Προτάσεις αλλαγών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση

 

 

Στο τέλος κάθε σχολικού έτους, υπηρεσίες του υπουργείου Παιδείας ζητούν και καλώς, βελτιωτικές προτάσεις και επισημάνσεις για την παιδεία μας, από τους σχολικούς συμβούλους. Επισημαίνω λοιπόν και προτείνω τις παρακάτω βελτιώσεις, εν όψει μάλιστα και των γενικότερων αλλαγών που «κυοφορούνται», στην εκπαίδευση.

1. Να μην μπορεί κανένας να διορίζεται καθηγητής αν δεν έχει σπουδάσει επιστήμες της αγωγής, πέρα από την ειδικότητά του, ή δεν έχει επιμορφωθεί ένα ή δύο χρόνια στις επιστήμες αυτές, όπως ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ασκούμε ένα επάγγελμα την τεχνική του οποίου δεν έχουμε σπουδάσει.

 

 

3. Να δοθεί δυνατότητα μετάταξης καθηγητών με ψυχολογικά προβλήματα ή ανεπάρκεια διδακτική, σε άλλες υπηρεσίες, ή στη γραμματειακή υποστήριξη των σχολείων. Το λειτούργημα του Καθηγητή είναι λεπτό και ευαίσθητο, χρειάζεται πολλές δεξιότητες και ικανότητες, ειδικά στη σύγχρονη εποχή.

 

4. Η τοποθέτηση των καθηγητών στα Λύκεια, να γίνεται με επιστημονικά και παιδαγωγικά μόνο κριτήρια, λόγω των αυξημένων απαιτήσεων, που υπάρχουν σ’ αυτά. Δεν είναι δυνατόν να διεκδικεί θέση στο Λύκειο καθηγητής με επάρκεια στους υπολογιστές, με ξένη γλώσσα, με δεύτερο πτυχίο, με Μεταπτυχιακό, με Διδακτορικό και να τοποθετείται άλλος χωρίς να έχει κανένα απ’ αυτά, λόγω αρχαιότητας. Τα προσόντα αυτά και μόνο, πρέπει να δίνουν απόλυτη προτεραιότητα για την τοποθέτηση σε Λύκειο.

 

5. H διδασκαλία του κάθε μαθήματος στο Λύκειο κυρίως, αλλά και στο Γυμνάσιο να γίνεται από Καθηγητές και μόνο της ειδικότητας. Είναι αδιανόητο στην εποχή της άκρας εξειδίκευσης, ο Γεωλόγος ή ο Χημικός να διδάσκει Φυσική κατεύθυνσης, ο Βιολόγος Γεωλογία, ο Ιστορικός Αρχαία κατεύθυνσης, ο Αρχαιολόγος Νέα Ελληνικά κ.λπ. Υπάρχουν συγκροτήματα σχολείων που μπορούν αυτά να εφαρμοστούν, κάνοντας ο Βιολόγος τη Βιολογία σε δύο σχολεία που βρίσκονται στο ίδιο συγκρότημα, ο Χημικός τη Χημεία κ.λπ. Η σύμπτυξη των σχολείων, που πρόσφατα εφαρμόστηκε έχει τουλάχιστον αυτό το θετικό. Σήμερα η εκπαίδευση δεν μπορεί να λειτουργεί με δεδομένα και πρακτικές της δεκαετίας του 1950. Οι Φιλόλογοι πλέον πρέπει να καταταχθούν σε ειδικότητες, όπως οι ΠΕ4, με διαφορετικά μαθήματα πρώτης ανάθεσης. Είναι απαράδεκτο σήμερα ο πτυχιούχος του Φ.Π.Ψ. να έχει πρώτη ανάθεση και τα αρχαία κατεύθυνσης, ή ο ιστορικός τα Ν. Ελληνικά κατεύθυνσης. Ας βάλουμε επιτέλους το δάκτυλο στον «τύπο των ήλων» του εκπαιδευτικού συστήματος, όσο οδυνηρό και αν είναι, όσο και αν θίγει συντεχνιακές σκοπιμότητες.

 

 

α. Σήμερα πλέον οι δάσκαλοι είναι αδύνατον επιστημονικά να ανταποκρίνονται εξ ίσου καλά και να έχουν την απαιτούμενη επάρκεια στα Μαθηματικά, στη Φυσική, στα Ελληνικά, στα Θρησκευτικά, στη Μουσική κ.λπ.

