Από μια νεκρολογία που δημοσιεύεται στην εφημερίδα «Αναγέννηση» πληροφορούμαστε το βίο και την πολιτεία ενός ακόμα γιατρού αλλά και πολέμαρχου που έγραψε τη δική του ιστορία στον τόπο. Πρόκειται για τον Οδυσσέα Σταυριανίδη.
Ο συντάκτης πλέκει το εγκώμιο ενός από τους τελευταίους όπως τονίζεται της παλιάς καλής φρουράς, που ήταν θέμα φιλοτίμου η αφιέρωση στην πατρίδα και στα ιδανικά της. Περιγράφει με λεπτομέρειες την προσφορά του τόσο στην πατρίδα όσο και στον πάσχοντα αυτού του σπάνιου ανθρώπου που διετέλεσε και βουλευτής χωρίς ποτέ να κάνει διακρίσεις διχαστικές. Είχε οριστεί επίσης και γενικός αρχηγός Κρήτης στις επαναστάσεις από το 1866 και εντεύθεν.
Από το «Κρήτη Αφιέρωμα» μαθαίνουμε ότι ο ήρωας αυτός γεννήθηκε το 1825, σε κάποιο χωριό που δεν αναφέρεται. Από μικρός έφυγε στην Αθήνα όπου σπούδασε γιατρός. Όταν τέλειωσε τις σπουδές του επέστρεψε στο νησί του όπου εγκαταστάθηκε στην Επισκοπή Ρεθύμνης. Υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες της επαναστάσεως του 1866 και μέχρι το 1869 πολέμησε με γενναιότητα τον εχθρό. Το 1878 συμμετέχει ενεργά και στην κρητική αυτή επανάσταση ως γενικός αρχηγός της επαρχίας του. Η επιστήμη του τον βοήθησε να συνδράμει τους αναξιοπαθούντες. Λέγεται ότι ποτέ δεν έπαιρνα χρήματα από ανθρώπους που δεν είχαν στον ήλιο μοίρα. Αντίθετα πρόσφερε και άλλη βοήθεια κυρίως σε φάρμακα. Το σπίτι του στην Επισκοπή ήταν ένα πραγματικό μοναστήρι με την έννοια της προσφοράς. Κανένας δεν έφευγε νηστικός, κανένας δεν εύρισκε πόρτα κλειστή σε κάθε του ανάγκη.
Ήταν φυσικό ο κόσμος αυτός να τον ορίσει εκπρόσωπό του στην Πολιτεία, καθήκον που ο Σταυριανίδης επιτέλεσε με συνέπεια, ήθος και ανιδιοτέλεια. Πέθανε τον Ιανουάριο του 1899.
Ιωάννης Στρατιδάκης
Από τους γιατρούς που άφησαν εποχή στον τόπο που δραστηριοποιήθηκαν ήταν ο Ιωάννης Ευθ. Στρατιδάκης.
Γεννήθηκε στον Κισσό Αγίου Βασιλείου το 1903. Ο πατέρας του, από τους φιλόπονους και καλούς νοικοκυραίους της περιοχής, διαπιστώνοντας την έφεση που είχε ο γιος του για μάθηση, του έδωσε όλα τα εφόδια για να σπουδάσει. Ενώ όμως έδειχνε η ζωή να χαμογελά από νωρίς στον νεαρό Ιωάννη, ήρθε η περιπέτεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας να δοκιμάσει και τη δική του νιότη.
Πήρε το βάπτισμα του πυρός με τον ενθουσιασμό κάθε Έλληνα φαντάρου, αλλά έζησε τη φρίκη που βίωσε η ξεριζωμένη γενιά. Όσα διαδραματίστηκαν στη Σμύρνη στοίχειωσαν τη μνήμη του και τον βασάνιζαν σε όλη του τη ζωή.
Εκεί στη Σμύρνη σώθηκε από θαύμα καθώς είδε το χάρο με τα μάτια του.
