Της ΕΛΠΙΔΑΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ
Ο πολύτιμος αρχαιολογικός θησαυρός του νησιού από τα προϊστορικά χρόνια έως και σήμερα, όπως έχει εντοπιστεί και αναδειχθεί από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες του νησιού και το ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα, έχει «φωτίσει» σημαντικές πλευρές του παρελθόντος, δίδοντας διαρκώς έναυσμα και κίνητρα στους επιστήμονες να παρουσιάζουν εξαιρετικά εκθέματα που ξεδιπλώνουν τις πόλεις και τους πολιτισμούς που αναπτύχθηκαν από τα πολύ παλαιότερα χρόνια μέχρι και σήμερα στο νησί μας.
Η Κρήτη από αρχαιολογικής και πολιτιστικής άποψης μάλιστα αναδεικνύεται ως το σημαντικότερο από τα τέσσερα νησιά της Μεσογείου, αφού είναι εκείνο που βρίσκεται πιο κοντά στην Αφρική αλλά και στην Ευρώπη και οι αρχαιολογικές έρευνες έχουν δείξει κατά καιρούς τον καθοριστικό ρόλο που εκείνη διέγραψε στην πορεία και εξέλιξη των περιοχών αυτών.
Ο πολιτισμός του νησιού όμως είναι εξίσου σημαντικός και για ολόκληρη τη χώρα, αφού η Κρήτη και ο μινωικός της πολιτισμός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι, όπως και η βυζαντινή περίοδος στο νησί.
Τα παραπάνω είναι μερικά μόνο από τα δεδομένα που αποδεικνύουν πως ο ανεξάντλητος πλούτος αρχαιολογικών ευρημάτων, ανασκαφών και τα μουσεία που φιλοξενούν μέρος αυτού, συμβάλλουν καθοριστικά εκτός από την πολιτιστική στην τουριστική και οικονομική ανάπτυξη του νησιού.
Ωστόσο υπάρχουν ακόμα πολλά να γίνουν αφ’ ενός για την ανάδειξη, την αξιοποίηση, την προβολή και την προστασία των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων. Βήματα που απαιτούν συνέργειες και συνεργασίες των οικονομικών φορέων με τους αρχαιολόγους και τους ανθρώπους που ασχολούνται με τον πολιτισμό. Δράσεις που χρειάζονται στοχευμένη στρατηγική.
Το πολυσχιδές αρχαιολογικό έργο που διενεργήθηκε στην Κρήτη από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και άλλους επιστημονικούς φορείς παρουσιάζεται από χθες στην τέταρτη κατά σειρά παγκρήτια συνάντηση που πραγματοποιείται στο Ρέθυμνο.
Επιστήμονες, αρχαιολόγοι από όλη την Κρήτη παρουσιάζουν τους αρχαιολογικούς θησαυρούς μέσα από περισσότερες από 120 προφορικές και επιτοίχιες ανακοινώσεις που αφορούν πρόσφατες και τρέχουσες έρευνες, ερευνητικά προγράμματα, έργα αναστήλωσης και συντήρησης, καθώς και εκπαιδευτικές δραστηριότητες.
Το συνέδριο συνδιοργανώνεται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου και το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Σε σχετικές δηλώσεις της η κ. Χριστίνα Τσιγωνάκη, επίκουρος καθηγήτρια βυζαντινής Αρχαιολογίας αναφερόμενη στη σπουδαιότητα του συνεδρίου τόνισε πως αυτό συμβάλλει καθοριστικά αφ’ ενός στην ανάδειξη της διαχρονικότητας του πολιτιστικού θησαυρού και αφετέρου στο να προβληθεί και να γίνει ευρέως γνωστός όχι μόνο στην επιστημονική κοινότητα αλλά και στο ευρύ κοινό.
