλα πράγματα. Ενδεικτικά αναφέρονται οι αναβαθμίσεις και κατασκευές εναέριων Γραμμών Μεταφοράς με πυλώνες από την Μεγαλόπολη έως την Νεάπολη Λακωνίας, υπόγεια καλώδια, τερματικός υποσταθμός στην Νεάπολη Λακωνίας, τεράστια επέκταση του υφιστάμενου υποσταθμού υψηλής τάσης στην Ξυλοκαμάρα των Χανίων, σύστημα ελεγχόμενης σύγχρονης αντιστάθμισης αέργου ισχύος (STATCOM) στο Ηράκλειο, σημεία προσαιγιάλωσης των υποβρύχιων καλωδίων στον κόλπο της Κίσσαμου (Κρήτη) και στη χερσόνησο Μαλέα (Πελοπόννησος).
Σε περίπτωση πόντισης καλωδίου Χανιά – Δαμάστα, το έργο θα περιλαμβάνει δυο υποβρύχια καλώδια με μήκος λιγότερο από 100 χιλιόμετρα το καθένα, μόνο ένα νέο σημείο προσαιγιάλωσης (πιθανόν ανατολικά του λιμένα της Σούδας), αφού το άλλο στην Κορακιά ήδη υπάρχει για το καλώδιο Αττικής – Κρήτης, υπόγεια καλώδια από Ξυλοκαμάρα έως Σούδα και από Κορακιά έως Δαμάστα. Το κόστος πόντισης καλωδίου Χανιά – Ηράκλειο θα είναι σημαντικά μικρότερο από εκείνο της διασύνδεσης Πελοποννήσου- Κρήτης.
Επίσης πρέπει να αντιληφθούν όλοι ότι μπροστά στα ζητήματα της προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, δεν μπορεί διαρκώς να παρουσιάζονται εμπόδια με αφορμή το κόστος. Ειδικά ο ΑΔΜΗΕ, μια εταιρία υπό δημόσιο έλεγχο με την διοίκησή του να διορίζεται από την Κυβέρνηση, διαρκώς αναφέρει ως εμπόδιο για τις εναλλακτικές λύσεις το θέμα του κόστους και την επιβάρυνση των καταναλωτών. Είναι όμως ο ίδιος ΑΔΜΗΕ που διαφημίζει συνεχώς μια πληθώρα νέων μεγάλων έργων διασύνδεσης με υποβρύχια καλώδια, με τεράστια κόστη. Καλώδιο προς την κεντρική Ευρώπη για την εξαγωγή «πράσινης» ενέργειας, καλώδιο προς την Κύπρο καθώς και υποβρύχια καλώδια για τη διασύνδεση νησιών με πολύ μικρό πληθυσμό, χωρίς για τα τελευταία να υπάρχει σαφής τεκμηρίωση προς την κοινή γνώμη, για ποιον λόγο αυτά τα νησιά δεν θα μπορούσαν να διασυνδεθούν από τον ΔΕΔΔΗΕ, με υποβρύχια καλώδια μέσης τάσης, πολύ χαμηλότερου κόστους, περιορίζοντας τα έργα του ΑΔΜΗΕ σε διασύνδεση μόνο μερικών κομβικών σημείων.
Όλα είναι θέμα πολιτικής βούλησης και συμφερόντων!
* Ο Κώστας Ηλιάκης είναι πρόεδρος εργαζομένων ΔΕΗ Χανίων
Σημ.: Η παραπάνω επιστολή απευθύνεται σε τοπικούς βουλευτές, περιφερειάρχη, περιφερειακούς συμβούλους, δημάρχους.