Έχει να μας πει ο πρώτος του ανιψιός κ. Ευθύμιος Νικολιδάκης, πρώην διευθυντής Γεωργίας, ότι ποτέ ο θείος του δεν κατάφερε να ολοκληρώσει μια αφήγηση από τα γεγονότα που έζησε στη Μικρά Ασία. Κι ήταν περίεργο να βλέπεις έναν άνθρωπο ανοιχτόκαρδο, με την ψυχραιμία που έδειχνε πάντα στη δουλειά του, να φορτίζεται συναισθηματικά μόνο όταν αναφερόταν στην τραγωδία της Σμύρνης.
Η φιλία του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο του πρόσφερε πολλές ικανοποιήσεις, καθώς μοιραζόταν με τον Εθνάρχη προφορικά είτε με αλληλογραφία το όραμα της Μεγάλης Ελλάδος.
Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του στην Ιατρική επέστρεψε στον τόπο του για να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε ολόκληρο τον Άγιο Βασίλειο. Ήταν από τους χαρισματικούς παθολόγους με την ικανότητα της ακριβούς διάγνωσης. Και μιλάμε για μια σπάνια αρετή, αφού τον καιρό εκείνο ο γιατρός δεν είχε τα σημερινά μέσα για ν’ αντιμετωπίσει μια ασθένεια. Βασιζόταν στις γνώσεις, στα χέρια του και στη διαίσθησή του.
Αυτό που τον ενδιέφερε πάντα ήταν το αποτέλεσμα που έβαζε πάνω και από το γόητρό του.
Κάποια φορά τον κάλεσαν στο σπίτι των Πραματευτάκηδων στο Σπήλι. Η Σοφία που ήταν δεύτερη ξαδέλφη του είχε πρόβλημα με το γιο της το Χαράλαμπο. Ξαφνικά το αγοράκι έδειχνε να υποφέρει. Μάταια η κυρά Λένη η γιαγιά και περίφημη γιάτρισσα δοκίμασε όλα της τα γιατροσόφια. Όταν πια απελπίστηκε κάλεσε τον Στρατιδάκη να βοηθήσει το παιδί.
Εκείνος έμεινε ώρα πολλή να το εξετάζει χωρίς να καταλήγει σε κάποιο συμπέρασμα.
Κάποια στιγμή, σηκώθηκε και χωρίς καμιά προσπάθεια να διασφαλίσει το κύρος του ως επιστήμονα, ζήτησε πίστωση χρόνου για να μελετήσει το θέμα. Κι όταν ο Στρατιδάκης έλεγε να μελετήσει, κυριολεκτούσε. Ποτέ δεν επαναπαύθηκε στις γνώσεις και στην εμπειρία του. Ήξερε πως η επιστήμη του ήταν σε μια διαρκή εξέλιξη και δεν ήθελε να μένει ανενημέρωτος. Έφυγε αφήνοντας στα μαύρα σκοτάδια της απελπισίας την οικογένεια, αλλά δεν άργησε να ξαναγυρίσει. Και αυτή τη φορά έφυγε αφήνοντας το παιδί υγιέστατο. Είχε βρει την αιτία και με την άμεση θεραπεία έσωσε το παιδί από βέβαιο θάνατο.
Έτσι σώθηκε ο μεγάλος μας μουσικοσυνθέτης Μπάμπης Πραματευτάκης.
Και δεν ήταν ο μόνος. Ακούραστος ο γιατρός γύριζε από χωριό σε χωριό με τη φοράδα του. Οι παλαιότεροι τον θυμούνται με συγκίνηση να ιππεύει με τα κόκκινα στιβάνια του λεβέντης και πρότυπο για πολλούς μικρούς και μεγάλους.
Η φύση τον είχε προικίσει και με μοναδική ομορφιά. Λέγεται ότι πολλές καρδιές είχε «ραγίσει» ο περίφημος γιατρός. Λέγεται μάλιστα ότι κάθε φορά που κατέβαινε στη χώρα ήταν μείζον θέμα συζήτησης για το γυναικείο πληθυσμό που ένοιωθε μεγάλη αναστάτωση στο πέρασμά του. Εκείνος όμως σε δυο ερωμένες είχε αφιερώσει τη ζωή του. Την πατρίδα του και την επιστήμη του. Δεν έκανε οικογένεια. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν απόλαυσε τη ζωή και τα νιάτα του, αλλά πάντα με το μέτρο και χωρίς να ξεπεράσει τα όρια της αξιοπρέπειας.