Ειδικότερα, μιλώντας στα «Ρ.Ν.» ανέφερε: «Η παγκρήτια συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο διοργανώνεται κάθε τρία χρόνια και μέσα από αυτή παρουσιάζεται το πρόσφατο έργο της Αρχαιολογίας, του Πανεπιστημίου Κρήτης και άλλων φορέων και τα οποία δημοσιεύονται σε πολύ γρήγορο χρόνο. Οπότε ο πλούτος αυτών των πληροφοριών γίνονται γνωστές όχι μόνο στο επιστημονικό κοινό αλλά και στο κοινό της Κρήτης. Επίσης είναι πολύ σημαντικό ότι το συνέδριο δίδει το βήμα σε νέους επιστήμονες, που δουλεύουν υπό αντίξοες συνθήκες, να αναδείξουν το έργο τους. Άρα το συνέδριο αυτό είναι ένα φιλόξενο βήμα για όλους. Ουσιαστικά όλη η δουλειά που γίνεται κυρίως από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες -γιατί η ανάδειξη είναι δουλειά του υπουργείου Πολιτισμού- έχει αποδώσει μια πολύ μεγάλη τεχνογνωσία στο αντικείμενο της προβολής και διαχείρισης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Και όλο αυτό προβάλλεται και υπάρχει μια αλληλεπίδραση, δηλαδή μαθαίνουμε και γινόμαστε καλύτεροι. Ο άλλος πολύ σημαντικός πόλος είναι ότι όταν κάτι γίνεται γνωστό, κάτι έρχεται στο προσκήνιο και μελετάται όλο αυτό είναι μια συμβολή στην προστασία του έργου. Μιλάμε για ένα αρχαιολογικό πλούτο από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και τα νεώτερα, τα οθωμανικά. Δεν είναι μόνο η μινωική Κρήτη που γνωρίζαμε παλιά. Συμβάλλει καθοριστικά η ανάδειξη του στο να φανεί η διαχρονικότητα. Πάντα χρειάζεται να γίνουν περισσότερα πράγματα για την ανάδειξη τους».
Από την πλευρά της η Παυλίνα Καραναστάση, καθηγήτρια Ιστορίας Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, υποστήριξε: «Για την Κρήτη είναι ένα σημαντικό γεγονός γιατί έρχονται πολλοί άνθρωποι από το εξωτερικό, συγκεντρώνονται αρχαιολόγοι του νησιού αλλά και από άλλες περιοχές της Ελλάδας για να συζητήσουν για την κρητική αρχαιολογία διαχρονικά, από την εμφάνιση του ανθρώπου μέχρι σχεδόν και τη σημερινή εποχή. Για το Πανεπιστήμιο Κρήτης και για τους φοιτητές μας είναι επίσης πολύ σημαντικό. Πολλοί είναι οι φοιτητές μας που σε εθελοντική βάση συμμετέχουν βοηθώντας στις διάφορες εργασίες για τη διοργάνωση και ομαλή διεξαγωγή και για τους περισσότερους είναι η πρώτη επιστημονική εκδήλωση που παρακολουθούν επιστημονικά».
Τη συμβολή του συνεδρίου για την Κρήτη και την ακαδημαϊκή κοινότητα επεσήμανε και η Ίρις Τζαχίλη, ομότιμη καθηγήτρια Ιστορίας Αρχαιολογίας του Π.Κ., τονίζοντας μεταξύ άλλων: «Το πανεπιστήμιο λειτουργεί στον πραγματικό του ρόλο, δηλαδή έναν ρόλο συντονισμού, ανάδειξης και αξιοποίησης αυτών των πολλών αρχαιολογικών δράσεων και πληροφοριών. Από την άλλη πλευρά η τοπική Εφορία -η Εφορία Ρεθύμνου- κατέβαλλε τεράστια προσπάθεια, χρόνια τώρα, με τις λίγες τις δυνάμεις να οργανώσει, να αναδείξει, να αξιοποιήσει και εν τέλει να εργαστεί σημαντικά ως προς τη δημοσίευση του. Θεωρώ δηλαδή ότι η Εφορία Ρεθύμνου έχει κάνει πάρα πολλά για την ανάδειξη του δικού της έργου αλλά και για το σύνολο της Κρήτης. Σε ότι αφορά τις υπόλοιπες Εφορίες του νησιού είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να παρουσιάσουν το έργο τους και το ανασκαφικό και το σωστικό και το συστηματικό στην πολυπλοκότητα του και τον πολύπτυχο χαρακτήρα του. Βλέπουμε κατά τη διάρκεια του συνεδρίου το τεράστιο έργο συντήρησης των βυζαντινών ναών, το τεράστιο έργο που γίνεται στα μουσεία, τα εκπαιδευτικά προγράμματα. Δεν βλέπουμε μόνο το επιστημονικό έργο αλλά το σύνολο του έργου το οποίο περιλαμβάνει και τη σχέση με το κοινό. Παίζει ταυτόχρονα ένα σημαντικό εκπαιδευτικό ρόλο».