 

β. Οι δάσκαλοι που προέρχονται από θεωρητική κατεύθυνση δεν έχουν την απαιτούμενη επάρκεια στα μαθηματικά και τη Φυσική, όπως και οι προερχόμενοι από τη θετική και τεχνολογική για τα Ελληνικά και την Ιστορία.

 

γ. Βεβαίως για τις παραπάνω αλλαγές θα υπάρξουν αντιδράσεις από τους συνδικαλιστές της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πρέπει όμως να ομολογήσουμε, ότι εδώ που έχει φτάσει η πατρίδα μας και η εκπαίδευση, κάποιες αγκυλώσεις του παρελθόντος πρέπει να ξεπεραστούν και να παραδεχθούμε, ότι και το συνδικαλιστικό μας κίνημα παρά την τεράστια προσφορά του, ήταν στιγμές που έκανε λάθη και λειτούργησε ως τροχοπέδη στις θετικές εξελίξεις. Σήμερα χρειάζεται να κάνουμε όλοι άλματα και υπερβάσεις, ξεπερνώντας τα συντεχνιακά μας συμφέροντα για το καλό της πατρίδας και των παιδιών μας.

 

7. Το μάθημα της Βυζαντινής Ιστορίας, να το έχουν ως πρώτη ανάθεση οι Θεολόγοι και οι ιστορικοί μόνο, γιατί η ερμηνεία των ιστορικών γεγονότων της περιόδου αυτής απαιτεί αυξημένες θεολογικές προϋποθέσεις για να κατανοηθεί, τις οποίες διαθέτουν και έχουν σπουδάσει, κυρίως οι Θεολόγοι. Άλλωστε μαθήματα Βυζαντινής ιστορίας διδάσκουν ήδη στα Θρησκευτικά της Γ’ Γυμνασίου.

 

8. Οι καθηγητές που βαθμολογούν στα βαθμολογικά κέντρα των πανελλαδικών εξετάσεων, δεν θα πρέπει να γνωρίζουν ποιών σχολείων είναι τα γραπτά που βαθμολογούν, γιατί κάποιοι επηρεάζονται. Βαθμολογούν αυστηρότερα ή επιεικέστερα. Αν γνωρίζουν ότι βαθμολογούν το τάδε ονομαστό ακριβοπληρωμένο ιδιωτικό σχολείο, που φοιτούν πλούσιοι και επώνυμοι, ή της τάδε ακριβής και εύπορης περιοχής της πλουτοκρατίας, κάποιοι άθελά τους γίνονται αυστηρότεροι. Ενώ αν γνωρίζουν ότι βαθμολογούν σχολεία της τάδε φτωχικής περιοχής ή της ιδιαίτερης πατρίδας τους, άθελά τους γίνονται επιεικέστεροι και δίκαια ίσως, γιατί αυτά τα παιδιά δεν είχαν δυνατότητες βοήθειας και υποστήριξης. Πραγματικά δίκαιο άλλωστε είναι, να κρίνεις τους ανθρώπους ανάλογα με τις προϋποθέσεις που έχει ο καθένας και όχι μόνο από το αποτέλεσμα. Και «δεν υπάρχει τίποτε πιο άνισο, από την ίση μεταχείριση των άνισων» κατά Αριστοτέλη. Υπ’ αυτή την έννοια ούτε και οι πανελλαδικές εξετάσεις δεν είναι απόλυτα αξιοκρατικές και δίκαιες, αφού οι μαθητές έχουν διαφορετικές αφετηρίες, προϋποθέσεις και μέσα. Είναι απλώς «το μη χείρον» σύστημα.

 

9. Αξιολόγηση για όλους και από περισσότερα του ενός πρόσωπα. Αξιολόγηση όχι μόνο εκ των άνω προς τα κάτω αλλά και εκ των κάτω προς τα άνω. Ο καθηγητής να μην αξιολογείται μόνο από το σύμβουλο και τον διευθυντή, αλλά και από τους μαθητές, με κάποιο τρόπο που μπορεί να βρεθεί. Ο πιο αντικειμενικός κριτής του καθηγητή είναι οι μαθητές του. Ο Περιφερειακός διευθυντής και ο προϊστάμενος Παιδαγωγικής καθοδήγησης να αξιολογούνται και από τους σχολικούς συμβούλους. Ο σύμβουλος και ο διευθυντής σχολείου να αξιολογούνται όχι μόνο από τους προϊσταμένους των αλλά και από τους καθηγητές. Οι καλύτεροι αξιολογητές των συμβούλων και διευθυντών είναι οι καθηγητές, γιατί αυτοί συνεργάζονται μαζί τους περισσότερο χρόνο. Ας μην υποτιμούμε την κρίση τους.

