Το διαζύγιο είναι μια κατάσταση στη ζωή των παιδιών που προκαλεί δυσκολίες, όταν οι γονείς δεν μπορούν να διαχειριστούν τη σύγκρουση μεταξύ τους και αυτή η σύγκρουση μεταφέρεται στα παιδιά τους, με τρόπο που τα πληγώνει. Συμπεριφορές των γονιών που υποδηλώνουν επιθετικότητα ανάμεσά τους ή βολές που εκτοξεύονται από τον ένα στον άλλο, μπορεί να τραυματίσει την ψυχή τους.
Ένα από τα λάθη που κάνουν οι γονείς όταν χωρίζουν, είναι να μεταφέρουν στα παιδιά την εχθρότητα που νιώθουν ο ένας για τον άλλον. Το παιδί όμως έτσι αισθάνεται ότι βρίσκεται στη μέση του κυκλώνα, ενώ κατακλύζεται από συναισθήματα που δεν μπορεί να τα διαχειριστεί. Η συναισθηματική του ζωή κλονίζεται, γιατί αφενός χάνει τα σταθερά σημεία αναφοράς του, από την άλλη αισθάνεται να χάνει την εμπιστοσύνη του στα πρόσωπα από τα οποία εξαρτάται το μεγάλωμά του. Αυτό μπορεί να γίνει επικίνδυνο για εκείνο, γιατί η ταυτότητά του αποκτά ρωγμές. Για να χτίσει την προσωπικότητά του, να διατηρήσει το είναι του, χρειάζεται σταθερότητα και ένα ασφαλές περιβάλλον που θα το βοηθήσει να αναπτυχθεί με ένα υγιή τρόπο. Αυτό που χρειάζεται είναι, ακόμα και αν οι γονείς είναι χωρισμένοι, να αισθάνεται ότι οι γονείς του θα μπορούν να διαχειριστούν το θυμό τους και ότι θα αναλάβουν τον ρόλο τους ως γονείς, με συνέπεια και σταθερότητα. Θέλει να νιώθει ασφαλής και ειδικά σε περιόδους μεγάλων αλλαγών, όπως είναι το διαζύγιο, η ασφάλεια είναι αυτό που έχει περισσότερο ανάγκη για να μπορεί να κρατήσει ενωμένο τον εαυτό του.
Όταν οι γονείς είναι επιθετικοί ο ένας προς τον άλλον ή όταν ο ένας γονιός εκφράζεται επιθετικά για το άλλο μέλος, τότε και τα παιδιά έχουν μια δυσκολία να διαχειριστούν την επιθετικότητά τους. Η βία του ζευγαριού ξυπνά τη βία των παιδιών και μένουν αβοήθητα μπροστά σε αυτήν. Ξεσπούν στους άλλους ή στον γονέα που υφίσταται και δέχεται την επιθετικότητα. Όταν ο ένας είναι επιθετικός προς τον άλλον, επειδή δυσκολεύεται να διαχειριστεί τα συναισθήματα που επιφέρει το διαζύγιο, ο άλλος εκείνο που χρειάζεται να κάνει είναι, να διαφοροποιήσει την εικόνα του από τις βολές που δέχεται και με ψυχραιμία να αναλάβει το μεγάλωμα του παιδιού του, ανεπηρέαστος συναισθηματικά από εκφράσεις που δεν τον αφορούν. Αν κάνει το λάθος να ταυτιστεί με τα λόγια που εξαπολύονται εναντίον του, τότε το παιδί που είναι πιο κοντά του είτε λόγω φύλου είτε λόγω χαρακτήρα, θα ταυτιστεί μαζί του και θα αναλάβει ένα παθητικό ρόλο στην ζωή του. Θα θυματοποιείται και όταν χρειαστεί να αγωνιστεί, θα λυγίζει μιμούμενος τον γονιό του και αν οι βολές εξαπολύονται εναντίον του παιδιού, τότε θα δυσκολευτεί και το ίδιο να διαφοροποιήσει τον εαυτό του από αυτές και θα εσωτερικεύσει μια εικόνα εαυτού που θα είναι απόρροια των δυσκολιών του γονιού του. Ένας γονιός, χωρίς να είναι επιθετικός, μπορεί να προστατέψει τον εαυτό του από τη βία που υφίσταται διαφοροποιούμενος συναισθηματικά, προσπαθώντας να μην εμπλέκεται και να μην ταυτίζεται με εκφράσεις που δεν τον αφορούν, για να μπορεί με αυτόνομο και δυναμικό τρόπο να μεγαλώσει τα παιδιά του, ώστε τα παιδιά του να τον μιμηθούν και να βαδίσουν και εκείνα σε ένα ανεξάρτητο δρόμο.
