Π. Καβακόπουλου «Τραγούδι, Μουσική και Χορός στην Κρήτη»

Ο Παντελής Καβακόπουλος μπορεί να ήταν «γαμπρός» του Ρεθύμνου αλλά μέσα από το έργο του και τις εξαιρετικού ενδιαφέροντος έρευνές του πρόβαλε στο έπακρο ολόκληρη την Κρήτη.

Μούσα του βέβαια η αξέχαστη σε όλους μας εκλεκτή λαογράφος και ποιήτριας Ειρήνη Μπριλλάκη Καβακοπούλου με την υπέροχη φωνή, που τίμησε ιδιαίτερα και τη δημοσιογραφία με τα ανεπανάληπτα σε λαογραφική και λογοτεχνική αξία άρθρα της.

Ο επιφανής μουσικολόγος ήρθε στο προσκήνιο χάρις στην παρουσίαση του βιβλίου του «Τραγούδι, μουσική και χορός στην Κρήτη», που οργάνωσε στο Σπίτι του Πολιτισμού η Ιστορική Λαογραφική Εταιρεία Ρεθύμνου.

Με τον χαρισματικό πάντα λόγο του καθηγητή κ. Ηλία Λουλούδη άνοιξε η εκδήλωση με ένα εξαιρετικό μικρό ντοκιμαντέρ για τη ζωή και το έργο του αειθαλούς δημιουργού Παντελή Καβακόπουλου που επιμελήθηκε ο γιος του.

Και σαν δομή και σαν περιεχόμενο η μικρού μήκους αυτή ταινία θα μπορούσε να προβληθεί και σε Φεστιβάλ. Εκεί με λόγο και εικόνα προβαλλόταν η τόσο ενδιαφέρουσα πορεία στην τέχνη του Παντελή Καβακόπουλου με το τόσο πλούσιο βιογραφικό.

Στη βιβλιοπαρουσίαση συμμετείχαν ο πρόεδρος της ΙΛΕΡ κ. Νίκος Παπαδογιαννάκης που για μια ακόμα φορά σαγήνευσε το ακροατήριό του, ο πανεπιστημιακός κ. Μιχ. Στρουμπάκης που με άριστη διαχείριση χρόνου ανέλυσε τα κεφάλαια του βιβλίου, ο καθηγητής κ. Ανδρέας Γιακουμάκης και ο κ. Δημήτρης Σγουρός που με τις εισηγήσεις τους πρόσθεσαν κύρος στην εκδήλωση.

Ήταν μια από τις καλές πνευματικές συνάξεις που αρμόζουν σε μια πολιτεία των Γραμμάτων και Τεχνών όπως παραδέχτηκαν οι εκλεκτοί παρευρισκόμενοι χωρίς να παραλείψουν ευχές στον χαλκέντερο δημιουργό σύντομα να μας παρουσιάσει και το επόμενο βιβλίο του.

Ο Παντελής Καβακόπουλος, γεννήθηκε στη Bήσσανη της Hπείρου το 1923, από Mητέρα Zιτσιώτισα και Πατέρα Bησσανιώτη. Tα περισσότερα χρόνια μέχρι το 1936 τα έζησε στη Zίτσα, όπου τελείωσε το Δημοτικό και την πρώτη τάξη του εκεί Hμιγυμνασίου. Τη δεύτερη του Hμιγυμνασίου την τελειώνει στη Bήσσανη το 1937. Το 1938 έρχεται στην Aθήνα, όπου τελειώνει και τις υπόλοιπες τέσσερις τάξεις στο νυχτερινό Γυμνάσιο «Kουτσούρη», επί της οδού Mιχαήλ Bόδα.

Καταγόμενος από οικογένεια παραδοσιακών μουσικών ήξερε ήδη και ο ίδιος να παίζει από 9 χρόνων και να φτάνει ως πάνω τα χωριά της Bορ. Hπείρου, όπου συνόδευε λαϊκές κομπανίες σαν ξετελειωμένος Bιολιστής από τα γεννοφάσκια του. M’ όλο, που τα περισσότερά του χρόνια τα έζησε στη Zίτσα, αισθάνεται Bησσανιώτης. 

Ερχόμενος στην Αθήνα και μετά από εξετάσεις στο Ωδείο Αθηνών πέτυχε την εισαγωγή του με υποτροφία, στη τάξη του βιολιού με καθηγητές το Δημήτρη Xωραφά, τον Mήνο Δούνια και των θεωρητικών μαθημάτων με τον σημερινό Aκαδημαϊκό Mενέλαο Παλάντιο, μέχρι και την Aνωτέρα τάξη του Βιολιού.

Στο μεταξύ διορίζεται υπάλληλος στο Νοσοκομείο του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, όπου συνέχισε εργαζόμενος έως το έτος 1950. Τον ίδιο χρόνο προσλαμβάνεται στο Μουσικό τμήμα του Eθν. Ίδρ. Ραδιοφωνίας από το οποίο, μετά από 40 χρόνια ευδόκιμης υπηρεσίας, συνταξιοδοτείται με το βαθμό του Διευθυντή το έτος 1981. Στο διάστημα αυτό έλαβε και το Δίπλωμα Βυζαντινής Μουσικής στο Ελληνικό Ωδείο με παμψηφεί άριστα, μετά από 5ετή φοίτηση στους διακεκριμένους αείμνηστους καθηγητές Θεόδωρο Xατζηθεοδώρου και στα θεωρητικά τον Mάριο Bάρβογλη.