Ανοιχτόκαρδος, γενναιόδωρος, γλεντζές, ήταν ένας γνήσιος «bon viveur» της εποχής του.
Στάθηκε όμως κι ένας άξιος προστάτης για την Αρτεμησία Νικολιδάκη την αδελφή του, που έμεινε χήρα στα 28 της χρόνια με τέσσερα παιδιά.
Ο Ιωάννης Στρατιδάκης δεν έλειψε και από το Αλβανικό μέτωπο. Επιστρέφοντας εντάχθηκε αμέσως στην Εθνική Αντίσταση. Είχε την ευλογία το σπίτι του στον Κισσό να διαθέτει τα αναγκαία αγαθά που επέτρεπαν μια μεγαλύτερη ευημερία από άλλα νοικοκυριά. Μεγαλύτερο προτέρημά του ήταν η γειτνίαση με το βουνό. Έτσι που βρισκόταν στην άκρη του χωριού ήταν ένα εξαιρετικό καταφύγιο για κάθε κυνηγημένο.
Με την Αρτεμησία να έχει πάντα έτοιμο φαγητό για τους αντάρτες, και τα παιδιά της πρόθυμα να μεταφέρουν μηνύματα όποτε χρειαζόταν, κατάφερνε ο ίδιος να επωμίζεται την μεγάλη ευθύνη της φύλαξης και διαφυγής των ξένων συμμάχων που τύχαιναν στην περιοχή του. Άπειρες φορές είδε το θάνατο κατάματα μέχρι να μεταφέρει τους κυνηγημένους στρατιώτες στα Σακτούρια για να διαφύγουν στη Μέση Ανατολή.
Από τους τακτικούς του επισκέπτες και ο ήρωας Θανάσης Μαρκογιαννάκης, από τα στελέχη του ΕΑΜ, που εύρισκε στο σπίτι του ξαδέλφου του Στρατιδάκη, ένα σίγουρο καταφύγιο να φάει και να ξεκουραστεί πριν γυρίσει και πάλι στον αγώνα.
Ο Ιωάννης Στρατιδάκης τίμησε και την καταγωγή του αλλά και την επιστήμη του με τη ζωή και το έργο του. Αξιοποίησε κάθε θεία δωρεά που του δόθηκε με τον πλέον εποικοδομητικό τρόπο. Πέθανε στα 68 του χρόνια αλλά με τη βεβαιότητα ότι έκανε πάντα το καθήκον του σε όποιο μετερίζι κι αν τον έφερε η μοίρα.
Στυλιανός Αλυγιζάκης
Ο Στυλιανός Αλυγιζάκης ανήκει επίσης στη κατηγορία των σεμνών επιστημόνων και αγωνιστών, που μόνο από προφορικές μαρτυρίες και επίσημα στρατιωτικά έγγραφα καταφέραμε να συγκεντρώσουμε στοιχεία για μια αναφορά που αξίζει όσο ελάχιστοι.
Ο γιος του Μανόλης, επί σειρά ετών στέλεχος των «Ρ.Ν.», όποτε ζητούσαμε πληροφορίες για τον πατέρα του μας έλεγε μετά λόγου γνώσης ότι ουδέποτε ο περίφημος εκείνος Νομίατρος που πέρασε με χρυσά γράμματα στα τοπικά χρονικά αναφέρθηκε στον εαυτό του. Ούτε και στην οικογένειά του μίλησε ποτέ για τα ανδραγαθήματά του και τη συμμετοχή του στην Αντίσταση.