Τεράστια η σημασία του αρχαιολογικού πλούτου της Κρήτης σε όλη τη Μεσόγειο
Η σημασία του αρχαιολογικού πλούτου της Κρήτης είναι τεράστια όχι μόνο στον τομέα το πολιτισμού αλλά και στην οικονομική και τουριστική ανάπτυξη του νησιού και της χώρας ολόκληρης.
Η κ. Τζαχίλη έκανε ιδιαίτερη αναφορά στον πολυπολιτισμικό ρόλο της Κρήτης στη Μεσόγειο τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Είναι τεράστια η σημασία του αρχαιολογικού πλούτου του νησιού σε όλες τις πτυχές. Είναι τεράστια από ιστορικής πλευράς διότι «φωτίζεται» το παρελθόν και ως ένα σημείο και το παρόν ενός πολύ σημαντικού νησιού της Μεσογείου -πρέπει να το δούμε έτσι σε επίπεδο μεσογειακό- το οποίο εμφάνισε πολιτισμικές κατακτήσεις, επιτυχίες, συνταρακτικά έργα πολιτιστικά και ιστορικά σε επίπεδο ολόκληρης της ανατολικής Μεσογείου. Είναι η Κύπρος, η Κρήτη, η Σικελία και η Κορσική. Από αυτά η Κρήτη είναι πιο κοντά στην Αφρική, την Αίγυπτο, την Ευρώπη και γι’ αυτό θεωρείται ο μινωικός πολιτισμός ως ο πρώτος πολιτισμός της Ευρώπης. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα νησιά αυτά η Κρήτη παίζει τον μεγαλύτερο ρόλο στην Ευρώπη και την Ανατολή. Σκεφτείτε ότι κάποτε η πρωτεύουσα της Λιβύης ήταν η Γόρτυνα. Μιλάμε για ένα ρόλο πολυπολιτισμικό στη Μεσόγειο εξαιρετικά σημαντικό» ενώ αναφερόμενη για τον ρόλο της Κρήτης σε πανελλαδικό επίπεδο είπε: «Ως προς την Ελλάδα, η Κρήτη είναι ένα απαραίτητο συστατικό. Δεν νοείται ελληνικός πολιτισμός άνευ του μινωικού, δεν νοείται βυζαντινός πολιτισμός χωρίς τη βυζαντινή περίοδο Κρήτης. Η Κρήτη είναι ένα μέρος όπου εγκαταστάθηκαν Δωριείς που ανέπτυξαν τον ιδιότυπο πολιτισμό, αρχαϊκό ελληνιστικό. Είδαμε τα υπέροχα θέατρα της Γόρτυνας και της Ιεράπτινας και βλέπουμε πάλι τον ρόλο αυτό μεταξύ Μέσης Ανατολής, Κύπρου, Αιγύπτου και την Κρήτη να είναι η πύλη προς την Ελλάδα. Άρα για να το δούμε οικονομικά και αναπτυξιακά η Κρήτη είναι πρότυπο. Έχει μια εξαιρετικών επιπέδων τουριστική ανάπτυξη, είναι αρκετά μεγάλη ώστε να μην πνίξει το νησί από την τουριστική ανάπτυξη, αυτό είναι σημαντικό -γιατί για παράδειγμα η Σαντορίνη έχει πνιγεί κάτω από το βάρος της τουριστικής ανάπτυξης- έχει πολυπλοκότητα, έχει ανάπτυξη και σε άλλους τομείς όπως η γεωργία και από αυτή την πλευρά μπορεί να είναι μια ατμομηχανή ανάπτυξης σε συνδυασμό πάντα του πολιτισμού με τον τουρισμό».
