Ένα μεγάλο πρόβλημα που αφορά στην περιβαλλοντική θωράκιση των οικισμών της ενδοχώρας με τα απαραίτητα έργα αποχέτευσης αλλά και ύδρευσης φαίνεται ότι θα βρει σταδιακά τη λύση του μέσα από τη χρηματοδότησή τους από το σχετικό πρόγραμμα «Φιλόδημος» του υπουργείου Εσωτερικών. Πρόκειται για κονδύλια του ΥΠ.ΕΣ. συνολικού ύψους 400 εκ. ευρώ ανά την Ελλάδα και αφορούν σε δυο διαφορετικές προσκλήσεις. Η πρώτη πρόσκληση αφορά έργα αποχέτευσης -200 εκ. ευρώ και η δεύτερη -επιπλέον 200 εκ. ευρώ αφορά έργα άρδευσης.
Το πρόγραμμα αυτό για το οποίο η ΕΔΕΥΑ μέσω του προέδρου της και δημάρχου Ρεθύμνου Γιώργου Μαρινάκη, επί σειρά μηνών είχε επισημάνει ως απαραίτητο, χαρακτηρίζεται ζωτικής σημασίας, διότι για πρώτη φορά με κρατικά κονδύλια θα δοθεί η δυνατότητα σε μικρούς οικισμούς Δ κατηγορίας -δηλαδή οικισμούς με κατοίκους λιγότερους από 2.000 να μπορέσουν να υλοποιήσουν κρίσιμα έργα υποδομής, τα οποία όχι μόνο θα συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά ταυτόχρονα θα αναβαθμίσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των κατοίκων δίδοντας μια ακόμα αναπτυξιακή ώθηση στην ενδοχώρα. Αξίζει να σημειωθεί ότι μέχρι πρότινος λόγω αδυναμίας χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά και ίδιους πόρους τα μικρά χωριά στερούνται βασικών υποδομών.
Όπως ανέφερε ο δήμαρχος Ρεθύμνου στα «Ρ.Ν.» μέσω του προγράμματος αυτού αντιστοιχούν για έργα αποχέτευσης 5 εκ. ευρώ σε κάθε δήμο και 3 εκ. ευρώ για έργα ύδρευσης. Όπως ανέφερε το πρόγραμμα δεν είναι ανταγωνιστικό αλλά έχει άμεση αξιολόγηση.
Σε σχετικές δηλώσεις του ο κ. Μαρινάκης, αναφέρθηκε στην καθοριστική σημασία αξιοποίησης των κονδυλίων, ώστε να αντιμετωπίσει ένα μεγάλο ζήτημα που αφορά μια πλειάδα οικισμών που μέχρι σήμερα στερούνται βασικών υποδομών αποχέτευσης:
«Η Ελλάδα έχει υποχρέωση να αντιμετωπίσει τους οικισμούς Γ τάξης -εκείνους δηλαδή που έχουν πληθυσμό πάνω από 2.000 κατοίκους. Σε αυτούς αν η χώρα δεν συμμορφωθεί και δεν προχωρήσει στα απαραίτητα έργα υποδομής επιβάλλεται πρόστιμο. Για τους οικισμούς κάτω των 2.000 κατοίκων -Δ’ κατηγορίας όχι μόνο δεν υπάρχει Ευρωπαϊκό πρόβλημα, αλλά η Ευρώπη με την απειλή των προστίμων, (διότι ήρθε ειδικά για αυτό το λόγο πριν από κάποιους μήνες στην Ελλάδα για να διαμαρτυρηθεί που σε κάποια Περιφέρεια, όχι στην Κρήτη ο περιφερειάρχης είχε φτιάξει πρόγραμμα για μικρά χωριά, χωρίς να έχει προηγουμένως λύσει τα προβλήματα των μεγαλύτερων οικισμών. Τότε ξεκίνησε η συνεργασία μας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Μιλήσαμε με το Υπουργείο και τους είπαμε ότι εμείς σαν ΕΔΕΥΑ δεν αντιμετωπίζουμε το θέμα σωστά και αυτό που σήμερα θεωρούμε μη πρόβλημα, θα έρθει αύριο και θα μας χτυπήσει την πόρτα. Και τότε θα θέλουμε και πολύ χρόνο και πάρα πολλά χρήματα και δεν θα υπάρχει και καμία προετοιμασία για αυτό. Μετά από συζητήσεις που είχαμε με το υπουργείο Ανάπτυξης και το υπουργείο Εσωτερικών κυρίως, το οποίο ενέπλεξε όλους τους άλλους φορείς σε μια δημόσια διαβούλευση, που κάναμε αρκετές φορές, καταλήξαμε ότι αφού η ΔΕΥΑ απαγορεύεται να δανειοδοτούνται από το Ταμείο Παρακαταθηκών, προτείναμε τα κονδύλια να προέρχονται από το πρόγραμμα του υπουργείου Εσωτερικών. Έτσι λοιπόν δημιουργήθηκε ένα κουμπαράς που όλοι οι δήμοι της χώρας θα μπορούν να πάρουν μέχρι 5.000.000 απολογιστικά. Είναι 5.000.000 για τις αποχετεύσεις των μικρών χωριών και 3.000.000 για ύδρευση, όπου μπορούμε να κάνουμε παρεμβάσεις, ενόψει της λειψυδρίας να αναδείξουμε τις γεωτρήσεις που πολλές φορές δεν μπορούμε να βγάλουμε τα νερά από πλευράς κόστους, να αντικαταστήσουμε δίκτυα κτλ. Δεν είναι ανταγωνιστικό πρόγραμμα. Από τις επαφές που έχουμε κάνει και από τις διαβουλεύσεις που έχουμε κάνει με το υπουργείο Εσωτερικών είναι φανερό ότι κάποιοι δήμοι που είναι μικροί, δεν μπορούν να απορροφήσουν όλα αυτά τα χρήματα. Πρέπει να έχουν και κάποιες μελέτες. Στο τέλος θα φανεί αν υπάρχει περίσσευμα στο κουμπαρά. Και θα βάλουμε πάλι νέα κριτήρια. Έτσι λοιπόν έχουμε 5.000.000 για την αποχέτευση και 3.000.000 για την ύδρευση» τόνισε χαρακτηριστικά.
