Ο θεσμός του Κυπέλλου Ελλάδας ως ενιαίος ξεκίνησε το 1932, όπου στον πρώτο τελικό στη Λεωφόρο, η ΑΕΚ κέρδισε 5-3 και κατέκτησε το πρώτο τρόπαιο.
Στον ενιαίο θεσμό πήρε μέρος και η ΕΠΣΡ από το 1950, όπου ο Κεραυνός κέρδισε 1-0 τον Αστέρα. Το 1952 ο κυπελλούχος ΕΠΣΡ Κεραυνός αναδείχτηκε και κυπελλούχος Κρήτης, αφού κέρδισε τον ΟΦΗ με 3-1 (δυο γκολ με φάουλ ο Λευτ. Κορωνάκης) και στους «4» Ελλάδας έχασε στις 25-1-1952 στο Ρέθυμνο με 0-6 από την ΑΕΚ των Κανάκη, Μαρόπουλο, Παπαγεωργίου κ.α.
Η 2η Ρεθεμνιώτικη ομάδα που αναδείχτηκε κυπελλούχος Κρήτης ήταν το 1957 ο Αστέρας που απέκλεισε Ιωνία, Ατλαντίδα, Εργοτέλη, Ηρόδοτο, ΕΓΟΗ και Ηρακλή Ηρ. και αναδείχτηκε κυπελλούχος Κρήτης.
Στα ημιτελικά Ελλάδας στις 14-7-1957 αποκλείστηκε στη Σοχώρα με 1-7 από τον Πανιώνιο.
Ο ΑΟΡ στον τελικό Ελλάδας
Το 1975 ο ΑΟΡ κερδίζοντας τον Άρη Ρεθ. με 4-1 αναδείχτηκε κυπελλούχος ερασιτεχνών ΕΠΣΡ και στον τελικό Κρήτης τον ΠΟΑ με 1-0 (κυπελλούχος Κρήτης).
Στη συνέχεια απέκλεισε Ηλιούπολη 3-1, Δάφνη Ερυθρών 2-1, έφτασε στον 4ο τελικό Ελλάδας, όπου αντιμετώπισε στο γήπεδο του Αιγάλεω τους ερασιτέχνες του ΠΑΟΚ χάνοντας με 5-2.
(Ο Κ. Ορφανός πέτυχε 4 γκολ, ενώ για τον ΑΟΡ σκόραραν Δαφνομήλης, Κ. Κυδωνάκης).
Ο ΑΟΡ αγωνίστηκε με τους: Γ. Δεσπότη, Λυρώνη Εμμ. (Μ. Βουτσά), Κ. Σταυρουλάκη, Ν. Μαραγκουδάκη, Μπαξεβάνη, Γαλανομάτη, Κ. Κυδωνάκη, Εμμ. Αποστολάκη, Εμμ. Μαραγκουδάκη, Ν. Τσουπάκη, Δαφνομήλη (Καζακίδη).
Ο Αστέρας για 2η φορά κυπελλούχος Κρήτης
Μετά το 1957 και το 2005 ο Αστέρας αναδεικνύεται κυπελλούχος Κρήτης, αφού κέρδισε 3-1 τον Αλμυρό και έφτασε στους «8» Ελλάδας.
Κυπελλούχος Κρήτης αναδείχτηκε και ο Αστέρας Περάματος κερδίζοντας στα πέναλτι με 3-4 τον ΟΦΙ και έφτασε στους «8» Ελλάδας.
Τελικοί ερασιτεχνών Ελλάδας με κρητικές ομάδες
1. 1972 Φοίβος Κρεμαστής-Πέλοπας 3-2
4. 1975 Ερασ. ΠΑΟΚ-ΑΟΡ 5-2
12. 1983 Εργοτέλης-Άρτα 2-0
13. 1984 Νίκη Διοικητηρίου-ΠΟΑ 1-1 (4-2 πεν.)