Απαραίτητη η συνεργασία για την προβολή, αξιοποίηση και ανάδειξη του
Το έργο των αρχαιολόγων είναι αδιαμφισβήτητα τεράστιο και πολύπλευρης σημασίας όμως για την ανάδειξη, την αξιοποίηση, την προβολή και την προστασία του πολιτιστικού θησαυρού είναι αναγκαίος ένας κεντρικός σχεδιασμός, μια στρατηγική στοχευμένη μέσα από συνεργασία των επιστημόνων με τους οικονομικούς φορείς και την πολιτεία. Όπως τόνισαν οι αρχαιολόγοι ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς και μένουν πολλά να γίνουν γι’ αυτό και οι συνέργειες είναι απαραίτητες.
«Πρέπει να γίνει ακόμα πολύ δουλειά για να βρεθούν τρόποι καλύτερης συνεργασίας των οικονομικών φορέων και των αρχαιολόγων και όλων όσων ασχολούνται με τον πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά. Γιατί όλοι έχουν θέληση όμως πρέπει να βρεθούν τρόποι. Η ανάδειξη και η αξιοποίηση είναι ζητούμενα γιατί υπάρχει μεγάλος δρόμος στον τρόπο συνεργασίας ώστε να έχουμε προβολή, ανάδειξη και προστασία των μνημείων. Η κοινωνία και η ανάπτυξη πάνε μαζί γι’ αυτό και πρέπει να υπάρχει ένας κεντρικός σχεδιασμός και να αναπτυχθούν παράλληλα. Πρέπει να καταλάβουμε ότι και τα αρχαιολογικά ευρήματα έχουν μια ανακύκλωση. Άλλες εποχές προβάλλεται ένας πολιτισμός και άλλες ένας άλλος. Έπειτα μια φοβερή πηγή ανασκαφών είναι οι ίδιες οι αποθήκες των αρχαιολογικών μουσείων. Πρόκειται για έργα που ίσως έχουν περάσει, βρίσκονται λίγο στο περιθώριο, ωστόσο είναι τεράστιου ενδιαφέροντος. Και δεν τελειώσαμε, υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες που ακόμα δεν αναπτύχθηκαν. Η Κρήτη είναι μια ήπειρος και έχει τα χαρακτηριστικά της ηπείρου και του νησιού και από αυτή την άποψη είναι πολύ σημαντική» τόνισε η κ. Τζαχίλη.
Από την πλευρά της η κ. Παυλίνα Καραναστάση πρόσθεσε: «Και στους τρεις τομείς πολιτισμού, ανάπτυξη, τουρισμό, είναι πολύ μεγάλη η σημασία του αρχαιολογικού πλούτου και ευτυχώς όλα τα χρόνια είχαμε μια πολύ καλή συνεργασία με τους φορείς τους τοπικούς και με την περιφέρεια, την αντιπεριφέρεια και με το επαγγελματικό επιμελητήριο αλλά και σίγουρα για την πόλη του Ρεθύμνου η διεξαγωγή ενός τέτοιου συνεδρίου είναι πάρα πολύ σημαντική. Η αρχαιολογία έχει την έννοια της διάρκειας. Δεν είμαστε μόνο εμείς σήμερα. Ποτέ δεν είναι αρκετό αυτό το οποίο έχει γίνει, διότι δεν υπάρχουν ούτε τα χρήματα, ούτε το προσωπικό το αντίστοιχο. Αλλά υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν ακόμα. Αρχαία υπάρχουν για όλους και κυρίως για πολλές γενιές του μέλλοντος. Δεν μετριούνται οι αρχαιολογικοί θησαυροί. Ακόμα και μια πέτρα που σε κάποιον δεν λέει τίποτα, για τους αρχαιολόγους μπορεί να δώσει πολύ σημαντικές πληροφορίες και με αυτή την έννοια είναι αμέτρητοι».
