Πόλεις φιλικές προς τον άνθρωπο και το περιβάλλον, που δίδουν προτεραιότητα στον πεζό και τον ποδηλάτη, απομακρύνοντας το δυνατό περισσότερο τα αυτοκίνητα από τα αστικά κέντρα, πόλεις προσβάσιμες για τα άτομα με αναπηρία, πόλεις που η λειτουργία τους βασίζεται στην εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος, είναι το μοντέλο που χαρακτηρίζει μια πόλη βιώσιμη, σύμφωνα με τα όσα περιέγραψε στη διάρκεια της χθεσινής του ομιλίας ο καθηγητής του Ε.Μ.Π. Θάνος Βλαστός, με θέμα την στρατηγική της βιώσιμης κινητικότητας και της νέας χρηματοδοτικής περιόδου (ΣΕΣ).
Η βιώσιμη κινητικότητα προσπαθεί να απαντήσει άμεσα σε προβλήματα όπως η ρύπανση, ο θόρυβος, ο κυκλοφοριακός κορεσμός, τα οδικά ατυχήματα, την ενεργειακή εξάρτιση, την κλιματική αλλαγή, τα προβλήματα στην κινητικότητα των ηλικιωμένων, καθώς και των ατόμων με αναπηρία. Παράλληλα κινητικότητα σημαίνει ευκαιρίες για όλους. Σημαίνει υγεία των κατοίκων, ευχαρίστηση για τη διαδρομή, διάθεση για δουλειά, προσέλκυση επισκεπτών και κεφαλαίων.
Ταυτόχρονα αποτελεί πεδίο ανάπτυξης τεχνολογικής και κοινωνικής καινοτομίας. Τεχνολογικής όπως υβριδικά και ηλεκτρικά οχήματα, πλοήγηση μέσω δορυφορικών συστημάτων, καθώς και κίνηση χωρίς οδηγό. Αναπτύσσονται νέα συστήματα μεταφορών όπως τραμ, ποδήλατα, άτομα να μοιράζονται το ίδιο όχημα. Δημιουργούνται νέες υποδομές όπως ποδηλατοδρόμοι, δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας. Η ενσωμάτωση στην πόλη ξεκινάει από την ενσωμάτωση στο δρόμο.
Μέσω της βιώσιμης κινητικότητας, με το περπάτημα και τη χρήση του ποδηλάτου προς τις μεταφορές ερχόμαστε πιο κοντά στο χώρο και τους ανθρώπους του. Έχουμε παρουσία στον κοινωνικό χώρο, δημιουργώντας ένα πιο συνεκτικό κοινωνικό ενισχύεται η ταυτότητά σου ως πολίτης περιβάλλον. Με την παρουσία μας στο δρόμο γινόμαστε μέρος της πόλης, επικοινωνούμε με τους γύρω μας, νοιαζόμαστε για την πόλη και διαμορφώνουμε άποψη για το πώς πρέπει να είναι. Θέλουμε πόλεις που να νιώθουμε ευχάριστα μέσα τους, αυτό είναι το μεγάλο στοίχημά μας. Αυτά υπογράμμισε μεταξύ άλλων ο συγκοινωνιολόγος, δίδοντας μια σύντομη αλλά ουσιαστική περιγραφή για τους άξονες στους οποίους θα πρέπει να βασιστεί η δημοτική αρχή και να μπορέσει να υλοποιήσει σχετικές δράσεις με χρηματοδότηση από το νέο ΕΣΠΑ.
«Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα Ρέθυμνο που να ξεχωρίζει, που θα εμπνέει, θα διασφαλίζει και θα προωθεί το προϊόν του. Εκεί είναι το μεγάλο θέμα, το Ρέθυμνο έτσι θα είναι καινοτόμο. Μιλάμε για την εγκατάσταση μιας νέας κουλτούρας, η οποία θα προσεγγίσει και την επιχειρηματική δραστηριότητα. Αυτή η άλλη κουλτούρα αστικότατης και κινητικότητας είναι αυτή που προωθεί το ΣΕΣ. Αυτή την αλλαγή κουλτούρας που τώρα τη συνδέει με τη χρηματοδότηση» τόνισε μεταξύ άλλων στην τοποθέτησή του ο κ. Βλαστός.
Καινοτόμες προτάσεις για ένα νέο Ρέθυμνο από τον Θ. Βλαστό
Συγκεκριμένα, ο καθηγητής του Ε.Μ.Π. αναφέρθηκε στις εννέα καινοτόμες κατευθύνσεις για το Ρέθυμνο τις οποίες περιέγραψε ως εξής:
1. Μια μεγάλη καμπάνια με στόχο να ενισχυθεί η υπευθυνότητα των πολιτών, ώστε να συμμετάσχουν στο γίγνεσθαι της πόλης.
