Προβληματισμός εκφράζεται από τον πρόεδρο του Παραρτήματος Κρήτης του ΓΕΩΤΕΕ κ. Αλέξανδρο Στεφανάκη, ως προς τη διαδικασία που ακολουθείται στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την εφαρμογή της αναθεωρημένης Κοινής Αγροτική Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η νέα Κ.Α.Π. θα ισχύσει και στη χώρα μας από φέτος έως το 2020 και στην τρέχουσα περίοδο, στο αρμόδιο υπουργείο γίνονται οι απαιτούμενες διεργασίες για την εφαρμογή της.
Σε μια προσπάθεια να ανοίξει ευρύς κοινωνικός διάλογος για το μείζον αυτό ζήτημα, ο κ. Στεφανάκης, επισημαίνει μιλώντας στην εφημερίδα μας, ότι οι διεργασίες αυτές γίνονται δυστυχώς πίσω από τις «κλειστές πόρτες» του υπουργείου και τονίζει, ότι αυτό δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συνεχιστεί, καθώς η εμπειρία του παρελθόντος είναι αρνητική και δημιουργείται εύλογη ανησυχία για το μέλλον.
Ο ίδιος θεωρεί, ότι ο αντίστοιχος σχεδιασμός τα προηγούμενα χρόνια έγινε «Με πελατειακούς και ψηφοθηρικούς τρόπους και προς όφελος κάποιων, αδιαφορώντας για την ευκαιρία που δίνεται για την ανάπτυξη του αγροτικού τομέα» και τονίζει ότι «Ως κοινωνία δεν έχουμε αντιληφτεί ότι αν δεν ασχοληθούμε εμείς με τα θέματα που μας αφορούν οι «άλλοι» δεν μπορούν να μας πάνε πουθενά».
Στη συνέντευξη που ακολουθεί δίδεται με σαφήνεια τι σημαίνει Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διευκρινίζεται πως αυτή διαμορφώνεται μετά την αναθεώρησή της, παρουσιάζονται τα πολλά πλεονεκτήματα που μπορούν να οδηγήσουν και τον τοπικό αγροτικό τομέα σε αναπτυξιακή τροχιά και επισημαίνεται η ανάγκη να εκφραστούν οι τοπικές κοινωνίες για τις προτεραιότητές τους.
Μιλάμε για Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Από την εμπειρία σας, κρίνετε, ότι γνωρίζουμε επακριβώς στην Ελλάδα τι εννοούμε επί της ουσίας με αυτό τον όρο;
Η Κοινή Αγροτική Πολιτική αποτελεί την ενοποιημένη Αγροτική Πολιτική των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Περιγράφει ένα σύνολο νόμων σχετικών με τη γεωργία και τη διακίνηση αγροτικών προϊόντων και όλες τις εκβάσεις που προκύπτουν, όπως η σταθερότητα των τιμών, η ποιότητα των προϊόντων, η επιλογή προϊόντων, η χρήση του εδάφους και η απασχόληση στον αγροτικό κλάδο. Άρχισε να ισχύει το 1962, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (Ε.Ο.Κ.), προδρόμου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), με στόχο τη διάθεση τροφίμων στους Ευρωπαίους καταναλωτές σε ανεκτές τιμές, αλλά και τη δίκαιη αμοιβή των παραγωγών και την, κατ’ επέκταση, εξασφάλιση λογικού βιοτικού επιπέδου για τους γεωργούς. Αποτέλεσε έναν από τους πιο σημαντικούς τομείς πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθορίζοντας το σύνολο των κανόνων και μηχανισμών, που ρυθμίζουν την παραγωγή, το εμπόριο και την επεξεργασία των γεωργικών προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τι κάναμε στην Ελλάδα;
Το μερίδιο της γεωργίας στο εθνικό ακαθάριστο εισόδημα της Ε.Ε. των 27 κρατών είναι μόλις 3%, αλλά αυτός ο τομέας είναι η κύρια πηγή εισοδημάτων του 20% του πληθυσμού που ζει σε κατ’ εξοχήν αγροτικές περιοχές, οι οποίες χωρίς τη γεωργία θα κινδύνευαν με ερήμωση. Επιπλέον, οι τομείς της γεωργίας και των τροφίμων, από κοινού, αποτελούν σημαντικό μέρος της οικονομίας της Ε.Ε., το οποίο αντιπροσωπεύει 15 εκατ. θέσεις εργασίας (8,3% της συνολικής απασχόλησης) και 4,4% του ΑΕΠ. Η Ε.Ε. είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός τροφίμων και ποτών στον κόσμο, με εκτιμώμενη αξία συνδυασμένης παραγωγής 675 δισ. ευρώ. Τέλος και κυρίως, η αυτάρκεια της ΕΚ/ΕΕ σε βασικά γεωργικά προϊόντα είναι απαραίτητη, όχι μόνο για την ευημερία των πολιτών της, αλλά και για την πολιτική ανεξαρτησία των κρατών μελών. H οικονομική, κοινωνική και πολιτική σημασία της γεωργίας είναι, επομένως, πολύ μεγαλύτερη από το μερίδιο της στο AEΠ της E.E. Στην Ελλάδα η γεωργία συνεχίζει να θεωρείται περιττή και πολλές φορές βλαβερή από ορισμένους!