 

10. Υπάρχει απόλυτη ανάγκη να τοποθετηθούν σχολικοί ψυχολόγοι, έστω ένας ή δύο κατ’ αρχήν σε κάθε νομό, για να μπορούν να επιλαμβάνονται των εξειδικευμένων ψυχολογικών προβλημάτων και συμπεριφορών, ορισμένων μαθητών, που δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπισθούν από τους καθηγητές. Υπάρχουν μαθητές σε σχολεία, ιδιαίτερα στα ΕΠΑΛ και σε Νυκτερινά, με τέτοιες συμπεριφορές, που προβληματίζουν αν έπρεπε να είναι σε γενικό σχολείο ή σε ειδικό σχολείο. Οι καθηγητές φθείρονται και κουράζονται ψυχολογικά, σε επικίνδυνο για την υγεία τους βαθμό, χωρίς να σημαίνει πάντα, ότι αυτοί έχουν το πρόβλημα, αφού σε άλλα τμήματα δεν έχουν δυσκολία. Το να αναφέρουν, ότι μετά από το μάθημα σε αυτό το τμήμα παίρνω ηρεμιστικό για να συνέλθω, ή δεν αντέχω άλλη χρονιά σε αυτό το τμήμα, δείχνει «του λόγου το αληθές», αλλά και το μέγεθος του προβλήματος, μαζί με την επικινδυνότητα του έργου του καθηγητή σήμερα. Μη λησμονούμε ότι σύμφωνα με πανευρωπαϊκές έρευνες, το επάγγελμα του καθηγητή σήμερα, θεωρείται ιδιαίτερα στρεσογόνο και ψυχοφθόρο, κατατάσσοντάς το στα ιδιαίτερα ανθυγιεινά επαγγέλματα, από ψυχολογικής πλευράς. Οι διευθυντές στην κατανομή των μαθημάτων, όταν υπάρχει δυνατότητα, πρέπει να φροντίζουν ώστε η ανάθεση των δύσκολων τμημάτων να γίνεται στους πιο έμπειρους και ικανούς καθηγητές και όχι να δίνονται στους άπειρους, στους νέους ή στους αναπληρωτές. Αλλά και το ενδιαφέρον και οι παρεμβάσεις τους, για την ομαλή διεξαγωγή των μαθημάτων να είναι ουσιαστικές.

 

 

11. Να κλείσουν οι μισές από τις καθηγητικές σχολές των Πανεπιστημίων, γιατί δε χρειάζονται πλέον τόσοι καθηγητές. Παράγουν άνεργους και επιβαρύνουν άσκοπα τον εθνικό προϋπολογισμό. Τα τεράστια ποσά που θα εξοικονομηθούν να διατεθούν για την βελτίωση της παρεχόμενης παιδείας. Έχουμε 21 Φιλολογικά τμήματα, 6 Μαθηματικά, 5 Φυσικής, 5 Χημείας, 3 Γεωλογίας, 5 Βιολογίας κ.λπ. Με τα μισά εξ αυτών καλύπτουμε όλες τις εκπαιδευτικές μας ανάγκες. Γεμίσαμε με πανεπιστημιακές σχολές όλες τις πόλεις, χωρίς να υπάρχει ανάγκη και μετά διερωτόμαστε πώς φθάσαμε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας.

 

1. Τα απολυτήρια Γυμνασίου και Λυκείου, να είναι η μέση βαθμολογία και των τριών τάξεων, όπως και στο Πανεπιστήμιο, για να έχουν κίνητρο οι μαθητές να μελετούν και να ενδιαφέρονται για όλα τα μαθήματα και να αποκτούν γενική, σφαιρική παιδεία και όχι μονομερή και αποσπασματική. Είναι δε και δικαιότερος τρόπος. Είναι ενθαρρυντικό ότι το υπουργείο υιοθέτησε αυτή την πρόταση μερικών Συμβούλων.

 

 

3. Να μην μπορεί κανένας να εισάγεται σε Στρατιωτικές, Αστυνομικές και Θεολογικές σχολές, αν οι τρεις πρώτες προτιμήσεις του στο μηχανογραφικό των πανελλαδικών εξετάσεων δεν έχουν τις σχολές αυτές. Είναι ειδικές σχολές, που απαιτούν ιδιαίτερες κλίσεις, δεξιότητες, ικανότητες και ενδιαφέροντα, για να είναι αποδοτικοί στα αντίστοιχα επαγγέλματα. Στις σχολές Αστυφυλάκων, πρέπει να εισαχθούν αυξημένα μόρια σωματικών προσόντων, όπως στις ΗΠΑ.