18. 1989 Αναγέν. Γιαννιτσ.-ΕΓΟΗ 5-0
19. 1990 Σπάρτακος Θες.-ΑΟΑΝ 0-0 (6-5 πεν.)
26. 1997 Ιωνία Χαν.-Δόξα Κομοτ. 1-0
28. 1999 Χαλκηδόνα-Χερσόνησος 3-2 (παράτ.)
29. 2000 ΠΑΝΟΜ-Σουρωτή 2-1
Τελικοί Ελλάδας Επαγγελματικών με κρητικές ομάδες
Ο ΟΦΗ κυπελλούχος Ελλάδας το 1987
45ος 1987 ΟΑΚΑ ΟΦΗ-Ηρακλής 1-1 (3-1 πεν.)
Διαιτητής Βουτσαράς
Γκολ 34′ Χαραλαμπίδης, 30′ Κωφίδης.
Πέναλτι: Ζούντρμπι (άουτ), Χαραλαμπιδης 1-0, Ζήφκας (απόκρουση Σηφάκη), Τσινός 2-0, Δ. Παπαδόπουλος 2-1, Αδάμου (απόκρουση Σηφάκη).
ΟΦΗ (Ευγ. Γκέραρντ): Μ. Σηφάκης, Γκουλής, Βασιλείου, Τσινός, Ίσις, Μιχαλίτσιος (10′ Ανδριανίδης), Περσίας, Παπαβασιλείου, Νιόμπλιας (94′ Καριώτης), Χαραλαμπίδης, Σαμαράς.
Από τον Ηρακλή ο Χατζηπαναγής έγινε στο 98′ αλλαγή από Αδάμου.
48ος 1990 ΟΑΚΑ Ολυμπιακός-ΟΦΗ 4-2
(Τσαλουχίδης 2, Ντέταρι 2, Βλαστός, Τσίμπος).
ΟΦΗ (Γκέραρντ): Χανιωτάκης, Βάβουλας, Γκουλής (81′ Τσινός), Πατεμτζής, Ανδριανίδης, Ίσις, Τσίμπος, Βέρα, Βλαστός (83′ Μπατσινίλας, Νιόπλιας, Κάβουρας.
Οι τελικοί ΕΠΣΡ του 21ου αιώνα
30. 2001 Αστέρας-Λιβάδια 4-1
(Σερβιλάκης, Μουλίτσας 2, Βελονάκης και Νύκταρης).
Β’ φάση ΟΦΙ-Αστέρας 2-0
31. 2002 Ποσειδώνας-Λιβάδια 4-3
Στον πιο εντυπωσιακό τελικό ανάμεσα σε Ποσειδώνα και Λιβάδια το 2002, κρίθηκε στο 91′ με την ομάδα του Γερανίου να κερδίζει 4-3.
Ο Ποσειδώνας στο 25′ με Μελισόβα το 1-0, Μποτωνάκης 1-1, Λυρώνης στο 59′ το 1-2, Ξενιτίδης στο 65′ το 2-2, Τζώτζης στο 67′ το 3-2, Μποτωνάκης στο 81′ 3-3 και Μελισόβας στο 91′ το 4-3.
ΠΟΣΕΙΔΩΝΑΣ (Γ. Τζώτζης): Ζουλάκης, Πετρογιαννάκης, Μακριδάκης, Β. Μπαραδάκης, Τζώτζης, Ξενιτίδης, Γαβαλάς, Γεωρβασάκης, Μελισόβας, Θ. Νικολακάκης (90′ Αποκορωνιωτάκης, Αποστολάκης (60′ Νεκτ. Μπαραδάκης).
ΛΙΒΑΔΙΑ (Τ. Μαρής: Υπερήφανος, Πλατοκούκης, Μποτωνάκης, Αντωνογιωργάκης, Φοδελιανάκης, Αναστασάκης (70′ Σωπασής), Νύκταρης, Μανωλιούδης, Παρασύρης, Λυρώνης, Χνάρης (37′ Κλάδος).