Από έγγραφο της ΑΣΔΑΝ μαθαίνουμε ότι ο Στυλιανός Αλυγιζάκης του Εμμανουήλ και της Χρυσής από τους Αγίους Δέκα, της επαρχίας Καινουργίου ήταν κλάσεως 1921. Έτσι υποθέτουμε ότι γεννήθηκε στα 1900. Στις 4 Ιουλίου 1920 κατετάγη Εμπεδον Μεραρχίας Κρήτης και στις 27 Ιουλίου απελύθη ως μαθητής Στ τάξης Γυμνασίου.
Υπηρέτησε μετά στο Νοσηλευτικό Σώμα και στο Σύνταγμα Ευζώνων. Μέχρι και το 1923 υπηρέτησε στο 14ο Σύνταγμα Πεζικού. Το έγγραφο αναφέρει συνεχή προσφορά του Αλυγιζάκη στην πατρίδα και το 1926, και το 1940 -41.
Από αυτό και μόνο καταλαβαίνουμε πόσο σημαντική ήταν η παρουσία του κι εκείνος ποτέ δεν δυσανασχέτησε. Από προφορικές μαρτυρίες αποδεικνύεται πως κι εκείνον είχε σημαδέψει η Μικρασιατική Εκστρατεία. Κι ήταν το μόνο γεγονός που συζητούσε αποφεύγοντας επιμελώς να αναφέρεται στη δική του δράση.
Στο Ρέθυμνο υπηρετώντας ως Νομίατρος ήταν από τους πιο δραστήριους και σημαντικούς και μάλιστα σε εποχές που η πόλη δεν είχε την υποδομή να ανταποκριθεί στους υγειονομικούς κανονισμούς. Σαν άνθρωπος είχε την γενική εκτίμηση και το σεβασμό.
Η μεγάλη αναγνώριση από την πολιτεία ήρθε τον Απρίλη του 1962. Στην εφημερίδα «Βήμα» (11-4-1962) διαβάζουμε στην τέταρτη σελίδα.
ΠΑΡΑΣΗΜΟΦΟΡΙΑ:
Δια του Β Διατάγματος απενεμήθη το παράσημον του Χρυσού Σταυρού των Ταξιαρχών του Βασιλικού Τάγματος του Φοίνικος «αξίας και τιμής» εις τον Διευθυντήν του Υγειονομικού Κέντρου Ρεθύμνης κ. Στυλ. Αλυγιζάκιν.
Ήταν μια τιμητική διάκριση ελάχιστη μπροστά στην όλη προσφορά του, αλλά μια ηθική ικανοποίηση για το σεμνό αυτό άνθρωπο που αγάπησε το Ρέθυμνο και του πρόσφερε τον καλύτερο εαυτό του.
Νικόλαος Λυράκης
Έχουμε πολλά αφιερώματα κάνει κατά καιρούς για το Νικόλαο Λυράκη. Με την ευκαιρία του ανθολογίου αυτού των Ρεθεμνιωτών γιατρών δεν θα μπορούσαμε να τον παραλείψουμε. Στην κλινική του είδε το φως το μισό Ρέθυμνο.
Ο Νικόλαος Λυράκης γεννήθηκε το 1898 στα Φραντζεσκιανά Μετόχια Ρεθύμνου. Αυτό το χωριό του το λάτρεψε και το ευεργέτησε αρκετές φορές.
Τέλειωσε το δημοτικό σχολείο στα Μετόχια και το γυμνάσιο στο Ρέθυμνο. Το 1918 γράφτηκε στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, αλλά στρατεύθηκε αμέσως και υπηρέτησε σε πολλά στρατιωτικά νοσοκομεία. Πήρε μέρος στον Μακεδονικό αγώνα και στη Μικρασιατική εκστρατεία. Έφτασε μαχόμενος μέχρι το Σαγκάριο και το Εσκί Σεχίρ, ενώ αργότερα υπηρέτησε σε όλη τη διάρκεια του Αλβανικού έπους.
Ανήκε στο πρώτο τάγμα του θρυλικού ταγματάρχη Αριστείδη Παναγιωτάκη.
Εκείνα τα βιώματα σημάδεψαν ανεξίτηλα τη ζωή του καθόρισαν την πολιτική ιδεολογία και τα πιστεύω του κι έμειναν τόσο ζωντανά στη μνήμη του, ώστε κυριαρχούσαν στις αφηγήσεις του μέχρι τη δύση του βίου του.