Ποιο είναι το λεγόμενο «Ευρωπαϊκό Μοντέλο Γεωργίας» και πως εφαρμόζεται;
Η ΚΑΠ στην πορεία της υπέστη αρκετές μεταρρυθμίσεις -κατά περιπτώσεις ριζικές- εξελισσόμενη ώστε να ανταποκρίνεται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες της κοινωνίας. Με τη μείωση του αριθμού των απασχολούμενων στον τομέα της γεωργίας άρχισε και η σταδιακή μείωση του ποσοστού χρηματοδότησης που αναλογεί στην Κ.Α.Π., από τους πόρους της Ε.Ε. Τώρα πλέον, μετά και τη νέα διεύρυνση της Ε.Ε., κύριος στόχος της πολιτικής αυτής είναι ο ρόλος της γεωργίας στη διαφύλαξη και τη διαχείριση των φυσικών πόρων στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης.
Η ΚΑΠ που ίσχυε μέχρι σήμερα υποστηρίζει το «Ευρωπαϊκό Μοντέλο Γεωργίας», το οποίο στοχεύει σε μια βιώσιμη ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών μέσω της πολυ-λειτουργικότητας και της πολυ-τομεακής προσέγγισης. Βασίζεται σε δύο στοιχεία: τη μείωση των θεσμικών τιμών για βασικά γεωργικά προϊόντα και την αντιστάθμιση αυτής της μείωσης με άμεσες ενισχύσεις στα εισοδήματα των παραγωγών. Ενώ βελτίωσε την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών γεωργικών προϊόντων σε παγκόσμιο επίπεδο, η μεταρρύθμιση του 1999 έθεσε τις βάσεις για μια διαφοροποιημένη και πολυ-λειτουργική γεωργία, η οποία συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου της βιώσιμης ανάπτυξης. Η παραγωγή ανανεώσιμων πρώτων υλών και τροφίμων υψηλής ποιότητας, η προστασία του περιβάλλοντος και η διατήρηση του δυναμισμού και της κληρονομιάς των αγροτικών περιοχών θεωρούνται πλέον ως κοινωνικές υπηρεσίες, οι οποίες πρέπει να αμείβονται για να εξασφαλιστεί η διαρκής παροχή τους. Αλήθεια ποια είναι τα αποτελέσματα στην Ελλάδα; Αυτό είναι το πρώτο που πρέπει να μας απασχολήσει!
Πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τους τέσσερις Κανονισμούς της Νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής 2014-2020. Τι αφορούν οι κανονισμοί αυτοί και ποιοι είναι οι κύριοι στόχοι της γεωργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση;
Οι κανονισμοί αφορούν τις Άμεσες ενισχύσεις, την Ενιαία Κοινή Οργάνωση της Αγοράς και τους Μηχανισμούς διαχείρισης, την Αγροτική Ανάπτυξη και ένα οριζόντιο κανονισμό για τη χρηματοδότηση, τη διαχείριση και τον Έλεγχο της ΚΑΠ.
Οι κύριοι στόχοι της γεωργίας στην Ε.Ε., και τους οποίους υποστηρίζει η Νέα ΚΑΠ πρέπει να είναι η παροχή ασφαλών και υγιών τροφίμων σε διαφανείς και προσιτές τιμές, η διασφάλιση της αειφόρου χρήσης των γαιών, οι δραστηριότητες που στηρίζουν τις αγροτικές κοινότητες και την ύπαιθρο και η ασφάλεια της προμήθειας τροφίμων.