Στην επόμενη φάση Ποσειδώνας-Ηρόδοτος 2-0 και Κόρφος Ελούντας-Ποσειδώνας 3-2.
32. 2003 Αστέρας-Επισκοπή 5-2
(Λυρώνης 2, Κολυβάκης 2, Λ. Τζαγκαράκης και Καραδάκης, Βανταράκης).
Β’ φάση: ΠΟΑ-Αστέρας 4-0
33. 2004 Επισκοπή-Πέραμα 3-0
(Σκουντριδάκης 2, Μαυρούλης).
Β’ φάση: Ερασ. ΟΦΗ-Επισκοπή 3-1
34. 2005 Αστέρας-Επισκοπή 3-1
(Μουλίτσας, Τζαγκαράκης, Καλόνικος, Συσκάκης).
Β’ Φάση: ΑΟΑΝ-Αστέρας 2-2, (3-3 παράτ.), (4-5 πεν.).
Κυπελλούχος Κρήτης Αστέρας-Αλμυρός 3-1
Περαμαϊκός-Αστέρας 0-1
Στους «4» της Ελλάδας: Κεραυνός Κερατέας-Αστέρας 3-1
35. 2006 Αστέρας-ΕΑΡ 2000 6-1
(Καραδάκης 2, Μουλίτσας 2, Μικρόπουλος, Σεμπολίνι, Μπαξεβάνης (ΕΑΡ).
Β’ φάση: Δεν έγινε.
36. 2007 Αετός-Πέραμα 1-1 (2-1 παράτ.)
(Κακουδάκης, Λεκάκης, Οικονομάκης)
Β’ φάση: ΑΟΧ-Αετός 3-1
37. 2008 Επισκοπή-Αετός 1-1 (2-1 παράτ.)
(Μιχελιδάκης, Μουλίτσας, Δημητριάδης)
Β’ φάση: Επισκοπή-Ηρόδοτος 1-1 (5-4 πεν.)
ΑΟX-Επισκοπή 2-1 (στο 93′)
38. 2009 ΕΑΠ-Επισκοπή 1-1 (4-1 πεν.)
(Θ. Τριποδιανός, Σ. Παπαδογιαννάκης)
Β’ φάση Αναγέννηση Ιερ.-ΕΑΠ 0-2
Πλατανιάς-ΕΑΠ 3-0
39. 2010 ΟΦΑ-Επισκοπή 0-0 (4-3 πεν.)
Συναρπαστική εξέλιξη μετά το 0-0 ο ΟΦΑ επικράτησε με 4-3 στα πέναλτι της Επισκοπής με πρωταγωνιστή τον τερματοφύλακα Μπ. Χριστουλάκη (απέκρουσε ένα και πέτυχε το 4-3).
ΟΦ Αρμένων-Επισκοπή 4-3 (0-0 κ.δ. και παρ.)
ΟΦ ΑΡΜΕΝΩΝ: Χριστουλάκης, Καρπουζάκης, Κουνατίδης, Ρενάτο (81′ Χασιώτης), Μ. Βελονάκης, Α. Βογιατζάκης, Στ. Γασπαράκης (98′ Μενιουδάκης), Κονδύλης, Β. Γασπαράκης, Χατζησπύρος, Καλογιάννης (46′ Τσακάλι).
ΕΠΙΣΚΟΠΗ: Ο. Κελαϊδής, Καψαλάκης, Δελήμπασης, Πισσαδάκης (46′ Καραβιώτης), Τσακάλης, Λίτσκας, Κασσέλας, Ν. Θεοδωρακάτος (105′ Αλεξάκης), Καραδάκης, Εμρά, Μουλίτσας (46′ Γ. Βελονάκης).
Β’ φάση ΟΦΑ-Γιούχτας 1-0 (Μενιουδάκης)
ΑΟΧ-ΟΦΑ 5-0 (τελικός Κρήτης)
40. 2011 Επισκοπή-ΟΦΑ 3-2
(6′ (ΠΕΝ.), 80′ Αντ. Κολυβάκης, 8′ Κοκκινάκης, 24′ Μιχελακάκης, 90’+8′ Μ. Πετράκης (πέν.)