Πλούσιο το έργο της Εφορίας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου τη διετία 2014-2016
Κατά τη διάρκεια του συνεδρίου η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ρεθύμνου Αναστασία Τζιγκουνάκη παρουσίασε το πλούσιο έργο της υπηρεσίας του Ρεθύμνου την τελευταία διετία.
Ειδικότερα η κ Τζιγκουνάκη αναφέρθηκε στην αποκατάσταση βορειοδυτικής πτέρυγας Ι. Μονής Πρέβελη, συνολικού προϋπολογισμού: 877.000 ευρώ την προσωρινή έκθεση Αρχαιολογικού Μουσείου συνολικού προϋπολογισμού: 250.000 ευρώ, την επανέκθεση Κειμηλίων Ιεράς Μονής Αρκαδίου, συνολικού προϋπολογισμού 500.000 ευρώ, στον αρχαιολογικό χώρο της Ζωμίνθου-συστήματα ασφαλείας, τον αρχαιολογικό χώρο Πέρα Γαλήνων, τη Μελέτη ανάδειξης του Αρχαιολογικού Χώρου Αποδούλου, τη Μελετη ανάδειξης αρχαιολογικού χώρου Μοναστηρακίου, τη μελέτη ανάδειξης αρχαιολογικού χώρος Βενίου, τη νέα περίφραξη παλαιοχριστιανικής βασιλικής της Αγ. Σοφίας Πανόρμου, την αναστήλωση τζαμιού Βαλιδέ, την αποκατάσταση του ενετικού ναού 318 Πατέρων στο Καλό Χωράφι Μυλοποτάμου, την αποκατάσταση ενετικού ναού Παναγίας Χαρακιανής Μυλοποτάμου, την άρση ετοιμορροπίας κωδωνοστασίου ναού Κοίμησης Θεοτόκου Κυριάννας Δ.Ε. Αρκαδίου, την αποκατάσταση ενετικού ναού Παναγίας στο Κάτω Βαλσαμόνερο, την άρση ετοιμορροπίας κωδωνοστασίου ναού Αγίου Ιωάννη – Ευαγγελισμού στην Αργυρούπολη, την άρση ετοιμορροπιών στη Φορτέτσα, στις ανασκαφικές τομές στη θέση Κάτη Καλογέρου Αμαρίου, την ανασκαφή τάφου στη φερόμενη ιδιοκτησία της KRETA EIENDOMA.E.T.E., τη σωστική ανασκαφική έρευνα κατόπιν λαθρανασκαφών στη θέση Βάρδια, ζώνης Αα προστασίας του αρχαιολογικού χώρου Σταυρωμένου-Χαμαλευρίου, την ανασκαφική έρευνα στη φερόμενη ιδιοκτησία Ματθαίου Λαδάκη εντός οικισμού Σφακακίου, Δ.Ε. Αρκαδίου, στην ανασκαφική έρευνα στο οικόπεδο φερόμενης ιδιοκτησίας Χριστίνας Ευκαρπίδου, εντός ορίων οικισμού Πανόρμου Δ.Ε. Γεροποτάμου, στην ανασκαφική έρευνα σε άγνωστο ναό στην οδό Σουλίου, στην Παλιά Πόλη Ρεθύμνου.
Παράλληλα αναφέρθηκε στα προγράμματα και τις δράσεις που υλοποίησε η Εφορεία όπως το πρόγραμμα «Εντοιχισμένα αγγεία σε βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες του ελληνικού χώρου», το πρόγραμμα Γεωφυσικών διασκοπήσεων στο φρούριο Φορτέτσα, το πρόγραμμα «Δένδρα, Ξυλεία και Δενδροδακτύλιοι στην Κρήτη των ιστορικών χρόνων- από τη βυζαντινή ως την οθωμανική περίοδο στη δυτική Κρήτη».
