Η έκτακτη κατάσταση που προκλήθηκε από τη νόσο COVID-19, η οποία εκφεύγει του ελέγχου των κρατών μελών, είχε ως συνέπεια την συνεκτική και ενιαία αντιμετώπιση σε επίπεδο Ένωσης1. Για να προληφθεί η περαιτέρω επιδείνωση της οικονομίας, της απασχόλησης και της κοινωνικής συνοχής και να δοθεί ώθηση στη βιώσιμη και ανθεκτική ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας, τέθηκε σε εφαρμογή ένα έκτακτο και συντονισμένο πρόγραμμα οικονομικής και κοινωνικής στήριξης, σε πνεύμα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών, ιδίως προς εκείνα τα κράτη μέλη που έχουν πληγεί πιο σοβαρά. Οι δράσεις του τομέα αυτού εντάσσονται στο μεγαλύτερο μέρος τους στα εθνικά σχέδια εκτός από ορισμένες περιορισμένες δράσεις που στοχεύουν στη διευκόλυνση απορρόφησης των σχετικών ποσών.
Το ενδιαφέρον για τις επενδύσεις, αλλά και για τη συγκρότηση τείχους προστασίας της οικονομίας είναι σημαντικό, όπως θα φανεί στη συνέχεια. Η θέσπιση του Μέσου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Μέσο) αφορά και επικεντρώνεται ιδίως σε μέτρα για:
- την αποκατάσταση των αγορών εργασίας και της κοινωνικής προστασίας και των συστημάτων υγείας,
- την ενίσχυση της συνοχής μεταξύ των κρατών μελών και τη στήριξη της μετάβασής τους σε πράσινη και ψηφιακή οικονομία,
- τη στήριξη των επιχειρήσεων, ιδίως των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, αλλά και στήριξη επενδύσεων σε δραστηριότητες ουσιαστικές για την ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης στην Ένωση συμπεριλαμβανομένων των άμεσων χρηματοοικονομικών επενδύσεων σε επιχειρήσεις,
- μέτρα για την έρευνα και την καινοτομία,
- στήριξη της γεωργίας και της ανάπτυξης στις αγροτικές περιοχές.
Το Μέσο χρηματοδοτήθηκε για την επταετή περίοδο του νέου ΠΔΠ 2021-2027 με 750 δις ευρώ που κατανέμονται ως εξής:
στήριξη έως 384,4 δισ. ευρώ με τη μορφή μη επιστρεπτέας στήριξης και επιστρεπτέας στήριξης μέσω χρηματοδοτικών μέσων, εκ των οποίων ποσό 312,5 δις ευρώ για πρόγραμμα χρηματοδότησης της ανάκαμψης και της οικονομικής κοινωνικής ανθεκτικότητας μέσω της στήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Επιπρόσθετα ποσόν περίπου 1,9 δις ευρώ για προγράμματα που σχετίζονται με την πολιτική προστασία·, 5 δις ευρώ για προγράμματα που σχετίζονται με την έρευνα και την καινοτομία, ποσό 10 δις ευρώ για προγράμματα στήριξης περιοχών στη μετάβασή τους προς μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία· και 7,5 δις ευρώ για ανάπτυξη σε αγροτικές περιοχές·
δάνεια περίπου 360 δισ. ευρώ σε προς κράτη μέλη για πρόγραμμα χρηματοδότησης της ανάκαμψης και της οικονομικής κοινωνικής ανθεκτικότητας μέσω της στήριξης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων και
εγγυήσεις περίπου 5,6 δισ. ευρώ για την πρόβλεψη δαπανών για προγράμματα που αποσκοπούν στη στήριξη επενδυτικών δραστηριοτήτων στον τομέα των εσωτερικών πολιτικών της Ένωσης.
Αυτό είναι το γενικό πλαίσιο.
