Μία εξέχουσα μορφή του Ρεθύμνου υπήρξε ο δικηγόρος και πολιτευτής Μίνως Εμμ. Πετυχάκης (εικ. 1α και β). Ήταν γιος του πρόξενου της Ελλάδας στο Ρέθυμνο Εμμανουήλ Πετυχάκη, αδελφός του φωτεινού και ακάματου εκείνου άνδρα, του γιατρού και ιδρυτή του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου Ρεθύμνης Κωνσταντίνου Πετυχάκη και πρώτος ξάδελφος του δικηγόρου και δημάρχου Τίτου Στυλ. Πετυχάκη. Σύζυγός του ήταν η Μαρία Κ. Καλοκαιρινού, ενώ η μητέρα του Μαρία προερχόταν από την οικογένεια των Βολανάκηδων.
Γεννήθηκε το έτος 1858 στο Ρέθυμνο. Σπούδασε νομικά στο εθνικό Πανεπιστήμιο και ως πτυχιούχος των νομικών επιστημών διαδέχτηκε τον πατέρα του Εμμανουήλ Πετυχάκη στη διεύθυνση του ελληνικού προξενείου Ρεθύμνης. Η έμφυτη ικανότητά του σύντομα τον ανέδειξε σε προεδρεύοντα όλων των συμβουλίων της πόλεως και σε προστάτη, λόγω του αξιώματός του, των χριστιανών και των αδυνάτων σε μία, οπωσδήποτε, δύσκολη για τον τόπο εποχή, όπως ήταν αυτή των πρώτων μηνών του έτους 1897.
Επειδή, όμως, ο θεσμός των Ελλήνων Προξένων ατόνησε στο νησί, μετά την άφιξη στην Κρήτη του Ύπατου Αρμοστή Πρίγκιπα Γεωργίου, ο Μίνως Πετυχάκης επιδόθηκε στην άσκηση του δικηγορικού επαγγέλματος, το οποίο άσκησε συνεχώς για μια τριακονταετία και πάνω. Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη του πρώτου επιστημονικού Δικηγορικού Συλλόγου Ρεθύμνης, το καταστατικό του οποίου δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Κρητικής Πολιτείας (τεύχος Α’, αρ. 39/10-7-1900). Παράλληλα αναμείχτηκε έντονα και στην πολιτική. Εξαρχής τάχτηκε στο πλευρό του Ελευθερίου Βενιζέλου και γι’ αυτό γνώρισε τη δίωξη της Αυλής της Χαλέπας και απομακρύνθηκε από τους πρώτους κατά την έκρηξη του κινήματος του Θερίσου.
Αμέσως μόλις η προξενική προκήρυξη του 1906 απέδωσε τις συνταγματικές ελευθερίες στον κρητικό λαό, ο Πετυχάκης εξελέγη πληρεξούσιος στη Συντακτική συνέλευση του 1906 και, στη συνέχεια, βουλευτής το 1907. Μετά την κήρυξη της ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα το 1908 (εικ. 2) συμμετείχε στην Κυβέρνηση του Αντωνίου Μιχελιδάκη (Εκτελεστική Επιτροπή Κρήτης), μαζί με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ως υπουργός Παιδείας, για ένα έτος περίπου, όταν τον βλέπουμε να συνυπογράφει την «Προκήρυξιν διά την Αποχώρησιν των Ευρωπαϊκών Στρατευμάτων» (4 Ιουνίου 1909), με τον Πρόεδρο της Εκτελεστικής Επιτροπής, Αντώνιο Μιχελιδάκη και τα υπόλοιπα μέλη της, Ελευθέριο Βενιζέλο, Εμμανουήλ Λογιάδη και Χαράλαμπο Πωλογεώργη (εικ. 3).