 

4. Τα τμήματα στο Λύκειο να διαμορφώνονται με βάση την επίδοση των μαθητών και όχι αλφαβητικά. Έτσι θα μπορούν να βοηθηθούν περισσότερο οι πολύ καλοί και οι άριστοι, που στα σύγχρονα σχολεία είναι τα θύματα πολλές φορές του συστήματος. Με το σύστημα αυτό και οι αδύνατοι με την προσαρμογή του επιπέδου του μαθήματος θα βοηθιούνται περισσότερο. Η αρχή που επιτέλους δόθηκε με τη διαμόρφωση των Πειραματικών, σε σχολεία αριστείας πρέπει να επεκταθεί και στα Λύκεια τουλάχιστον, με την ανάλογη διαμόρφωση των τμημάτων για να δημιουργείται και άμιλλα. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα ως έχει, δεν βοηθά τους άριστους, αλλά τους πιέζει να προσαρμόζονται στη μετριότητα, αλλά και τους μέτριους δεν τους διευκολύνει να βελτιωθούν, αλλά να απομονωθούν. Στη Γαλλία ήδη υπάρχουν σχολεία που δέχονται μαθητές από ορισμένο δείκτη νοημοσύνης και άνω, για να μπορούν να βοηθήσουν τους άριστους να απογειωθούν στις επιδόσεις. Ο μαθητής πρέπει να αντιληφθεί από νωρίς, ότι δεν υπάρχει απόλυτη ομοιότητα των ανθρώπων και να συμβιβαστεί με την ανομοιογένεια των δυνατοτήτων στη ζωή. Από τη γέννησή μας υπάρχει η διαφορετικότητα. Με διαφορετικό DNΑ ερχόμαστε στη ζωή. Άλλος είναι με υψηλό δείκτη νοημοσύνης, άλλος όχι, με περισσότερες σωματικές ή ψυχικές δυνατότητες ο άλλος, με άλλες οικονομικές δυνατότητες εξ αρχής, με διαφορετικό βαθμό υγείας, με άλλες δυνατότητες κοινωνικές. Βεβαίως και να αγωνιστούμε να περιορίσουμε τις διαφορές, που μπορούμε να αλλάξουμε, αλλά κάποιες δεν βελτιώνονται γιατί είναι στη φύση μας.

 

5. Να αυστηροποιηθεί η διαδικασία προαγωγής στο Λύκειο, από το 9,5 να χρειάζεται 12 ή 13 για να προαχθεί ο μαθητής, όταν έχει μαθήματα κάτω από το 10. Στο Λύκειο σήμερα πρέπει να κάνεις αίτηση για να μείνεις, όπως λέγεται. Προάγονται μαθητές που δεν ανοίγουν βιβλίο. Αυτό είναι μία από τις αιτίες του χαμηλού επιπέδου των αποφοίτων Λυκείου στην Ελλάδα. Δίνει επίσης ένα λάθος παιδαγωγικό μήνυμα στην εφηβική ηλικία, ότι και χωρίς προσπάθεια και κόπο μπορούμε να επιτύχουμε πράγματα στη ζωή. Μη λησμονούμε ότι σκοπός μας στη Μέση εκπαίδευση είναι να παρέχουμε παιδεία και όχι εκπαίδευση.

 

6. Να μην υπάρχει υπερβάλλουσα ανοχή σε παραβατικές συμπεριφορές μαθητών, όταν οι παιδαγωγικές παρεμβάσεις δεν φέρουν αποτέλεσμα. Υπάρχουν τμήματα στα οποία δεν γίνεται μάθημα, πέρα των 15 λεπτών, λόγω υπερβάλλουσας αντιπαιδαγωγικής επιείκειας. Μαθητές στα διαλείμματα σε κάποια σχολεία, καπνίζουν χασίς και παίρνουν ναρκωτικά, με την ένοχη ανοχή του σχολείου, μερικές φορές. Η εκδήλωση εγκληματικών ενεργειών σε σχολεία είναι θέμα χρόνου, αν δεν ληφθούν μέτρα. Το φαινόμενο αυτό είναι αυξημένο κυρίως στα ΕΠΑΛ, τα νυκτερινά και σε ορισμένα αστικά σχολεία.

 

 

8. Να υπάρχει κάποια επιλογή μετά το Γυμνάσιο αφού τότε τελειώνει η υποχρεωτική εκπαίδευση, όπως γίνεται σε πολλά Ευρωπαϊκά κράτη, ούτως ώστε στο Γενικό Λύκειο να συνεχίζουν μόνο οι μαθητές, που είναι για το Πανεπιστήμιο και όχι οι ανεπαρκείς ή αδιάφοροι, που λειτουργούν μερικές φορές και ως τροχοπέδη και γι’ αυτούς που προσπαθούν.