Τώρα, ως προς τις δράσεις ανά έτος που θα τύχουν χρηματοδοτήσεων σημειώνουμε ότι τα κονδύλια που θα κινητοποιηθούν για όλες τις δράσεις του προγράμματος ανέρχονται για το 2022 σε 1,672 δις ευρώ, ως εξής:
- Για τη διοικητική στήριξη οι δαπάνες ανέρχονται σε 31,5 εκατ. ευρώ. Το κονδύλι αυτό προορίζεται να καλύψει δαπάνες διοικητικού χαρακτήρα (όπως μελέτες, συνεδριάσεις εμπειρογνωμόνων, πληροφόρηση, δημοσιεύσεις), οι οποίες συνδέονται άμεσα με την υλοποίηση των στόχων των προγραμμάτων.
- Για το Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης οι δαπάνες ανέρχονται σε 117 εκατ. ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι ο Μηχανισμός αυτός προορίζεται να προωθήσει την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή της Ένωσης. Οι σχετικές πιστώσεις αναμένεται να οδηγήσουν σε μετριασμό των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων της κρίσης της νόσου COVID-19 και με τη στήριξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης. Όσον αφορά το Μέσο Τεχνικής Υποστήριξης συμπληρώνουμε ότι οι πόροι που θα δαπανηθούν έχουν ως στόχο τη στήριξη των προσπαθειών των εθνικών αρχών για τη βελτίωση της ικανότητάς τους να σχεδιάζουν, να αναπτύσσουν και να εφαρμόζουν μεταρρυθμίσεις, καθώς και να καταρτίζουν, να τροποποιούν, να υλοποιούν και να αναθεωρούν τα σχέδιά τους ανάκαμψης και ανθεκτικότητας δυνάμει του τη στήριξη των προσπαθειών των εθνικών αρχών για τη βελτίωση της ικανότητάς τους να σχεδιάζουν, να αναπτύσσουν και να εφαρμόζουν μεταρρυθμίσεις, καθώς και να καταρτίζουν, να τροποποιούν, να υλοποιούν και να αναθεωρούν τα σχέδιά τους ανάκαμψης και ανθεκτικότητας δυνάμει του κανονισμού (ΕΕ) 2021/241. Σημειώνεται ότι το πεδίο εφαρμογής του κανονισμού αυτού Το πεδίο εφαρμογής του μηχανισμού αναφέρεται σε τομείς πολιτικής με ευρωπαϊκή σημασία, διαρθρωμένους σε έξι πυλώνες: α) πράσινη μετάβαση, β) ψηφιακός μετασχηματισμός, γ) έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, με οικονομική συνοχή, απασχόληση, παραγωγικότητα, ανταγωνιστικότητα, έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία, και μια εύρυθμα λειτουργούσα εσωτερική αγορά με ισχυρές ΜΜΕ, δ) κοινωνική και εδαφική συνοχή, ε) υγεία και οικονομική, κοινωνική και θεσμική ανθεκτικότητα, με σκοπό, μεταξύ άλλων, την αύξηση της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων και της ικανότητας αντίδρασης σε κρίσεις, και στ) πολιτικές για την επόμενη γενιά, τα παιδιά και τους νέους, όπως η εκπαίδευση και οι δεξιότητες.
Σε επόμενο σημείωμά μας θα αναλύσουμε και τα υπόλοιπα κονδύλια που έχουν προικοδοτηθεί για να ανταπεξέλθουν στις δαπάνες του 2022 με τα ακόλουθα ποσά:.
- Για το Μέσο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι δαπάνες ανέρχονται σε 385 εκατ. ευρώ.
- Για το Μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας της Ε,Ε. (RESCEU) οι δαπάνες ανέρχονται σε 95 εκατ. ευρώ
- Για το Πρόγραμμα «Η ΕΕ για την Υγεία» (EU4HEALTH) οι δαπάνες ανέρχονται σε 764 εκατ. ευρώ
- Για τους Αποκεντρωμένους Οργανισμούς οι δαπάνες ανέρχονται σε 267 εκατ. ευρώ και
- Για τα Δοκιμαστικά Σχέδια οι δαπάνες ανέρχονται σε 12 εκατ. ευρώ.
- Κανονισμός (ΕΕ) 2020/2094 του Συμβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 2020 σχετικά με τη θέσπιση Μέσου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη στήριξη της ανάκαμψης μετά την κρίση της νόσου COVID-19
* Ο Γιώργος Μαρκατάτος είναι διευθύνων σύμβουλος