Ακολουθεί η έκρηξη των Βαλκανικών Πολέμων, οπότε από το 1913 μέχρι το 1915 ο Πετυχάκης διορίστηκε Γενικός Διοικητής των νήσων του Αρχιπελάγους. Τον Αύγουστο του 1916 εμφανίζεται υποστηριχτής του κινήματος της Θεσσαλονίκης με διάφορα άρθρα του στην «Κρητική Επιθεώρηση». Ο Ελευθέριος Βενιζέλος στα μέσα του Φλεβάρη του 1917 τον διόρισε Γενικό Διοικητή της Ηπείρου και στη συνέχεια και της Χίου και της Μυτιλήνης.
Τον καιρό εκείνο τον βρήκαν αλλεπάλληλα βαρύτατα πλήγματα, όπως αυτό της απώλειας της ακριβής και ενάρετης συζύγου του και δύο επιστημόνων γιων του. Τα χτυπήματα αυτά ανάγκασαν τον Πετυχάκη να ιδιωτεύσει για σειρά ετών, χωρίς, πάντως, να γίνει σκληρός ούτε και να παραπονεθεί σε κανένα που ο μεγάλος φίλος του, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, σχεδόν τον είχε, τα τελευταία χρόνια, λησμονήσει, περιπλέοντας μέσα στη δύνη ποικίλων πολιτικών περισπασμών.
Έτσι, φτάσαμε στα 1929, όταν ο Πετυχάκης κλήθηκε στο τιμητικότατο και υψηλό λειτούργημα του Κυβερνητικού Επιτρόπου, στην Αθήνα, όπου παρέμεινε μέχρι τον θάνατό του, που τον βρήκε σε ηλικία 75 ετών, στις 20 Μαΐου του 1933.
Ο Μ.Β.Τ. σε νεκρολογία του προς τον Μίνω Πετυχάκη, στην εφημερίδα «Τύπος» του Ρεθύμνου, στις 21/5/1933, χαρακτηρίζοντας τον άνδρα, μεταξύ άλλων, θα επισημάνει και τα εξής χαρακτηριστικά: «Η σπανία εντιμότης τού χαρακτήρος, η μειλιχιότης και το αθόρυβον αυτού, ο υπέροχος πατριωτισμός, η μετριοφροσύνη και μετριοπάθειά του, αρεταί τας οποίας εκέκτητο ο εκλιπών ανεπτυγμένας εις ύψιστον βαθμόν, συνδυαζόμεναι προς την επιστημοσύνην του ανδρός, την ικανότητα εις δράσιν και την σταθερότητα του χαρακτήρος, είχον επισύρει την αμέριστον εκτίμησιν και την ανεπιφύλακτον αγάπην της κοινωνίας της Ρεθύμνης προς το διαπρεπές τέκνον της….». Και ο Μ.Β.Τ. ολοκληρώνει τη νεκρολογία του: «Ο Μίνως Πετυχάκης υπήρξε το εξοχώτερον τέκνον της Ρεθύμνης κατά την τελευταία εκατονταετηρίδα και η μνήμη του, κατά Θουκυδίδην, αγαθού ανδρός θα παραμείνει ανεξάλειπτος εις τας δέλτους της Ρεθύμνης».
Βιβλιογραφία
Ι.Α.Κ., Παράρτημα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως εν Κρήτη, τεύχος Α’, αρ. φύλλου 27.
«Κρητική Επιθεώρησις» της 25/3/1933.
Εφημερίδα Ρεθύμνου «Ο Τύπος» της 21/5/1933.
Γιάννη Ευθ. Τσουδερού, Αφιέρωμα στην Ιστορία της Κρήτης κ’ ειδικότερα του Ρεθέμνου 1536- 1924, Ρέθεμνος 1995, 59, 175.
Κωστή Ηλ. Παπαδάκη, Κεραμές και Αγαλλιανός, Ρέθυμνο 2002, 270.
Γιώργου Λιμαντζάκη, «Το Ενωτικό Κίνημα του 1908», εφημ. Χανιώτικα Νέα 29 Σεπτεμβρίου 2020.
(Από το τελευταίο άρθρο του κ. Γ. Λιμαντζάκη προέρχονται οι φωτ. 2 και 3 που δημοσιεύουμε).
www.ret-anadromes.blogspot.com