Διαιτησία Τσακός, Παπαδόπουλος, Βυζιργιανάκης
Κόκκινες Κολυβάκης, Καρπουζάκης
Ακρίτας-Επισκοπή 2-2 (2-5 παράτ.)
Ιεράπετρα-Επισκοπή 2-1
(22′ Αντιασβίλι, 45′ Σκύβαλος (πεν.), 52′ Δεδελετάκης)
41. 2012 Ασή Γωνιά-Επισκοπή 2-1 (Σοχώρα)
(14′ Καραδάκης, 28′ Μπαξεβάνης, 75′ Κεφαλούκος)
ΕΠΙΣΚΟΠΗ (Θανάσης Κολιτσιδάκης): Βογιατζιδάκης, Μαραθιανός, Ζαμπετάκης, Αργυράκης, Κεφαλούκος, Φραντζεσκάκης (46′ Αντιασβίλι), Τσεσμελής, Σουμπασάκης, Ταμάμης, Γωνιωτάκης (46′ Κοζανίδης), Βελονάκης (77′ Μπαστάκης).
ΑΣΗ ΓΩΝΙΑ (Γιάννης Κατσούλης): Φραγκιαδάκης, Αντουράκης (59′ Ιβάνοφ), Κριάρης, Δελήμπασης, Αλ. Κατσαμάς, Δοντσίδης, Χαρατσής, Δραμηλαράκης (55′ Κλαψινός), Καραδάκης, Κεφάκης (80′ Σηφακάκης), Μπαξεβάνης.
Για οικονομικούς λόγους δε συνεχίστηκαν οι αγώνες.
42. 2013 Ζωνιανά-Λιβάδια 1-0
Τα γκολ ο Χρ. Καλομοίρης, στη Σοχώρα παρουσία του προέδρου της ΕΠΟ Γ. Σαρρή.
43. 2014 Πέραμα-Αετός 1-0 (Μιχ. Κατσαμάς)
ΑΣΤΕΡΑΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ (Μιχάλης Στεφανάκης): Ι. Δασκαλάκης, Μοσχονάς, Μεταξάκη, Ν. Σταρράς, Ν. Δασκαλάκης, Δροσάκης, Γ. Αντιασβίλι, Κουδουνάκης, Ν. Σταρράς (90’+Κ. Αντιασβίλι), Κατσαμάς (67′ Βασσάλος), Γ. Δασκαλάκης (77′ Κοτσίφης).
44. 2015 Πέραμα-Άρης 2-1
(1′ Ρηγάκης (πεν.), 65′ Ντ. Ματαραγκάσι, 88′ Γκιόκας)
Διαιτητές: Βοσκάκης, Φραγκιαδάκης, Ρ. Σταυρουλάκης – 4ος Διαιτητής: Καλυβιανάκης (Ρεθύμνου).
ΑΣΤΕΡΑΣ ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ (Μ. Στεφανάκης – Γ. Λυρώνης): Νικηφόρος, Ν. Σταρράς (67′ Η. Χνάρης), Άννι, Γεωργόπουλος, Β. Κατσαμάς (78′ Ν. Δασκαλάκης),Φραντζεσκάκης, Ντ. Ματαραγκάσι, Μουρατίδης, Ταμάμης (55′ Σκουλούδης), Ρούσεφ, Ρηγάκης.
ΑΡΗΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ (Μιχάλης Δεληγιαννάκης): Βογιατζιδάκης, Κασσέλας (67′ Χριστουλάκης), Πίργια, Δασκαλάκης, Σαριδάκης, Μαργκίνι, Λογιάκης, Θεοδωρομανωλάκης (77′ Αστρινάκης), Γκιόκας, Καψαλάκης (61′ Ρότση), Ε. Ματαραγκάσι.