 

9. Να αποσαφηνισθεί πλήρως ο νόμος περί απαλλαγών από τα Θρησκευτικά. Όπως λειτουργεί σήμερα, μόνο προβλήματα και σύγχυση δημιουργεί. Ο κάθε Διευθυντής τον εφαρμόζει καθώς βούλεται, πλήρως ή μερικώς, με αυστηρότητα ή χαλαρότητα, ευνοώντας ή αδικώντας. Στα σχολεία με πολλές απαλλαγές δημιουργείται ακαταστασία. Μαθητές περιφέρονται στο προαύλιο με τους όποιους κινδύνους. καθηγητές αρνούνται να τους έχουν ως επί πλέον μαθητές στο τμήμα τους γιατί παρενοχλούν. Κανένας δεν αναλαμβάνει την ευθύνη να απαντήσει στα σχολεία, πώς θα εξακριβώνεται ποιος είναι αλλόθρησκος ή αλλόδοξος ή άθεος, για να δικαιούται απαλλαγή. Άλλα σχολεία στα απολυτήρια αναγράφουν θρήσκευμα και στους απαλλαγμένους από τα Θρησκευτικά και άλλα όχι. Μαθητές απαλλαγμένοι από τα Θρησκευτικά ζητούν να αναγράφεται στα απολυτήρια το Χριστιανός Ορθόδοξος και σε κάποια σχολεία το επιτυγχάνουν. Έλληνες Ορθόδοξοι μαθητές σε άλλα, παίρνουν απαλλαγή από τα Θρησκευτικά, με αποτέλεσμα να συναγωνίζονται με άνισους όρους και ευκαιρίες με τους συμμαθητές των, έχοντας ένα μάθημα λιγότερο, λιγότερη ύλη προς εξέταση, περισσότερο χρόνο για μελέτη, πράγμα άδικο, ανήθικο, απαράδεκτο. Το έντιμο και δίκαιο θα ήταν, οι μαθητές που για οποιοδήποτε λόγο παίρνουν απαλλαγή από τα θρησκευτικά:

 

 

β. Άλλος τρόπος αντιμετώπισης του προβλήματος θα ήταν να υπάρχει δυνατότητα να έχουν μάθημα ιστορίας των θρησκειών και να εξετάζονται κανονικά. Αν ισχύσουν τέτοιες αλλαγές, είμαι βέβαιος ότι οι απαλλαγές θα μειωθούν 98%, όπως μειωμένες ήταν και πριν.

 

γ. Άλλη λύση θα ήταν να είναι υποχρεωτικό για όλους, το μάθημα των Θρησκευτικών, αφού ο πολιτισμός και η παράδοσή μας, έχει αυτή τη θρησκεία ως βασικό και ουσιαστικό στοιχείο, που πρέπει να γνωρίζει καθένας που ζει σ’ αυτό το τόπο, ανεξάρτητα με το αν συμφωνεί ή όχι. Η γνώση μιας αλήθειας δε σημαίνει ότι με υποχρεώνει να συμφωνώ με αυτήν, ούτε ότι μου την επιβάλλουν. Και με τις θεωρήσεις της Ιστορίας, της Βιολογίας και άλλων επιστημών, όπως διδάσκονται στα ελληνικά σχολεία πολλοί δε συμφωνούν, ούτε και είναι απαραίτητο, αλλά δεν είναι δυνατόν να απαλλάσσεται ο καθένας από την επιστήμη με την οποία δεν συμφωνεί. Τα μαθήματα στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση είναι το ελάχιστο των γνώσεων που χρειάζεται να έχει ο πολίτης του συγκεκριμένου κράτους.

 

Όλα αυτά που προτείνουμε, προέρχονται από πολύ αγάπη και πόνο για την παιδεία, στην οποία σημαντικό μέρος της ζωής μας αφιερώσαμε. Δεν διεκδικούμε το αλάθητο για τις προτάσεις μας, γιατί γνωρίζουμε το αλάθητο στην ιστορία πόσα δεινά προκάλεσε και τί ύβρης είναι. Απλά τις παρουσιάζουμε σαν μια άλλη άποψη εμπειρίας, μέσα στις πολλές, μήπως και βοηθήσουν και ληφθούν υπ’ όψιν από τα κέντρα αποφάσεων για τη βελτίωση της παιδείας.