Που στοχεύει η καινούργια μεταρρύθμιση της ΚΑΠ;
Στόχος είναι να δοθεί η δυνατότητα στους γεωργούς, στους συμμετέχοντες στην τροφική αλυσίδα και στους καταναλωτές να αντιμετωπίσουν την αυξημένη αστάθεια/μεταβλητότητα των τιμών των γεωργικών πρώτων υλών και των τροφίμων. Να αντιμετωπιστεί η αυξανόμενη παγκόσμια ζήτηση και η γενική τάση προς ολοένα και πιο ανοικτές παγκόσμιες αγορές. Να αναδιαρθρωθούν οι ενισχύσεις στο πλαίσιο της ΚΑΠ και να απλοποιηθούν οι διοικητικές διαδικασίες. Να δοθεί μεγαλύτερη σημασία σε πτυχές εκτός της αγοράς, όπως στο περιβάλλον, στα πρότυπα ποιότητας και υγείας, στην αειφορία. Να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της αλλαγής του κλίματος. Να ληφθούν υπόψη οι ποικίλες υψηλότερες προσδοκίες των καταναλωτών, παραδείγματος χάριν σχετικά με την προέλευση των ειδών διατροφής, την εγγύηση ποιότητας. Να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής γεωργίας και να διασφαλισθεί ο καλύτερος συντονισμός με άλλες πολιτικές της Ε.Ε. που εφαρμόζονται στις αγροτικές περιοχές.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο ποιες είναι οι προτεραιότητες που έχουν τεθεί στη νέα ΚΑΠ;
Η νέα ΚΑΠ δεν είναι μια πολιτική που εξυπηρετεί μόνο ένα μικρό, μολονότι ουσιαστικό, τμήμα της οικονομίας της Ε.Ε., αλλά επίσης μια πολιτική στρατηγικής σημασίας για την επισιτιστική ασφάλεια, το περιβάλλον και την εδαφική ισορροπία. Εδώ βρίσκεται η προστιθέμενη αξία που επιφέρει η Ε.Ε. σε μια πραγματικά κοινή πολιτική που προβαίνει στην πλέον αποδοτική χρήση των περιορισμένων δημοσιονομικών πόρων, διατηρώντας μια βιώσιμη γεωργία σε ολόκληρη την Ε.Ε., αντιμετωπίζοντας τα σημαντικά διασυνοριακά προβλήματα, όπως η αλλαγή του κλίματος και ενισχύοντας την αλληλεγγύη μεταξύ κρατών μελών, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπει ευελιξία στην εφαρμογή με σκοπό την κάλυψη των τοπικών αναγκών. Κάθε μέτρο αγροτικής ανάπτυξης προγραμματίζεται ώστε να συμβάλλει ειδικά στην επίτευξη ενός ή περισσοτέρων προτεραιοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αγροτική ανάπτυξη.
Ποια είναι λοιπόν τα μέτρα ιδιαίτερης σημασίας και οι βασικές προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Είναι οι συμβουλευτικές υπηρεσίες, υπηρεσίες διαχείρισης γεωργικής εκμετάλλευσης και υπηρεσίες αντικατάστασης στην εκμετάλλευση. Επενδύσεις σε υλικά στοιχεία του ενεργητικού. Ανάπτυξη γεωργικών εκμεταλλεύσεων και επιχειρήσεων. Η συνεργασία και το πρόγραμμα Leader. Μέτρα ιδιαίτερης σημασίας για την προώθηση της μεταφοράς γνώσεων και της καινοτομίας στη γεωργία, στη δασοκομία και στις αγροτικές περιοχές. Δράσεις μεταφοράς γνώσεων και ενημέρωσης. Επενδύσεις σε νέες δασοκομικές τεχνολογίες και στη μεταποίηση και εμπορία δασοκομικών προϊόντων. Μέτρα ιδιαίτερης σημασίας για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας όλων των τύπων γεωργίας και την ενίσχυση της βιωσιμότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων. Συστήματα ποιότητας γεωργικών προϊόντων και τροφίμων. Ενισχύσεις περιοχών που αντιμετωπίζουν φυσικά ή άλλα ειδικά μειονεκτήματα. Μέτρα ιδιαίτερης σημασίας για την προώθηση της οργάνωσης της αλυσίδας τροφίμων και τη διαχείριση κινδύνου στη γεωργία. Αποκατάσταση του γεωργικού παραγωγικού δυναμικού που επλήγη από φυσικές καταστροφές και καταστροφικά συμβάντα, και ανάληψη κατάλληλων προληπτικών δράσεων. Πρόληψη και αποκατάσταση ζημιών σε δάση εξαιτίας δασικών πυρκαγιών, φυσικών καταστροφών και καταστροφικών συμβάντων. Σύσταση ομάδων παραγωγών. Καλή διαβίωση των ζώων. Διαχείριση κινδύνου. Ασφάλιση καλλιεργειών, ζώων και φυτών. Ταμεία αλληλοβοήθειας για τις ζωικές και φυτικές ασθένειες και τα περιβαλλοντικά συμβάντα και βέβαια αναμένεται να λειτουργήσει ως εργαλείο σταθεροποίησης εισοδήματος.