Τα παιδιά φοβούνται πως η αλλαγή θα φέρει την απώλεια του ενός γονιού. Χρειάζεται να τα καθησυχάσουμε πως αυτό δεν θα συμβεί, πως τόσο ο γονιός που μένει μαζί του, όσο κι εκείνος που ζει σε άλλο σπίτι, θα έχει πάντα ένα χώρο στην καρδιά του για εκείνον.
Οι γονείς χρειάζεται να αντέξουν τα συναισθήματα εγκατάλειψης και θυμού των παιδιών τους, γιατί είναι συναισθήματα που έχουν ανάγκη να εκφραστούν, για να μπορούν οι γονείς να τα κατανοήσουν και να εξηγήσουν στα παιδιά τους ότι και μετά το διαζύγιο θα είναι κοντά τους. Ο χωρισμός μεταξύ τους δεν σημαίνει ότι θα αποχωριστούν τα παιδιά τους, γιατί ένα ζευγάρι μπορεί να χωρίσει, αλλά οι γονείς δεν χωρίζουν από εκείνα και θα είναι πάντα κοντά τους, στις χαρές και στις λύπες τους. Τα παιδιά, όταν ακούν από τους γονείς τους ότι η ερωτική αγάπη ανάμεσα στο ζευγάρι παύει να υπάρχει, φαντάζονται ότι αυτή η αλλαγή θα αφορά και εκείνα, ότι η αγάπη δηλαδή για εκείνα θα σταματήσει. Χρειάζεται λοιπόν να αναφέρουν πως η αλλαγή που επήλθε στα συναισθήματα του ζευγαριού δεν θα αφορά εκείνα, για να καταλαγιάσουν τα επώδυνα συναισθήματα μέσα τους.
Πολλά παιδιά νομίζουν ότι ευθύνονται τα ίδια για το διαζύγιο. Νιώθουν ενοχές και κατηγορούν τον εαυτό τους για αυτό. Χρειάζεται οι γονείς να τα καθησυχάσουν, για να βεβαιωθούν πως δεν φταίνε τα ίδια και με απλά λόγια να εξηγήσουν τους λόγους που παίρνουν αυτή την απόφαση και δεν μπορούν να είναι πια μαζί ως ζευγάρι. Κάποια παιδιά λένε χαρακτηριστικά ότι «ό μπαμπάς έφυγε από το σπίτι γιατί ήμουν άτακτος». Χρειάζεται να του πουν ότι για τις αποφάσεις των ενηλίκων ευθύνονται οι ίδιοι και το παιδί δεν έχει καμιά ανάμειξη σε αυτές. Διαφορετικά προκαλούνται ενοχές στο παιδί, και επιτίθεται στους άλλους, είτε γίνεται επιθετικό με τον εαυτό του. Εδώ χρειάζεται να αναφερθεί ότι το παιδί ήταν επιθυμητό όταν γεννήθηκε, γιατί στο άκουσμα της λέξης διαζύγιο, το παιδί φαντάζεται ότι είναι ένα παιδί που γεννήθηκε μέσα από μια σύγκρουση και ότι δεν είναι παιδί επιθυμίας, να τους εξηγήσουν πως όταν παντρευτήκαν δεν έκαναν λάθος, γιατί αυτή η σχέση τους έδωσε πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα στη ζωή τους και τους έκανε να νιώσουν ευτυχισμένοι. Και βέβαια το μεγαλύτερο δώρο για εκείνους ήταν η γέννηση των παιδιών τους.
ειδικός Ψυχικής Υγείας-συγγραφέας