Σε ότι αφορά τις πολιτιστικές δράσεις μίλησε για την πανσέληνο του Αυγούστου 2015 στον αρχαιολογικό χώρο του Μοναστηρακίου, την εκδήλωση με αφορμή την ευρωπαϊκή νύχτα Μουσείων 2016, τη συμμετοχή της Εφορείας στις εκδηλώσεις του Συλλόγου Κατοίκων Παλιάς Πόλης «Ημέρες Ρεθύμνου 2016», στην εκδήλωση «Άνθρωποι και μνημεία σε κίνδυνο».
Το έργο της ΚΕ’ Εφορείας προϊστορικών και κλασσικών αρχαιοτήτων και της 28ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων
Παράλληλα η κ. Τζιγκουνάκη μίλησε για το έργο της ΚΕ Εφορείας προϊστορικών και κλασικών αρχαιοτήτων και της 28ης Εφορίας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων το έτος 2014.
Ειδικότερα αναφέρθηκε στην αποκατάσταση του θεάτρου της Απτέρας, προϋπολογισμού 2.440.000 ευρώ, στην «Εκπόνηση μελέτης μόνιμης έκθεσης και εξοπλισμού Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων – Οργάνωση περιοδικής έκθεσης με τίτλο «Το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων από το 19ο στον 21ο αιώνα: μια περιπετειώδης πορεία στο χώρο και στο χρόνο», προϋπολογισμού 910.800,00 ευρώ, την αποκατάσταση ενετικής έπαυλης και ενετικού ελαιοτριβείου στο Καρύδι Βάμου Ν. Χανίων, προϋπολογισμού 600.000€, την αποκατάσταση Ι.Μ. Χρυσοσκαλίτισσας Δ.Δ. Βάθης, Δ. Κισάμου Χανίων, τη «Συντήρηση και αποκατάσταση ναών Αγ. Δημητρίου και Αγ. Νέστορα στο Κατοχώρι, Δ. Κεραμείων, Ν. Χανίων και την προσωρινή έκθεση Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου, προϋπολογισμού: 245.000 ευρώ
«Παράδειγμα προς μίμηση και όχι προς αντιγραφή το Μουσείο Ελεύθερνας»
Ο καθηγητής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκος Σταμπολίδης στη διάρκεια του συνεδρίου μίλησε για το παράδειγμα του μουσείου της Ελεύθερνας ως ένα πόλο ήπιας ανάπτυξης. Ο ίδιος μιλώντας στα «Ρ.Ν.», έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα, το περιβάλλον, τον πολιτισμό και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής, υποστηρίζοντας ότι πρωταγωνιστεί ο άνθρωπος. Με βάση τα παραπάνω, όπως εξήγησε, τα παραδείγματα ανάδειξης και αξιοποίησης αρχαιολογικού πλούτου ανά τον κόσμο ή ανά τη χώρα δεν πρέπει να αποτελούν πηγή αντιγραφής αλλά πηγή έμπνευσης για τους αρχαιολόγους.