2. Εκπαίδευση των νέων αλλά και των μεγαλύτερων στα ζητήματα της πόλης. Η πόλη διδάσκεται και αυτό το έχουμε υποτιμήσει. Και για να αγαπήσουμε την πόλη μας πρέπει να διδάξουμε στα παιδιά την πόλη τους. Όχι μόνο την ιστορία αλλά και το τώρα. Πρέπει να ειπωθούν τα μικρά πράγματα αλλά και τα τόσο δύσκολα για την καθημερινότητα μιας δημοτικής αρχής και αυτό είναι ιστορία. Να διδαχθούν τα παιδία πως γίνεται κάτι και τι διαδικασίες έχεις να αντιμετωπίσεις.
3. Θεσμοθέτηση διαδικασιών εμπλοκής των πολιτών στους θεσμούς, έτσι ώστε οι πολίτες να νιώθουν ότι δεν τους κοροϊδεύεις. Ότι η συμμετοχή τους πιάνει, είχε λόγο. Αυτό γίνεται όταν διαπιστώσουν ότι τους ενημερώνεις για το βαθμό που αυτά που εισηγήθηκαν ακούστηκαν.
4. Οικοδόμηση ενός Ρεθύμνου μοναδικού στην Ελλάδα για τη βιώσιμη κινητικότητα και την ανάπτυξη. Έχουν γίνει πολύ σημαντικά βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Δηλαδή δημόσια συγκοινωνία, περπάτημα και ποδήλατο. Αυτοί είναι οι πυλώνες της βιώσιμης κινητικότητας. Σήμερα οι ποδηλατόδρομοι είναι κάποιοι διάδρομοι σε κάποιους δρόμους. Αύριο χωρίς την ανάγκη τέτοιων διαδρόμων, θα υπάρχουν οι συνθήκες, ώστε με ασφάλεια και άνεση να κάνεις ποδήλατο και να μετακινείσαι όπου και αν μένεις και όποιος και να είναι ο προορισμός σου.
5. Οι γειτονιές είναι «θερμοκοιτίδες» κοινωνικότητας. Αν στις γειτονιές δεν ήμασταν κλεισμένοι στο διαμέρισμά μας και είχαμε βγει στο δρόμο τότε θα ξαναβρίσκαμε εκείνο που το ξέραμε παλαιοτέρα. Την κουβέντα με το γείτονα, τα παιδιά που έπαιζαν στο δρόμο, αυτές τις συνθήκες που επιτρέπουν στους κατοίκους να κουβεντιάσουν για τη γειτονιά, να τη διορθώσουν, να διεκδικήσουν, να συμμετάσχουν. Ο δημόσιος χώρος σφυρηλατεί μια αστική συνείδηση που δεν ξέρω πόσοι από εμάς την έχουν. Να αγαπάνε την πόλη τους αλλά και να αισθάνονται υπεύθυνοι για την πόλη τους. Παγκάκια στους δρόμους το λέω. Θα ήταν μια μεγάλη εκστρατεία να δώσουμε τη δυνατότητα στον κάτοικο της γειτονιάς να κάτσει στο δρόμο.
6. Οικισμοί: Αυτό το θέμα βάζει στην πόλη του Ρεθύμνου μια μεγάλη πρόκληση. Τι είναι οι οικισμοί; Είναι ένα μεγάλο περιβαλλοντικό πρόβλημα, διότι ο κόσμος που μένει στους οικισμούς κατεβαίνει στην πόλη με το αυτοκίνητο. Αυτό επιβαρύνει το Ρέθυμνο με αυτοκίνητα, γεγονός που θα μπορούσε να αποφευχθεί. Αυτό θα γινόταν με μια σταυροφορία συντονισμό, συνεργασίας συνεννόησης των κατοίκων. Εδώ θα πρέπει να κάνει πολλά ο Δήμος για να δημιουργήσει το υπόβαθρο μιας τέτοιας συνεννόησης, ώστε τα αυτοκίνητα να μην κατεβαίνουν στην πόλη μόνο με τον οδηγό τους αλλά να κατεβαίνουν με περισσότερους επιβάτες, να διαμορφώσουν τις συνθήκες, ώστε να κατεβαίνουν με ποδήλατο που είναι κατηφόρα μετά με ένα άλλο τρόπο, όπως mini bus, ώστε να επιστρέφουν στους οικισμούς. Με άλλα λόγια η ύπαρξη των οικισμών βάζει το Ρέθυμνο μπροστά σε μια μεγάλη πρόκληση να συντονίσει τη σχέση πόλης και οικισμών έτσι ώστε να είναι περιβαλλοντικά βιώσιμη. Γιατί σήμερα είναι εχθρική απέναντι στο περιβάλλον. Ένας συνεκτικός Δήμος με ώριμες κοινωνικά λύσεις, δηλαδή η πόλη και οι οικισμοί ως ένα ενιαίο σύνολο και οι λύσεις που επιδεικνύουν ότι υπάρχει μια ωριμότητα στη συνεργασία μας και τη συνεννόησή μας με το διπλανό μας.