Τα έργα που έχουν σχεδιαστεί στον Δήμο Ρεθύμνου
Σύμφωνα με τον δήμαρχο Ρεθύμνου ήδη ο μητροπολιτικός δήμος έχει έτοιμες μελέτες για να χρηματοδοτήσει τα έργα από το παραπάνω πρόγραμμα για τους οικισμού Γεράνι-Πρινέ-Ελεύθερνα και για τα χωριά του Βρύσσινα σε ό,τι αφορά τα έργα αποχέτευσης, ενώ στην πρόσκληση που αφορά τα έργα ύδρευσης ετοιμάζει και ωριμάζει μελέτη αναβάθμισης των γεωτρήσεων και προσδοκά την ένταξη του ταχυδιυλιστηρίου που μελετά η ΔΕΥΑΡ στον Μαρουλά, το οποίο θα διυλίζει ημερησίως 6.000 κυβικά νερού, τα οποία θα διατίθενται για τις ανάγκες ύδρευσης. Ο σχεδιασμός για το διυλιστήριο δεν είναι καινούργιος, καθώς μετά τις αντιδράσεις που υπήρξαν για τον προγραμματισμό του ιδίου έργου στο Άδελε (το οποίο έχει σχεδιαστεί να διυλίζει 2.000 κυβικά νερού ημερησίως) έγινε διαγωνισμός και βρέθηκε η απαιτουμένη οικοπεδική έκταση στην περιοχή του Μαρουλά και σύμφωνα με την μελέτη που είναι έτοιμη θα μπορεί να διυλίζει τριπλάσιες ποσότητες νερού, ο σχεδιασμός αυτός της ΔΕΥΑΡ κρίθηκε αναγκαίος προκειμένου να καλυφτούν οι αυξημένες ανάγκες υδροδότησης της ανατολικής ζώνης του Ρεθύμνου σε ορίζοντα πενταετίας και με δεδομένο ότι ο σχεδιασμός που έχει γίνει από τον Οργανισμό Ανάπτυξης Κρήτης για τη δημιουργία μεγαλυτέρου διυλιστηρίου στο Γιαννούδι ολοκληρώνεται τώρα η μελέτη, αλλά δεν έχει διασφαλισμένη χρηματοδότηση και ο χρόνος περάτωσής του είναι πολύ μεγαλύτερος.
Ειδικότερα, ο δήμαρχος Ρεθύμνου Γ. Μαρινάκης, ανέφερε: «Στον Δήμο μας έχουμε ωριμότητα μελετών για άμεση απορρόφηση αυτών των κονδυλίων και για τις δύο περιπτώσεις. Έχουμε ήδη κάνει μια αξιολόγηση και έχουμε προετοιμαστεί. Έχουμε έτοιμα και τα χωριά του Βρύσσινα που δεν μπήκαν στο προηγούμενο πρόγραμμα και ο Πρινές κα το Γεράνι που δεν μπορούν να ενταχθούν μαζί με το Ατσιπόπουλο, διότι αυτό ανήκει στη κατηγορία Γ, και η Ελεύθερνα που έχει σοβαρό πρόβλημα, και συνεχώς ωριμάζουμε και τη Λάπα, και στο Αρκάδι, και στο Φωκά αλλά και οπουδήποτε αλλού υπάρχει θέμα να μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε. Θεωρώ ότι αφού καταφέραμε σαν ΔΕΥΑ να βάλουμε στην ατζέντα των Υπουργείων να ασχολούνται με την ενδοχώρα και τα μικρά χωριά που δεν μπορούν μέχρι σήμερα να «σηκώσουν» το κόστος των έργων, είναι μεγάλη επιτυχία. Σε ό,τι αφορά τα έργα ύδρευσης έχουμε διάφορα εναλλακτικά σχέδια να αξιοποιήσουμε όλες τις γεωτρήσεις που έχουμε κάνει και να εντάξουμε το ταχυδιυλιστήριο που είναι απαραίτητο να γίνει επιτέλους και είναι μεγάλος λάθος που έγινε από πέρυσι. Μελετάμε παράλληλα και την αξιοποίηση των νερών των Κούμων που είναι ένα έργο μεγαλεπήβολο, ακριβό αλλά ελπίζουμε και για αυτό τρόπο να το χρηματοδοτήσουμε. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που έχει στόχο να λύσει προβλήματα της ενδοχώρας αλλά και των πόλεων. Κυρίως όμως της ενδοχώρας».