Ειδικότερα τόνισε ότι θα πρέπει πάντα να λαμβάνονται υπ’ όψιν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε περιοχής, γεωγραφική θέση, περιβάλλον, πολιτισμός και κυρίως οι άνθρωποι, τα ήθη και τα έθιμα τους και χαρακτηριστικά ανέφερε: «Η εμπειρία ενός ανθρώπου είναι πολύ σημαντική αρκεί να έχει τα μάτια του μυαλού και της καρδιάς ανοιχτά, όταν ταξιδεύει, όταν πηγαίνει σε άλλα μέρη και βλέπει την πρόοδο που συντελείται στον τομέα του πολιτισμού. Καλό θα είναι να εμπνέεται αλλά να μην αντιγράφει. Θέλω να πω ότι όταν πας για παράδειγμα στο Μπιλμπάο, σε μια βιομηχανική περιοχή όπου το μουσείο αυτό αντέστρεψε όλο το κλίμα μιας πόλης και ξαφνικά εκεί που δεν πήγαινε κανείς γιατί το περιβάλλον ήταν μολυσμένο κτλ, αυτό το κτίριο έγινε πόλος προσέλκυσης όχι μόνο τουριστών αλλά και πλήθους κόσμου, ή όταν πας στο Σιαν στην Κίνα και βλέπεις ότι από ένα αγρό ξαφνικά αναπτύσσεται μια πόλη, που συνδέεται με το Πεκίνο, με αεροδρόμιο, δρόμους κτλ, δημιουργούνται κόμβοι, εμπορικά καταστήματα κ.τ.λ. ή όταν το Λούβρο βρίσκει διεξόδους να φτιάξει στα Αραβικά Εμιράτα ένα παράρτημα του με εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ όλα αυτά κάτι δείχνουν. Όμως εάν προσπαθήσεις αυτό το παράδειγμα να το επαναλάβεις στην Ελλάδα είναι λάθος. Γιατί η έμπνευση είναι για τη δημιουργικότητα και όχι για το μέγεθος των πραγμάτων και ο πολιτισμός της χώρας μας είναι ένας πολιτισμός του μέτρου, της ανθρώπινης κλίμακας. Άρα το παράδειγμα αυτό πρέπει να είναι μέσα στο περιβάλλον εντεταγμένο σε μια ανθρώπινη κλίμακα και εμείς αυτό το παράδειγμα δώσαμε στην Αρχαία Ελεύθερνα. Ανάλογα με τον χαρακτήρα, τη γεωγραφική θέση, τον ίδιο τον πολιτισμό που εκπροσωπεί. Θεός, φύση και άνθρωποι είναι η τριλογία του ελληνικού πολιτισμού. Λόγος, ήθος και πάθος είναι μαζί. Αυτό κάναμε εμείς και χωρίς τα λάθη του παρελθόντος. Δηλαδή πρώτα πείθεις τους ανθρώπους, τους εκπαιδεύεις, τους μαθαίνεις για να μην υπάρχουν λάθη όπως εμπορικά καταστήματα, σουβλατζίδικα κτλ. Μιλάμε για μια ήπια μορφή ανάπτυξης με γνώμονα τον πολιτισμό, το περιβάλλον, τη διατροφή και κυρίως τους ανθρώπους. Θέλουμε τον άνθρωπο πρωταγωνιστή. Μπορεί να εμπνευστεί κάποιος από το μουσείο της Ελεύθερνας, όταν όμως θα θέλει να το μεταγράψει, θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν του τις παραμέτρους που λάβαμε εμείς. Εμείς ως πανεπιστήμιο, ως αρχαιολογία θέλαμε αυτό το μουσείο και ο χώρος να μην είναι σαν τα άλλα. Μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση όχι όμως προς αντιγραφή».
«Απαιτείται συστηματική προσπάθεια»
Ο Νίκος Σταμπολίδης αναφέρθηκε για μια ακόμα φορά στη συστηματική προσπάθεια που χρειάζεται και στην ορθή διαχείριση για την προβολή και ανάδειξη του αρχαιολογικού έργου. Τόσο η προβολή του όσο και η διατήρηση του στη συνείδηση των πολιτών ανά τον κόσμο αποτελεί ένα στοίχημα που κερδίζεται όπως είπε με υπομονή, κοπιώδη και συστηματική εργασία και τόλμη.
Ειδικότερα είπε: «Το θέμα είναι να βρίσκεις κάθε φορά το πρωταγωνιστικό στοιχείο και να το αναδεικνύεις. Να δημιουργείς τον μύθο μέσα από αυτό. Ως προς το εμπορικό κομμάτι και τη διαφήμιση, αυτό έχει να κάνει με τη διαχείριση. Εμείς πηγαίναμε σταδιακά, βαθμιαία χρόνο με τον χρόνο. Συμμετείχαμε σε συνέδρια, στα συμπόσια, στα διεθνή φόρουμ, μιλήσαμε με ξεναγούς, με τουριστικά γραφεία. Όλα γινόταν βαθμιαία. Οι χώροι της υπομονής μας είναι τεράστιοι. 30 χρόνια δεν περιμένει κανείς. Οι περισσότεροι θέλουν γρήγορα. Και αυτό είναι λάθος. Όπως έχω δηλώσει πολλές φορές ένα παιδί όταν το γεννάς δεν το αφήνεις. Προσπαθείς να το αναθρέψεις και η ανατροφή αυτού του παιδιού είναι τα επόμενα δέκα χρόνια.
