Ως απλός πολίτης που δεν είναι ούτε πυροσβέστης, ούτε ειδικός στη διαχείριση κρίσεων δεν μπορώ να εκφέρω γνώμη για τις κινήσεις που έγιναν στην αντιμετώπιση της καταστροφικής πυρκαγιάς που στοίχισε τη ζωή σε 88 (έως τώρα) ανθρώπους. Το μόνο κριτήριο που έχει ένας απλός πολίτης για να κρίνει τέτοιες καταστάσεις είναι το αποτέλεσμα. Το να αποδίδεις ένα τέτοιο ακραίο αποτέλεσμα εν έτει 2018 σε μια κατοικημένη περιοχή, στα καιρικά φαινόμενα, τον αέρα και τις συνωμοσίες όπως κάνει η κυβέρνηση, είναι ακριβώς το ίδιο σαν να είσαι ο Αμβρόσιος και να το αποδίδεις στην οργή του θεού. Αν δεν είναι προφανές από το αποτέλεσμα ότι κάτι δεν έγινε καλά στην αντιμετώπιση, δεν μπορώ να καταλάβω πιο χειρότερο αποτέλεσμα θα οδηγούσε σε αυτό το συμπέρασμα.
Μια κυβέρνηση δεν είναι άμεσα υπεύθυνη για το πώς θα αντιμετωπιστεί μια φυσική καταστροφή. Είναι υπεύθυνη για το πριν και το μετά. Πριν για το πως οργανώνει τον κρατικό μηχανισμό, την πολιτική προστασία, πως αντιμετωπίζει τυχόν αυθαιρεσίες, για το ποιους και με τι κριτήρια επιλέγει να στελεχώσει τις διάφορες θέσεις ευθύνης. Κατόπιν για το πως θα αντιμετωπίσει τις συνέπειες της καταστροφής, πως θα σταθεί δίπλα στους πολίτες και κυρίως πως θα διδαχθεί από λάθη και αστοχίες ώστε να αλλάξει τους κρατικούς μηχανισμούς προς το καλύτερο. Και ενώ η σημερινή κυβέρνηση, αναφορικά με το πριν, μπορεί να βρίσκει ορισμένα ελαφρυντικά και να κρύβεται πίσω από χρόνιες παθογένειες του ελληνικού κράτους, στο μετά αποκαλύπτεται πλήρως. Υπουργοί να κουνάνε το δάχτυλο σε πληγέντες πολίτες, να κατηγορούν τα ΜΜΕ, να διαδίδουν και να καλλιεργούν θεωρίες συνωμοσίας και σχέδια αποσταθεροποίησης της κυβέρνησης. Ακολούθησε η προκλητική συνέντευξη τύπου του κυρίου Τόσκα με τους αρχηγούς της πυροσβεστικής και της αστυνομίας υπό το άγρυπνο βλέμμα του Νίκου Παππά να στραβοκοιτάζει όποιον δημοσιογράφο τολμούσε να κάνει την «λάθος» ερώτηση. Οι απαντήσεις που έδωσαν ξεκάθαρες. Ο πρώτος έψαξε και δεν βρήκε τίποτα που να έγινε λάθος, ο δεύτερος δεν θα έκανε τίποτα διαφορετικό, ο τρίτος δήλωνε υπερηφάνεια για την αντιμετώπιση της καταστροφής. Οπότε αφενός μεν πάλι καλά που είχαμε μόνο τόσους νεκρούς και η φωτιά έσβησε στη θάλασσα, αφετέρου τίποτα απολύτως δεν πρέπει να αλλάξει στην πολιτική προστασία της χώρας. Όλα καλά, μην αλλάξουμε κάτι και μας βρει και κανένα κακό.