Μετά από δυο χρόνια παραμονής στην κόλαση του μετώπου, επέστρεψε και μετά από εξετάσεις πέρασε στην Υγειονομική Σχολή Αθηνών σαν υπαξιωματικός. Το 1930 έφυγε για το Παρίσι, όπου και παρακολούθησε εξειδικευμένα μαθήματα μαιευτικής. Για μισό αιώνα θα διέπρεπε κοσμώντας την επιστήμη του και τιμώντας τον όρκο του Ιπποκράτη.
Δεν ήταν μόνο ο φλογερός πατριώτης αλλά και ο φιλοπρόοδος πολίτης με εξαιρετική κοινωφελή δράση. Δεν είναι τυχαίο ότι είχε εκλεγεί επανειλημμένα στο Δημοτικό Συμβούλιο, στο οποίο ήταν πρωτεργάτης. Διετέλεσε και πρόεδρος του Ιατρικού Συλλόγου.
Σαν δημοτικός σύμβουλος επέμενε και πέτυχε την δημοτικοποίηση του ιδιωτικού μέχρι τότε εργοστασίου ηλεκτρισμού της πόλης και την επίλυση άλλων σοβαρών θεμάτων του δήμου.
Αργότερα ιδρύει τη δική του κλινική, η οποία δεν υπάρχει πια. Το οικόπεδο που ήταν κτισμένη ανήκει πλέον στην Τράπεζα Ελλάδος. Είναι δίπλα στο κτήριο της Δημοτικής Φιλαρμονικής.
Κι ήρθε ο θάνατος να του ανοίξει πληγή αγιάτρευτη. Έχασε τον πρωτότοκο γιο του τον Γιώργο, από νεφρική ανεπάρκεια στα 38 του χρόνια. Μόλις που είχε αρχίσει να ασκεί την ιατρική. Ο γιατρός με αξιοπρέπεια αντιμετώπισε τη μεγάλη αυτή απώλεια και με την αξέχαστη σύζυγό του Ελευθερία βίωσαν το πένθος τους με εγκαρτέρηση και υπομονή αντλώντας κουράγιο ο ένας από τον άλλο. Ευτυχώς είχε μείνει ο Αντώνης τους, επίσης γιατρός, μικροβιολόγος, που κοντά του μέτρησε ο αξέχαστος μαιευτήρας τις τελευταίες του μέρες.
Ο Νικόλαος Λυράκης υπολόγιζε, πως είχε βοηθήσει να δουν το πρώτο φως της ζωής κάπου 6.500 παιδιά. Αυτό δεν το ξέρουμε με βεβαιότητα. Ο ίδιος το ανέφερε. Και θα ‘λεγε κανείς πως η κλινική εκείνη ήταν χρυσορυχείο.
Κι όμως ο Λυράκης δεν είχε φροντίσει να εξασφαλίσει πηγές εσόδων, καθώς δεν άντεχε να λειτουργεί με κερδοσκοπικά κριτήρια. Γι’ αυτόν όποιος πήγαινε στην κλινική του είχε τη μεταχείριση συγγενούς. Αποτέλεσμα μιας ζωής προσφορά ήταν να αποζεί ο Λυράκης στα στερνά του από μια σύνταξη και μόνο.
Τα όποια κέρδη είχε, στην περίοδο ακμής της κλινικής του, κι αυτά τα διέθετε για νέα επιστημονικά όργανα και για την άνοδο των παρεχομένων από την κλινική του υπηρεσιών. Και δεν είναι λίγες οι φορές που επέστρεφε στον πατέρα που δεν είχε οικονομική ευχέρεια ακόμα και τα χρήματα που έδινε το ταμείο του για τη γέννα της γυναίκας του.
Αυτός ήταν ο Νικόλαος Λυράκης ο αξέχαστος γιατρός και άνθρωπος.
Συνεχίζεται όμως το αφιέρωμά μας.