Κοιτάζεις τον χώρο σου σε σχέση με ομόκεντρους κύκλους. Ελεύθερνα: το βότσαλο που ρίχνεις στη θάλασσα, ο πρώτος ομόκεντρος κύκλος είναι το Ρέθυμνο, ο δεύτερος ομόκεντρος κύκλος είναι τα Χανιά και το Ηράκλειο, ο τρίτος είναι η Κρήτη, ο τέταρτος είναι το Αιγαίο, ο πέμπτος είναι η Ελλάδα και μετά απλώνεται. Που σημαίνει ότι αυτό το κάνεις στοχευμένα. Έχουμε ακόμα πολύ δουλειά να κάνουμε. Σκάβω τα τελευταία χρόνια και από την ανατολική πλευρά εκεί όπου υπάρχει η ελληνιστική ρωμαϊκή και παλαιοχριστιανική πόλη. Αυτό σε 3-4 χρόνια μπορεί να αναδειχτεί ως το αντίβαρο της δυτικής πλευράς για ένα άλλο κομμάτι διαχρονικού πολιτισμού αμέσως μετά από αυτό που αναδείξαμε στην Ορθή Πέτρα. Δηλαδή μετά τον Όμηρο και την Αυγή του ελληνικού πολιτισμού να δούμε τι γίνεται στα ελληνιστικά, τα ρωμαϊκά και τα παλαιοχριστιανικά χρόνια. Και επειδή υπάρχει η Βασιλική του Κατσιβέλου δηλαδή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, υπάρχει ο ναός του Σωτήρα Χριστού, σκάβουμε στην Αγία Ειρήνη μαζί με το Αρκάδι και τις μεσαιωνικές εκκλησίες των Μαργαριτών μπορεί να προσελκύσει και θρησκευτικό τουρισμό, διότι μην ξεχνάμε ότι η Αρχαία Ελεύθερνα ήταν μια από τις 7 μητροπόλεις του νησιού. Κάθε ομάδα ανθρώπων που ασχολείται σε ένα τέτοιο χώρο έχει τα εχέγγυα και την ουσία της προσφοράς της. Δεν πρέπει να τα περιμένουμε όλα από το υπουργείο Πολιτισμού. Πρέπει εμείς να βοηθάμε τον εαυτό μας. Ο καθένας δεν πρέπει να κοιτάζει τι μπορεί να κάνει το υπουργείο γι’ αυτόν αλλά τι μπορεί να κάνει ο ίδιος. Αλλά αυτό θέλει απόφαση ζωής. Θέλει να αφιερώσεις τη ζωή σου».
Το νέο ωράριο λειτουργίας του Μουσείου της Αρχαίας Ελεύθερνας
Σημειώνεται ότι από 1η Απριλίου μέχρι 31 Οκτωβρίου το ωράριο λειτουργίας του μουσείου της Αρχαίας Ελεύθερνας είναι καθημερινά 10:00-18:00 πλην Δευτέρας. Από 1η Νοεμβρίου έως 31 Μαρτίου το ωράριο λειτουργίας είναι 10:00 -15:00 αλλά το εισιτήριο είναι μειωμένο κατά το ήμισυ. Δηλαδή ενώ από 1η Απριλίου έως 31 Οκτωβρίου κοστίζει 4 ευρώ για το μουσείο και 4 για τον αρχαιολογικό χώρο (ο οποίος ωστόσο δεν είναι επισκέψιμος ελλείψει του απαραίτητου αριθμού φυλάκων), τη χειμερινή περίοδο έχει 2 ευρώ.