Κάθε χρόνο η 5η Ιουνίου ως Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος γιορτάζεται με ποικίλες, συνήθως συμβολικές, κινήσεις και δηλώσεις που ξεκινάνε από καθαρισμούς ακτών και πάρκων και φτάνουν μέχρι ποιήματα σε σχολεία και μουσικές εκδηλώσεις.
Είναι αλήθεια ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι, σε όλο τον κόσμο, ειλικρινά συμμετέχουν και δηλώνουν την υποστήριξή τους στα μέτρα και τις πολιτικές περιβαλλοντικής προστασίας.
Είναι όμως επίσης αλήθεια ότι δεν είναι λίγες οι φορές που ο εορτασμός της ημέρας περιβάλλοντος είναι απλά ένα άλλοθι για να συνεχίσουμε απρόσκοπτα, για τις υπόλοιπες 364 μέρες του χρόνου, τις δραστηριότητες που συστηματικά υποβαθμίζουν την ποιότητα των οικοσυστημάτων, αποστερούν κρίσιμους για τη ζωή φυσικούς πόρους, ρυπαίνουν γη, νερό και αέρα και τελικά υπονομεύουν το μέλλον των κοινωνιών και των επόμενων γενεών.
Το 2020, μετά την καραντίνα για δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, όλοι καταλάβαμε ότι η προστασία της δημόσιας υγείας ή των παιδιών και των γονιών μας απαιτούσε, και ακόμα απαιτεί, μια ριζική ανατροπή των συνηθειών και της καθημερινότητάς μας για να μπορέσουμε να διαχειριστούμε ένα νέο, αόρατο, αλλά πολύ επικίνδυνο εχθρό.
Αυτό ακριβώς πρέπει να σκεφτούμε, και αντίστοιχα να δράσουμε, σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο, για τα θέματα του περιβάλλοντος.
Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε στην πεπατημένη, δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να λέμε «δε βαριέσαι», δεν μπορούμε να περιμένουμε να αλλάξουν τα πράγματα κάνοντας ακριβώς τα ίδια που κάναμε για δεκάδες χρόνια.
Ας αρχίσουμε συνειδητοποιώντας ότι η προσωπική και η περιβαλλοντική υγεία δεν μπορούν να διαχωριστούν!
Και περιβαλλοντική υγεία σημαίνει προστασία, ανάδειξη και άμεση δράση για να προστατέψουμε τη βιοποικιλότητα πάνω στην οποία βασίζεται η επιβίωσή μας ως είδος.
Όπως λένε οι ειδικοί επιστήμονες του ΟΗΕ περίπου 1 εκατ. είδη κινδυνεύουν με εξαφάνιση μέσα σε μερικές δεκαετίες, μεταξύ των οποίων έντομα, φυτά, ζώα, από την ύπαρξη των οποίων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό η ανθρώπινη διατροφή, η εξασφάλιση καθαρού, πόσιμου νερού, η σταθερότητα του κλίματος, αλλά και η αναπαραγωγή.
Η βιοποικιλότητα απειλείται
Τις δύο τελευταίες δεκαετίες, περίπου το 20% της βλάστησης έχει γίνει λιγότερο παραγωγική, κάτι που το ζούμε και στην Κρήτη.
Οι σημαντικές απώλειες αφορούν είδη τα οποία εμπλέκονται έμμεσα στην παραγωγή τροφής, όπως τα πουλιά, τα οποία τρέφονται με τα παράσιτα των καλλιεργειών και τα δέντρα που ζουν στο νερό. Ειδικότερα, σύμφωνα με έρευνες του ΟΗΕ και της ΕΕ, σε διαρκή καθοδική πορεία βρίσκονται το 63% των φυτών, το 11% των πουλιών και το 5% των ψαριών.
Είναι καιρός να αναγνωρίσουμε ότι η βιοποικιλότητα είναι ο πλέον πολύτιμος αλλά και ταυτόχρονα ο λιγότερο αναγνωρισμένος φυσικός πόρος και να δράσουμε αντίστοιχα.
Η πρόσφατη ανακοίνωση της ΕΕ για τη στρατηγική σε σχέση με τη βιοποικιλότητα κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση και στοχεύει στην ανάκαμψη της ως το 2030.
Όμως η προστασία της βιοποικιλότητας είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη. Το επόμενο βήμα είναι να πάψουμε να μιλάμε για το περιβάλλον και τη φύση σαν να είμαστε κυρίαρχοί τους, με την υπεροψία του παρατηρητή που βλέπει τον Τιτανικό να βυθίζεται χωρίς να γνωρίζει ότι είναι και ο ίδιος μέσα.