Επόμενη φάση
ΟΦΙ-Πέραμα 2-2 (3-4 παρ.)
(Ταμάμης 2, Ρηγάκης 2).
Ζευγολατιό Κορίνθου-Πέραμα 3-4
(Ρούσεφ, Αντιασβίλι, Ταμάμης, Ρηγάκης)
Πέραμα-Θύεαλλα Ραφήνας 3-3 (3-4 παράτ.)
(3′, 99′ Δημοσπύρος, 42′, 75′ 106′ Ταμάμης, 88′ Σερέτης, 121′ Κατσούγκρης (πέν.).
45. 2016 (Γ. Επισκοπής)
Επισκοπή-Αστέρας 1-1
(35′ Γούλας, 81′ Ιμπραχίμ Ρ.).
Μετά και την ισόπαλη παράταση, η Επισκοπή με τα πέναλτι των Χαλκιαδάκη, Καψιώτη, Νίκου, Σίσκοφ κέρδισε με 4-3. Από τον Αστέρα ευστόχησαν Ψυχουντάκης, Ιμπραχίμ, Χριστουλάκης, ενώ αστόχησαν Κολυβάκης, Άννι.
Διαιτησία: Σαβουιδάκης, Ρ. Σταυρουλάκης, Βαρβαντάκης- 4ος Διαιτητής: Θ. Χατζημπεκιάρης (Ρεθύμνου)
ΑΣΤΕΡΑΣ ΡΕΘΥΜΝΟΥ (Ηλίας Ασπρομάτης): Παπαδάκης, Ξενικάκης (12′ λ.τ. Κλαψινός), Μανωλακάκης, Μαραθιανός, Ψυχουντάκης, Βουτσάς (73′ λ.τ. Ρότζεν), Καριαβασάμ (62′ Κολυβάκης), Άννι, Σταρράς, Χριστουλάκης, Απλαδάς.
ΕΠΙΣΚΟΠΗ (Νίκος Κωτσοβός): Γεωργίου, Γεωργιάδης, Καψιώτης (112′ Δ. Μανωλακάκης), Παπαδήμας, Λένγκα, Μπάτζεφ (56′ Χαλκιαδάκης), Γούλας, Κωττάτης (70′ Μπάτσι), Σίσκοφ, Ντινιωτάκης, Νίκου.
Τα 22 ενιαία και τα 45 ερασιτεχνικά κύπελλα έχουν κατακτήσει 16 ομάδες
13 Κύπελλα: ΑΟ Ρεθύμνου (1968, 1969, 1970, 1971, 1972, 1973, 1974, 1975, 1976, 1979, 1981, 1982, 1983)
11 Κύπελλα: Αστέρας Ρεθύμνου (1951, 1953, 1957, 1958, 1959, 1978, 2000, 2001, 2003, 2005, 2006)
8 Κύπελλα Κεραυνός (1950, 1952, 1954, 1955, 1960, 1961, 1985, 1999)
7 Κύπελλα: Άρης (1977, 1980, 1986, 1994, 1995, 1997, 1998)
και Αστέρας Περάματος (1989, 1990, 1991, 1992, 1993, 2014, 2015)
6 Κύπελλα: Ρεθυμνιακός (1962, 1963, 1964, 1965, 1966, 1967)
4 Κύπελλα: Επισκοπή (2004, 2008, 2011, 2016
2 Κύπελλα: ΕΑΡ (1984, 1987)
και Αετός Ανωγείων (1988, 2007)
1 Κύπελλο: Ατρόμητος (1956), Δόξα Πλατανέ (1996), Ποσειδώνας Γερανίου (2002), Ε.Α.Π. (2009), ΟΦ Αρμένων (2010), Ασή Γωνιά (2012), Ερμής Ζωνιανών (2013).
Πηγές: Λευτ. Κρυοβρυσανάκη «Ρεθυμνιώτικο ποδόσφαιρο» και από το προσωπικό αρχείο και τις τοπικές εφημερίδες.