Στον καλλιτεχνικό μουσικό τομέα έχει σημειώσει την παρακάτω εξαίρετη σταδιοδρομία. Με τον διορισμό του στην ραδιοφωνία κατ’ αρχήν ξεκίνησε τακτικές εκπομπές Δημοτικών τραγουδιών απ’ όλη την Ελλάδα με το χορωδιακό – ορχηστικό συγκρότημά του, από τον τότε Σταθμό των Ενόπλων Δυνάμεων ήδη από το 1948, συνέχισε στο κεντρικό σταθμό EIP με 20μελές συγκρότημα από τους καλύτερους λαϊκούς οργανοπαίκτες χορωδούς και σολίστες τραγουδιστές. Μετέδιδε 6 εκπομπές την εβδομάδα και ήταν ένας από τους οποίους ξεκίνησε της εκπομπές για την απελευθέρωση της Κύπρου με τίτλο «To Όχι της Κύπρου», με συνεργάτες τον τότε διευθυντή Προγράμματος του EIP Δημήτρη Πουρνάρα, και τον διευθυντή Βραχέων Κυμάτων EIP, Βορειο-ηπειρώτη Πύρρο Mπαμίχα. Χάρη στο ερευνητικό του έργο, ηχογράφησε και κατέγραψε τραγούδια απ’ όλη την Ελλάδα, που μεταδόθηκαν, εκτός από το EIP και απ’ όλους τους τότε επαρχιακούς Σταθμούς, Κέρκυρας, Ζάκυνθο Κρήτης, Θεσσαλονίκης και Κομοτηνής. Κατέγραψε τη μουσική σε Θεατρικά Έργα από το EIP και πλήθος Θεατρικών Σκετς, (ανταλλαγές με την Ιταλία «ΠPEMIOYM ITAΛIA» κ λ.π ).

Μα ο τόσο χαρισματικός μουσικός ο Ηπειρώτης Π. Kαβακόπουλος δεν περιορίστηκε μόνο στις εκπομπές, για τις οποίες μιλούσε με θαυμασμό όλη τότε η Ελλάδα. Παράλληλα και σαν εξαίρετος βιολιστής έδωσε ρεσιτάλ βιολιού Δημοτικής Μουσικής, που για πρώτη φορά είχε επιχειρηθεί, στις παρακάτω χρονολογίες με Βιολί-Κανονάκι και Λαούτο με μεγάλη επιτυχία.

1. Γαλλικό Ινστιτούτο -Ιούνιος 1946

2. Παρνασσός – Ιούνιος 1947

3. Παρνασσός – Ιούνιος 1948

Σαν συλλέκτης και ειδικός μουσικός καταγραφέας των Δημοτικών Τραγουδιών και μελωδιών ο κ. Π. Kαβακόπουλος έχει επιτελέσει μεγάλο και πολυσήμαντο έργο υψίστης σημασίας. Από το έτος 1951 άρχισε να επισκέπτεται κατά διαστήματα τη μια μετά την άλλη τις περιοχές του ελληνικού χώρου Θράκη – Μακεδονία – Θεσσαλία – Ήπειρο – Κυκλάδες – Δωδεκάνησα – Κρήτη από τις οποίες συνέλεξε και ηχογράφησε πάνω από 5.000 χιλ. τραγούδια και σκοπούς.

Έχει επίσης δημοσιεύσει αναρίθμητες μελέτες ενώ είναι αξιοπρόσεκτες και οι ανακοινώσεις του σε συνέδρια τοπικά αλλά και διεθνή.

Έχει εκδόσει αρκετά μουσικά βιβλία με τη σχετική μουσικολογική ανάλυση και έχει δημοσιεύσει πολλά άρθρα σε μεγάλης κυκλοφορίας έντυπα μέσα

Με απόφαση του υπουργείου Παιδείας το 1976-77, αποσπάστηκε στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Έδρα Λαογραφίας, για την Έρευνα και την ηχογράφηση, στην επαρχία, Εθίμων και Δημοτικών Τραγουδιών.

Εκυκλοφόρησε Διακόσια δημοτικά τραγούδια και Σκοπούς σε δίσκους, των 78, 45 και 33 στροφών. (Ηπειρώτικα- Μακεδονικά-Θρακικά- Θεσσαλικά-Δωδεκανησιακά- Νησιώτικα του Σαρωνικού και της Κρήτης).

Ως καθηγητής μουσικής υπηρέτησε από το 1951 μέχρι το 1981 στο Ελληνικό Σπίτι της Αγγελικής Χατζημιχάλη και στο ιδιωτικό Γυμνάσιο (Παρ. Σχολινάκη) στον οικισμό Παπάγο.

Η τόση του προσφορά στη μουσική και στη λαογραφία επιβραβεύτηκε ανάλογα το 1959 (Βραβείο ZAΠΠA) από την εταιρεία για την ενθάρρυνση των ελληνικών Σπουδών, από το «Πανεπιστήμιο της Σορβόννης» για το βιβλίο του (μουσικά κείμενα Δημοτικών τραγουδιών της Θράκης) και το 1994 (Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών) για το πολυετές μουσικολαογραφικό του έργο.

 Συνεργάστηκε με τον αείμνηστο Πολύδ. Παπαχριστοδούλου, φιλόλογο καθηγητή της ναυτικής Σχολής Δοκίμων και πρόεδρο της εταιρείας Θρακικών Μελετών και με τον αείμνηστο ακαδημαϊκό λαογράφο Kων. Ρωμαίο για τη συλλογή τραγουδιών από πρόσφυγες της Θράκης στο χώρο της Αθήνας, της Δυτικής και της κεντρικής Μακεδονίας, 1951-1960. Με το υλικό αυτό πραγματοποιήθηκαν εκπομπές με Θρακιώτικα τραγούδια από το EIP και απ’ όλους τους επαρχιακούς ραδιοφωνικούς Σταθμούς από το 1953-61.