Οι πόλεις και τα χωριά μας, οι ζωές μας, είναι κομμάτι των υποβαθμιζόμενων οικοσυστημάτων, είναι ανάμεσα στα δάση που χάνονται και στα νερά που ρυπαίνονται.
Οι οικονομικές μας δραστηριότητες βασίζονται σε δύο απλές αλλά πολύ σημαντικές συνθήκες.
Πρώτον, πρέπει να μπορούμε να αντλούμε από το περιβάλλον μας τους πόρους που χρειαζόμαστε για να ζήσουμε. Δεύτερον, πρέπει να μπορούμε να επιστρέψουμε στο περιβάλλον μας τα αποτελέσματα από την επεξεργασία των φυσικών πόρων, τα στερεά, υγρά και αέρια απόβλητά μας, χωρίς να υπονομεύουμε την ικανότητα της φύσης να μας συντηρεί.
Για το λόγο αυτό, είναι καιρός να σκεφτούμε διαφορετικά.
Αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι απλά πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος. Κάτι τέτοιο αντιστοιχεί στην ξεπερασμένη αντίληψη της δεκαετίας του 80 ότι η οικονομική δραστηριότητα δημιουργεί επιπτώσεις και πρέπει να τις ελέγξουμε.
Στην πραγματικότητα, πρέπει σήμερα να πούμε ότι, εκ του αποτελέσματος, η αντίληψη αυτή δεν δούλεψε. Καθυστέρησε και περιόρισε κάποιες περιβαλλοντικές επιπτώσεις αλλά δεν κατάφερε να ανασχέσει τη διαρκή υποβάθμιση των οικοσυστημάτων.
Πολύ περισσότερο, δεν κατάφερε καν να συγκρατήσει στο ελάχιστο την καλπάζουσα παγκόσμια υπερθέρμανση που με τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες, με τους εκατομμύρια κλιματικούς πρόσφυγες ήδη προοιωνίζεται ένα πολύ δυσοίωνο μέλλον, και για την Κρήτη μεταξύ άλλων.
Η κυκλική …νέα οικονομία
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι να μετατρέψουμε τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις σε ευκαιρίες σε όλους τους τομείς πολιτικής και να επιτύχουμε μια μετάβαση προς την κυκλική οικονομία με θετικό κοινωνικό πρόσημο, με λιγότερη φτώχεια και ανισότητες.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι να οραματιστούμε, να σχεδιάσουμε και πάνω από όλα να υλοποιήσουμε ένα νέο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης που θα έχει το περιβάλλον στον πυρήνα του ως κινητήρια δύναμη και όχι στην περιφέρεια του ως στοιχείο που πρέπει να προστατευτεί.
Η κυκλική οικονομία δεν είναι μόνο κυκλική – είναι κυρίως μια νέα οικονομία και μόνο ως τέτοια θα επικρατήσει.
Είναι η ανάγκη να ξανασκεφτούμε το παραγωγικό μας μοντέλο, τον πρωτογενή τομέα, τις ενεργειακές μας ανάγκες, την τουριστική δραστηριότητα με κριτήριο τη βιωσιμότητά τους και όχι απλά την άμεση κερδοφορία. Και πρέπει να το κάνουμε τώρα.
Οι προτεραιότητες της ΠΕΔ Κρήτης
Η ΠΕΔ και οι ΟΤΑ της Κρήτης είναι οι κατ’ εξοχήν φορείς που συνδέονται με τα θέματα περιβάλλοντος και προτείνουν πολιτικές και δράσεις όπου συνυπάρχει η ανάπτυξη με την προστασία και αξιοποίηση του περιβάλλοντος. Στις άμεσες προτεραιότητές μας είναι:
- Η βελτίωση των δεικτών ενεργειακής απόδοσης
- Η δημιουργία και πιστοποίηση σύγχρονου συστήματος ενεργειακής διαχείρισης
- Η μείωση των ρυπογόνων πηγών ( εκπομπές αερίων, απόβλητα, κλπ.)
Είναι ενδεικτικά θέματα που εστιάζουμε την στρατηγική μας και το πλαίσιο για ένα καλύτερο αύριο, για βιώσιμο μέλλον για την υγεία και ευημερία των πολιτών.
Τελικά αν καταφέρουμε να συνδυάσουμε τα ασύλληπτα τεχνολογικά επιτεύγματα των καιρών μας με την αδήριτη ανάγκη να στραφούμε προς την κυκλική οικονομία, τότε θα ανοίξουμε το δρόμο για να ανθίσει μια νέα πιο βιώσιμη κοινωνική οργάνωση, μια νέου τύπου ευμάρεια, πιο δίκαιη, με λιγότερες ανισότητες, και σε αρμονική συνύπαρξη με τη φύση.
Από την Περιφερειακή Ένωση Δήμων Κρήτης
