Του ΙΩΑΝΝΗ Ε. ΗΛΙΑΚΗ
Το 1902 ο Gerola(1) κατέγραψε και φωτογράφησε τα περισσότερα μνημεία της Κρήτης και εξέδωσε τεράστιο έργο. Στην περιοχή του Καμπανού βρήκε απομεινάρια της ύστερης περιόδου της Eνετοκρατίας. Στο χωριό Άγιος Κωνσταντίνος κατέγραψε και φωτογράφησε την είσοδο της Vila- F. Barozzi με το οικόσημό της. Την Κρήνη Barozzi με την περίφημη επιγραφή της. Στον οικισμό Αγ. Γεώργιος, κατέγραψε και φωτογράφησε ενετική οικία και το θύρωμά της. Στο χωριό Αρτός, την περίφημη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με τις υπέροχες τοιχογραφίες της(2).
Στο χωριό Ρούστικα, το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία κα την Παναγία στο Λιβάδι. Στο Μούντρο, ενετικές κατοικίες με οικόσημο και επιγραφή… Per tot descrimina tetum..
Στις Σαϊτούρες η εκκλησία της Παναγίας έχει πολύ σπουδαίες τοιχογραφίες. Από τις Σαϊτούρες καταγόταν ο Κ. Καψαλάκης σπουδαίος τεχνίτης κωδωνοστασίων και όχι μόνο(3). Στο χωριό Ζουρίδι υπάρχει εντοιχισμένο οικόσημο του F. Barozzi. Στην Αργυρούπολη καταγράφηκε θύρωμα με σχετική επιγραφή. Στο Ζουρίδι υπάρχει κρήνη με τούρκικη επιγραφή. Στις Σαϊτούρες υπάρχει επιγραφή βρύσης-τούρκικη. (βλ. Ιστορικά: Το Ρέθυμνο μεταξύ δύο επαναστάσεων, Ι. Γρυντάκη).
Τα πολιτισμικά μνημεία που αναφέραμε παραπάνω βρίσκονται σε δύο υπέροχες κοιλάδες που ξεκινούν από την περιοχή του Ατσιποπούλου και καταλήγουν στην Αργυρούπολη. Μέχρι τώρα αυτή η περιοχή, με την μεγάλη βιοποικιλότητα, δέντρων, θάμνων, αρωματικών φυτών, δεν έχει πειραχτεί από καταστροφές.
Από το 1980 με ιδιαίτερο γράμμα στις τότε κοινότητες επεσήμανα ότι τα απόβλητα των οικισμών μολύνουν τις κοιλάδες. Επίσης απορρίμματα, αδρανή οικοδομικά υλικά, σωρεύονται παροδίως παντού, από «ευσυνείδητους» πολίτες, που ψηφίζουν κοινοτάρχες, δημάρχους, νομάρχες, συμβούλους για να διαχειρίζονται την καταστροφή του περιβάλλοντος, τα μνημεία, τους δρόμους και αγροτόδρομους που βρίσκονται σε άθλια κατάσταση, χωρίς συντήρηση.
Οι δασόδρομοι είναι εντελώς ανύπαρκτοι και η δασική υπηρεσία μαζί με τους τοπάρχες και τον περιφερειάρχη, παραμένουν αδιάφοροι. Η παλαιά εθνική οδός Χανίων-Ρεθύμνης στην περιοχή της διακλάδωσης Καμπανού, παραμένει κατεστραμμένη και επικίνδυνη. Και ουδείς σύλλογος πολίτης, κοινοτάρχης ή σύμβουλος διαμαρτύρεται. Όλοι παραμένουν στον λήθαργο της αδιαφορίας. Οι «υπεύθυνοι», εκλεγμένοι από πολίτες εφ’ όσον ουδείς τους ενοχλεί, καθεύδουν με συγκινήσεις σε εκδηλώσεις υποκουλτούρας και λαϊκισμού. Ανάμεσα σε χωματερές, λύματα, απόβλητα, ξεπεσμό και αθλιότητες που ξεχνούν και υποβαθμίζουν τα πάντα. Ιδού πως κατάντησε το φέουδο του F. Barozzi.
Τα περίφημα δάση, πυκνά και απροσπέλαστα, που συνθέτουν τις κοιλάδες του Τσιμπιδά κινδυνεύουν, διότι η αδιαφορία των υπεύθυνων του δήμου, της περιφέρειας, των συμβούλων, του δασαρχείου, τα έχουν εγκαταλείψει.
Στην διαδρομή από Άγιο Κωνσταντίνο προς Αργυρούπολη, υπάρχουν πάσης φύσεως σκουπίδια και υλικά. Στην κοιλάδα του Τσιμπιδά ρέουν και μολύνουν λύματα. Ο δήμαρχος Ρεθύμνης πολλές φορές υπεσχέθη και ενέπαιξε ότι θα εξυγιάνει την περιοχή, για τις ψήφους. Κανείς δεν διαμαρτύρεται για την αδιαφορία, την εγκατάλειψη και τον εμπαιγμό. Όλοι καθεύδουν και επιμένουν στον εμπαιγμό. Η περιοχή χρήζει μελέτης δασόδρομων, πρόσβαση και εκτέλεση έργων δασοπροστασίας και πρόβλεψης κινδύνων. Συγχρόνως μεταφορά των λυμάτων με εύκαμπτο αγωγό στο βιολογικό σταθμό του Ατσιπόπουλου. Συντήρηση της Παλαιάς Εθνικής οδού Ρεθύμνης – Χανίων. Ιδιαίτερα μελέτη και επισκευή στο σημείο του Καμπανού που κατεστράφη φέτο από τις βροχές. Και είναι επικίνδυνα.
Ας λάβουν υπόψη τους τα παραπάνω και οι βουλευτές του νομού και ας προβούν σε διαβήματα προς τους υπεύθυνους αιρετούς αλλά και στον ακίνητο γραφειοκρατικό μηχανισμό. Ας διαμαρτυρηθούν και οι σύλλογοι οι «πολιτιστικοί». Κατ’ εξοχήν πολιτισμός είναι η διάσωση του περιβάλλοντος και των μνημείων, η εξυπηρέτηση της κοινωνίας. Από πιλάφι έχουμε χορτάσει. Πάμε παρακάτω…
Σημειώσεις
- G. Gerola: Monumenti Veneti nell’ isola di Creta
- Ν. Δρανδάκη: Ο εις Αρτόν Ρεθύμνης ναΐσκος Αγ. Γεωργίου Κρ. Χρ. 1957
- Αιμ. Κλάδου: Εκκληστική Αρχιτεκτονική Τουρκοκρατίας (υπό έκδοση) Καμπαναριό Αγ. Κων/νου: έργο Αποστολάκη. Έργα Καψαλάκη: Παναγιά Αγ. Κων/νου Νησί, (Σαϊτούρες, Ρούστικα έγιναν τσιμεντένια) Καλλικράτης, Αλώνες, Αργολίδι, Ρουμπάδω, Αρχοντική Καρωτή, Παναγία Κερά Ρούστικ κλπ. υπάρχει καταγραφή. Καταγραφές-Μελέτες: βλέπε έργα: Ζαμπετάκη, Παυλάκη, Αντουράκη κλπ.