7. Προάστια: Τα προάστια υπάρχουν όμως υπάρχει ο κίνδυνος να επεκτείνονται, υπάρχει ο κίνδυνος και άλλοι να πάνε εκεί. Το θέμα είναι η συγκράτηση της επέκτασης της πόλης. Αυτή η συγκράτηση είναι ένα εξαιρετικά καινοτόμο ζήτημα, αν καταφέρει ο Δήμος να ασκήσει πολιτικές συγκράτησης, πως ενθαρρύνεις τον άλλο να μείνει στην πόλη ή πως τον εμποδίζει να μετακομίσει στα προάστια. Πρέπει να αναδείξεις την πόλη και το κέντρο της σε ακόμα πιο βιώσιμο και ελκυστικό. Να θέλεις να είσαι μέσα του και όχι να φεύγεις.
8. Κέντρο: Υπάρχει ήδη καταγεγραμμένη πρόταση που καταργεί τη διαμπερότητά του για το αυτοκίνητο και δίνει το προνόμιο αυτό στη δημόσια συγκοινωνία, τους πεζούς και τους ποδηλάτες.
9. Θαλάσσιο μέτωπο: Έχει ποιότητες που δεν τις βρίσκεις παραμέσα και αξίζει προσοχής και σημαντικών αναπλάσεων, αφού είναι ο τόπος που ενδιαφέρονται όλοι να πάνε να σταθούν και να περπατήσουν, να είναι φτιαγμένος για αυτό. Προτεραιότητα στον πεζό, στον ποδηλάτη και σε αυτόν που θέλει να κάτσει.
Πολιτικές βιώσιμης ενέργειας στο Δήμο Ρεθύμνου
Η βιώσιμη ενέργεια αποτελεί ένα βασικό κομμάτι της βιώσιμης πόλης, που ουσιαστικά στοχεύει στην εξοικονόμηση ενέργειας μέσα από δομές και δράσεις, που θα συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Ήδη στο Ρέθυμνο, η ομάδα του Πολυτεχνείου Κρήτης σε συνεργασία με το Δήμο έκανε μια μελέτη για το βιοκλιματικό σχεδιασμό στο δυτικό παραλιακό μέτωπο. Ένα καινοτόμο και πρωτοποριακό έργο που αφορά την περιοχή της Σοχώρας και σκοπό έχει τη μείωση της υφιστάμενης θερμοκρασίας. Όπως ανέφερε χθες στην εισήγησή του ο κ. Θεοχάρης Τσούτσος, αναπληρωτής καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης και επικεφαλής του Εργαστηρίου Ανανεώσιμης και Βιώσιμης Ενέργειας του τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος τα ελάχιστα αποτελέσματα τα οποία αναμένονται είναι τα εξής:
– Η μείωση της μέσης θερινής θερμοκρασίας περιβάλλοντος κατά 1,67 βαθμούς.
– Η μείωση της μέγιστης θερινής θερμοκρασίας επιφανείας κατά 7,32 βαθμούς.
– Θα βελτιωθεί η θερμική άνεση δηλαδή του πόσο άνετα αισθανόμαστε τη θερμοκρασία κατά 50%.
– Θα μειωθούν οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα κατά 18,2%.
– Ποσοστό εξοικονόμησης ενέργειας στα κτίρια κατά 20%.
Το Πολυτεχνείο Κρήτης σε συνεργασία με τον Δήμο Ρεθύμνου πρόκειται να υλοποιήσει τρία πιλοτικά έργα και συγκεκριμένα έργα βιοκλιματικού σχεδιασμού εξωτερικού χώρου σε αστική περιοχή του Ρεθύμνου (θα επιλεγεί γειτονιά-πρότυπο), το δεύτερο έργο είναι ο δημόσιος φωτισμός, για τον οποίο σχεδιάζεται κατάλληλη υποδομή με βάση την εξοικονόμηση ενέργειας, την απαραίτητη ένταση του φωτισμού, τη ρύθμιση της ροής, καθώς και άλλες εξειδικευμένες συνθήκες φωτισμού. Το τρίτο πιλοτικό έργο είναι η βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης στην άντληση νερού. «Σκοπός μας είναι να μελετηθούν και να εφαρμοστούν αποδοτικά μέτρα, που θα οδηγήσουν στη μείωση αυτού του κόστους. Θα μελετηθεί επίσης η αξιολόγηση και η βελτίωση του συντελεστή «Ενέργεια» στο σύστημα παροχής και επεξεργασίας νερού. Παράλληλος στόχος είναι να οδηγηθούμε σε μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου λόγω ελάττωσης χρήσης συμβατικών καυσίμων, που χρησιμοποιούνται για την ηλεκτροπαραγωγή, καθώς και μείωση του λειτουργικού κόστους του Δήμου» ανέφερε χαρακτηριστικά στην τοποθέτησή του ο κ. Τσούτσος.