Προς χρηματοδότηση το αποχετευτικό Ατσιποπούλου – Βιολί Χαράκι – Πανόραμα
Εν τω μεταξύ, ανοίγει ο δρόμος για την κατασκευή και λειτουργία σύγχρονων υποδομών και εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων σε εκατοντάδες μικρούς και μεσαίους οικισμούς της χώρας με σχετική προγραμματική σύμβαση, που έχει ήδη υπογραφεί και προβλέπει τη μελέτη, κατασκευή και λειτουργία των έργων διαχείρισης λυμάτων των οικισμών Γ’ προτεραιότητας (από 2.000 έως 15.000 κατοίκων) την οποία υπέγραψαν ο υπουργός Εσωτερικών, Πάνος Σκουρλέτης, ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης, Αλέξης Χαρίτσης, ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σωκράτης Φάμελλος και οι πρόεδροι της ΕΝΠΕ, Κώστας Αγοραστός, της ΚΕΔΕ, Γιώργος Πατούλης και της Ένωσης Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΕΔΕΥΑ) Γιώργης Μαρινάκης.
Τα έργα αυτά αφορούν σε 237 οικισμούς, που δεν διαθέτουν αποχετευτικό δίκτυο και το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης είναι για τους 190 το 2020 και για τους υπόλοιπους 47 το 2023.
Για την υλοποίησή τους έχουν δεσμευτεί συνολικά 916 εκατ. ευρώ μέσω κοινοτικής συμμετοχής και εθνικής συνδρομής, ενώ εάν απαιτηθεί πρόσθετη χρηματοδότηση θα διατεθούν πόροι από πηγές όπως το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων, το Ταμείο Υποδομών ή από το πρόγραμμα χρηματοδότησης ΟΤΑ που διαχειρίζονται τα υπουργεία Εσωτερικών και Οικονομίας και Ανάπτυξης σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Σημειώνεται ότι σε ό,τι αφορά τον μητροπολιτικό Δήμο προτεραιότητα αποτελεί η σύνδεση των αποχετευτικών δικτύων των οικισμών Ατσιποπούλου, Πανοράματος και Βιολί Χαράκι με τον βιολογικό καθαρισμό του Ρεθύμνου. Οι μελέτες είναι έτοιμες και το κόστος του έργου ανέρχεται στα 4,5 εκ. ευρώ. Η θετική εξέλιξη έχει να κάνει με το γεγονός ότι πλέον το παραπάνω οικιστικό σύμπλεγμα έχει πληθυσμό άνω των 2.000 κατοίκων και συγκεκριμένα 4.500 και χαρακτηρίζεται πλέον ως οικιστικό σύμπλεγμα γ’ κατηγορίας, που σημαίνει ότι βρίσκεται στις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για χρηματοδότηση, κάτι που μέχρι πρότινος δεν ήταν εφικτό, αφού ο πληθυσμός που αναγραφόταν ήταν μικρότερος και άρα ο Δήμος δεν μπορούσε να υποβάλλει φάκελο για εξασφάλιση ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Ο δήμαρχος Ρεθύμνου Γ. Μαρινάκης εμφανίστηκε ιδιαίτερα ικανοποιημένος με τη εξέλιξη αυτή και μεταξύ άλλων υποστήριξε: «Το μνημόνιο που είχαμε υπογράψει αφορούσε στη χρηματοδότηση οικισμών Γ’ κατηγορίας. Μάλιστα έχουν γίνει συζητήσεις με τον σύμβουλο του κυρίου Φάμελλου ότι τις επόμενες δυο – τρεις εβδομάδες, μετά από συνεννόηση, θα έρθει να γίνει και η περιφερειακή συνάντηση στην Κρήτη, όπου θα τεθούν όλα τα θέματα. Έχει ανοίξει ο διάλογος και χρήματα θα κατατεθούν αργότερα, αφού αποφασίσουμε κατά προτεραιότητα ποιες περιοχές πρέπει να μπουν. Εμάς εκεί πέρα είναι όλοι οι οικισμοί Ατσιποπούλου, Βιολί Χαράκι και Πανόραμα. Είναι έτοιμοι. Μάλιστα χθες είχα μια επαφή με το ΕΠΠΡΆ για την επίσπευση της ένταξης του Ατσιποπούλου».