Επεκτείνονται τα μέτρα στην προστασία του οικοσυστήματος, των δασών και γενικότερα στην ανάπτυξη του αγροτικού χώρου;
Μέτρο ιδιαίτερης σημασίας είναι αυτό για την αποκατάσταση, διατήρηση και ενίσχυση οικοσυστημάτων που εξαρτώνται από τη γεωργία και τη δασοκομία και την προώθηση της αποδοτικότητας των πόρων, καθώς και τη στήριξη της στροφής προς μια οικονομία χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και ανθεκτικής στην αλλαγή του κλίματος στους τομείς της γεωργίας, των τροφίμων και της δασοκομίας. Επίσης οι επενδύσεις στην ανάπτυξη δασικών περιοχών και στη βελτίωση της βιωσιμότητας των δασών, η δάσωση και η δημιουργία δασικών εκτάσεων η καθιέρωση γεωργοδασοκομικών συστημάτων, οι επενδύσεις για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας και της περιβαλλοντικής αξίας των δασικών οικοσυστημάτων, οι ενισχύσεις για τη γεωργία, το περιβάλλον και το κλίμα, η βιολογική γεωργία, το πρόγραμμα Natura 2000 και οι ενισχύσεις βάσει της οδηγίας πλαισίου για τα ύδατα, οι δασοπεριβαλλοντικές και κλιματικές υπηρεσίες και η διατήρηση των δασών. Μέτρο ιδιαίτερης σημασίας είναι αυτό για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης, της μείωσης της φτώχειας και της οικονομικής ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών και οι βασικές υπηρεσίες και ανάπλαση χωριών σε αγροτικές περιοχές.
Είναι η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική εργαλείο ανάπτυξης σε μια χώρα με τόσο σοβαρά προβλήματα όπως η Ελλάδα;
Οι νέοι κανονισμοί δίνουν τεράστια ευελιξία στα κράτη μέλη να αποφασίσουν σε ποιους κλάδους και ποιες προτεραιότητες θα δώσουν περισσότερη στήριξη. Η Νέα ΚΑΠ μπορεί να αποτελέσει ένα δυναμικό εργαλείο για την ανάπτυξη του αγροτοδιατροφικού τομέα σε όλη την Ε.Ε. Σε χώρες χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό για τον αγροτοδιατροφικό τομέα η νέα ΚΑΠ κινδυνεύει να αποτελέσει ένα εργαλείο εξόντωσης του τομέα, όπως έγινε σε ορισμένες περιοχές και σε ορισμένους τομείς της Ελλάδας.
Πως προετοιμάζεται η Ελλάδα για να εφαρμόσει τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τι πιστεύετε ότι πρέπει να κάνουμε ως χώρα;
Σήμερα το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων «συσκέπτεται» πάλι μόνο του, χωρίς να έχει διαμορφώσει στρατηγική για την ανάκαμψη και την ανάπτυξη του αγροτοδιατροφικού τομέα της Ελλάδος, χωρίς να ρωτήσει τις τοπικές κοινωνίες, χωρίς να ρωτήσει τους ανθρώπους που γνωρίζουν τη γεωργική παραγωγή και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Φαίνεται να είναι έτοιμο να συνεχίσει τα ίδια λάθη του παρελθόντος και να διαχειριστεί τη Νέα ΚΑΠ με πελατειακούς και ψηφοθηρικούς τρόπους και προς όφελος κάποιων, αδιαφορώντας για την ευκαιρία που δίνεται για την ανάπτυξη του τομέα και επομένως για το συνολικό όφελος. Εμείς ως θεατές περιμένουμε πάλι τους «άλλους» να αποφασίσουν για εμάς και να μας «αναπτύξουν». Ακόμη δυστυχώς ως κοινωνία δεν έχουμε αντιληφτεί ότι αν δεν ασχοληθούμε εμείς με τα θέματα που μας αφορούν οι «άλλοι» δεν μπορούν να μας πάνε πουθενά. Επομένως όλοι οι εμπλεκόμενοι με τη Νέα ΚΑΠ θα πρέπει να συμμετέχουμε, να ενδιαφερθούμε και να πιέσουμε να μας επιτρέψουν να συναποφασίσουμε, πως και που θα χρησιμοποιηθούν οι δυνατότητες που δίνει αυτό το ισχυρό εργαλείο ανάπτυξης ή καταστροφής.