Παρόλα αυτά αν μέσα στον θυμό μας κοιτάζουμε το δέντρο, κινδυνεύουμε να χάσουμε το δάσος. Όπως αναφέρθηκε την ευθύνη για την αντιμετώπιση μιας φυσικής καταστροφής δεν την έχει η κυβέρνηση. Την έχει το κράτος και οι μηχανισμοί του. Και το ελληνικό κράτος είναι ένα βαθιά κομματικό κράτος. Δομείται, στελεχώνεται και κατανέμει τους πόρους του πρωτίστως με κριτήρια εξυπηρέτησης του κόμματος που σχηματίζει την κυβέρνηση. Οι κρίσιμες θέσεις στα ανώτερα κλιμάκια του κρατικού μηχανισμού δεν καλύπτονται με βάση τις γνώσεις και τις ικανότητες των υποψηφίων. Καλύπτονται με κομματικά κριτήρια. Ποιος μας βοήθησε να καταλάβουμε την εξουσία, ποιος μας εξυπηρετεί καλύτερα στο να την διατηρήσουμε. Με τα ίδια κριτήρια αποφασίζεται από την κυβέρνηση η κατανομή των πόρων του κράτους. Εάν για παράδειγμα θα επιλέξουμε εν μέσω κρίσης να διαθέσουμε τους λιγοστούς μας πόρους στην πολιτική προστασία ή στη συντήρηση ενός ζημιογόνου κρατικού οργανισμού. Σίγουρα ένας κρατικός τηλεοπτικός μηχανισμός προπαγάνδας θα εξυπηρετεί καλύτερα την κυβέρνηση στην διατήρηση εξουσίας από την πολιτική προστασία, η οποία δεν παράγει άμεσα κομματικά οφέλη. Η προστασία της ανομίας και η νομιμοποίηση της αυθαιρεσίας προσφέρει πολλές φορές περισσότερα στην κυβέρνηση από την επιβολή των νόμων. Και κάπως έτσι καταλήγουμε σε ένα κράτος που αντί να υπηρετεί τους πολίτες του, υπηρετεί την κυβέρνηση. Οι υπηρεσίες και οι κρατικοί οργανισμοί γίνονται λάφυρα μιας κυβέρνησης που θέλει να βολέψει μέλη, φίλους και «αγωνιστές» του κόμματος. Και εμείς οι πολίτες με τη σειρά μας όχι μόνο τα ανεχόμαστε όλα αυτά, αλλά τα ενισχύουμε και τα νομιμοποιούμε. Τα ενισχύουμε και τα νομιμοποιούμε κάθε φορά που δεν σεβόμαστε τους νόμους, το περιβάλλον, τον διπλανό μας. Κυρίως όμως τα ενισχύουμε και τα νομιμοποιούμε κάθε φορά που εκλέγουμε τους αντιπροσώπους μας. Με τις προτεραιότητες που βάζουμε, με τα κριτήρια επιλογής που θέτουμε. Με το εάν και κατά πόσο η επιλογή αυτή είναι αποτέλεσμα ορθολογικής και ώριμης σκέψης ή αποτέλεσμα ιδεοληψιών, πολιτικής ανωριμότητας και πρόταξης κοντόφθαλμων ιδιοτελών συμφερόντων. Το κράτος αυτό χρειάζεται επανασύσταση από πάνω μέχρι κάτω. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από μια κυβέρνηση που θα αλλάξει να το πράξει εάν δεν αλλάξουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι ως πολίτες. Γιατί οι αντιπρόσωποι μας δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένας καθρέπτης της κοινωνίας.
Και εφόσον για αυτή τη φρικτή τραγωδία δεν πρόκειται να ακουστεί ούτε μια συγγνώμη από τους εξουσιομανείς που μας κυβερνάνε, ας ζητήσουμε εμείς συγνώμη ως πολίτες. Ας ζητήσουμε συγγνώμη που ως λαός συνολικά εκλέγουμε ανθρώπους που πάνω σε καμένα πτώματα κουνάνε το δάχτυλο και μας λένε ότι όλα έγιναν όπως έπρεπε να γίνουν. Ας ζητήσουμε συγγνώμη που αντί να βασίζουμε τις πολιτικές επιλογές μας στον ορθολογισμό, ακολουθούμε τον κάθε τυχοδιώκτη λαϊκιστή. Εμείς ως πολίτες είμαστε αυτοί που αναλαμβάνουν την πραγματική πολιτική ευθύνη κύριε Τσίπρα, όχι εσείς εν είδει θεατρινισμών. Όμως καμία ανάληψη πολιτικής ευθύνης από μόνη της δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι σε αυτόν τον τόπο. Αυτό που μπορεί να αλλάξει καταστάσεις είναι η πολιτική απάντηση. Μια πολιτική απάντηση σε όλους εσάς που προκειμένου να καλύψετε την ανεπάρκεια και ανικανότητα σας έχετε το θράσος να κουνάτε και το δάχτυλο στους πολίτες από πάνω.
* Ο Γεώργιος Νάστος είναι ιδιωτικός υπάλληλος – Απόφοιτος του τμήματος πολιτικής επιστήμης του πανεπιστημίου Κρήτης
