Από την πάντοτε ψυχωφελή συλλογή μου των κειμένων της Αρχαιοελληνικής Γραμματείας, σήμερα θα ήθελα να σας παρουσιάσω χωρία από το Λυσία και τον Ισοκράτη. Αφορμές μού δώσανε τόσο ο συχνός «θόρυβος» στην Κοινή Γνώμη, όσο και ο εκ των υστέρων «πονοκέφαλος» των κρατούντων για την αισχροκέρδεια και τη ζημιογόνα για την ανθρώπινη υγεία «νοθεία» σε καθημερινές μας τροφές!
Ο πέλεκυς της τιμωρίας πρέπει, στις παρούσες περιπτώσεις, να πέσει, νομίζω, αμείλικτος στα κεφάλια των υπευθύνων! Δεν πρέπει η Πολιτεία να χαριστεί σε όσους έπαιξαν και παίζουν μικρό ή μεγάλο ρόλο στο παιχνίδι της εξαπάτησης και της εκμετάλλευσης των πολιτών! Εάν τυχόν κάνει διακρίσεις και διαλέξει να τιμωρήσει κάποιους ασήμαντους για το «θεαθήναι» και τα «βρει» με τους αληθινά υπεύθυνους, τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά για το μέλλον της χώρας μας, ενώ εάν τιμωρήσει τους πραγματικά ενόχους όσο ψηλά κι αν βρίσκονται, η Ελλάδα θα γίνει παράδειγμα για μίμηση και κανείς ποτέ δε θα διανοηθεί καν να ξανακοροϊδέψει το λαό… Και επισημαίνει σχετικά, λοιπόν, ο λογογράφος Λυσίας προς τους Αθηναίους του 4ου αιώνα π.Χ., «[…] Αν, λοιπόν, τιμωρείτε τους ασήμαντους πολίτες, κανείς από τους υπόλοιπους δε θα γίνει καλύτερος· γιατί κανείς δε θα πληροφορηθεί την καταδικαστική σας απόφαση. Αν, όμως, καταδικάσετε τους πιο επιφανείς πολίτες για τα σφάλματά τους, θα το πληροφορηθούν όλοι, με συνέπεια να γίνουν καλύτεροι πολίτες έχοντάς τους ως παράδειγμα […]» (από το λόγο «Κατά Αλκιβιάδου Λιποταξίου Α’», 14.12, μετάφραση: Γ. Α. Ράπτης).
Ο Ισοκράτης, εξάλλου, στο λόγο του «Κατά Λοχίτου» τονίζει πως η τιμωρία των φαύλων είναι ασπίδα για την αθηναϊκή δημοκρατία. Και αναφερόμενος στη στάση που πρέπει να τηρεί η Πολιτεία προς τους αχρείους, συμβουλεύει τους Αθηναίους με τα εξής λόγια: «[…] Και να μη περιμείνετε, ως που να συνεννοηθούν, και να βρουν ευκαιρία να βλάψουν ολόκληρη την πόλιν, παρά με όποια αφορμή πέσουν στα χέρια σας, γι’ αυτήν να τους τιμωρήτε και να το θεωρήτε ευτύχημα, όταν ανακαλύψετε κάποιον, ότι σε μικροζητήματα επέδειξε όλη του την κακία. Το καλύτερο χωρίς αμφιβολία θα ήταν αν οι πονηροί άνθρωποι είχαν κάποιο άλλο διακριτικό σημάδι, ώστε πριν προλάβουν ν’ αδικήσουν ένα πολίτη, να τιμωρούνται. Επειδή όμως δεν είναι δυνατόν να τους καταλάβη κανένας, παρά όταν πάθη απ’ αυτούς, τουλάχιστο, όταν βέβαια ανακαλυφθούν, τότε όλος ο κόσμος πρέπει να τους μισή και να τους θεωρή εχθρούς της κοινωνίας [ …] (από το λόγο «Κατά Λοχίτου», 13 – 14, μετάφραση: Ε. Πανέτσος).
* Ο Γεώργιος Η. Ορφανός είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του Α.Π.Θ., φιλόλογος, Msc Διαχ/σης Πολιτιστικής Κληρονομιάς